Кыдзи и мукӧд велӧдчан воӧ, искусство гимназияын коймӧд четвертьӧ котыртлісны гуманитарнӧй юкӧнлысь декада.
Ӧти рытӧ «Мозгобойняысь» ворсігӧн венласисны тӧдӧмлуннас, мӧдӧ – видеопос пыр Калмыкияысь Хар-Булук посёлокса школаысь тшӧтшъяясыскӧд йитчылісны. Сёрнитісны коми да калмык йӧзкостса шылада инструментъяс йылысь.
«уЛОВи LOVe» выставка тӧдмӧдіс челядьӧн вӧчӧм снимокъясӧн, а научнӧй СтендАп дырйи найӧ петкӧдлісны мӧвпалан-туясян сямсӧ.
А сигӧртіс ставсӧ тайӧс «Личность» конкурс.
лассъясын велӧдчысьяс медводз бӧрйисны «Личность» конкурсын вермасьысьӧс, а сэсся ӧтув нин мӧвпалісны, кыдзи эськӧ бурджыка петкӧдлыны сылысь шедӧдӧмторъяссӧ, этшсӧ, енбисӧ. И коліс тайӧс вӧчны Льюис Кэрроллӧн «Алиса в стране чудес» гижӧд вылӧ подуласьӧмӧн.
А асьныс вермасьысьяс донъялісны небӧгсьыс геройясӧс, коді эськӧ на пиысь медъёна да мыйӧн лӧсялӧ налы. Думыштлыны кӧ, абу кокни тайӧ, книгасӧ сюся лыддьӧм кындзи и ассьыд гижан сямтӧ мыччӧдны колӧ да.
И конкурсыс ӧд эз кабала вылысь висьтасьны тшӧкты, а ворсны-артиставны, сьывны-йӧктыны – неыджыд спектакль сямаӧс дасьтыны.
– «Личностьсӧ» ми, веськыда кӧ шуны, ёна виччысим, – висьталіс Полина Шуктомова. – Лукйысим-гудйысим вежӧрын, казьтыштім тешторъяс, корсим образъяс. Кымын мӧвп юраным чужліс – артыштнысӧ он вермы. А мыйтаысь выль пӧв гижлім сценарийнымӧс! Вензям, миритчам, волам ӧти кывйӧ, и бара вензям. Но ставным эским Таня Зизгановалӧн, коді дорйис миян 10-ӧд класслысь бур нимсӧ, вын-сямӧ.
Владислав Голосов конкурсын петкӧдчис 9-ӧд классянь. Дасьтысигас пӧ ёна жӧ вензим. Менам олӧмын пӧ татшӧм сьӧкыд вермасьӧмыс эз на вӧв, но век жӧ сійӧ сьӧлӧм вылӧ меным воис. А Виктор Кутькин содтіс, кыдз пӧ миян артмис дасьтысьнысӧ – ачым весиг ог тӧд. Репетируйтігӧн пӧ юасям ӧта-мӧдлысь, мый ӧні колӧ вӧчны? Серавны. А ӧні? Бара серавны. А тані? Серавны, дерт. А сцена вылӧ петім да – ставыс лӧсьыда и артмис. И сералім, кӧні коліс серавны.
Но медся кывкутана могыс сулаліс вермасьысьяс водзын. Ас йывсьыд висьтасигӧн и кывйыд оз сюр, а коліс на ӧд и ошйысьыштны кутшӧмакӧ. Отсалісны налы таын «Али-са в стране чудес» небӧгысь геройяс.
– Алисакӧд кролик гуӧ веськалӧм бӧрын ме восьті аслым шемӧсмӧдана странасӧ, – паніс сёрнисӧ 7 класса Дарья Катаева. – Кӧть сэні шемӧсмӧдана-чуймӧданаторйыс и збыльысь уна, но сэтчӧс олӧмыс миян кодь жӧ. И сэтчӧс олысьясын ми вермам аддзыны ассьыным тӧдсаясӧс. Со велӧдысьясным Еджыд кролик моз восьтӧны миянлы тӧдӧмлун странаӧ ӧдзӧс. А ме нӧ эськӧ код кодь? Гашкӧ, ме – Алиса? Ме ӧд тшӧтш зіля быдторсӧ гӧгӧрвоны-тӧдмавны, олӧмыслысь сюрӧссӧ корсьны. А, гашкӧ, ме – королева? Дӧзмывла ӧд ылӧдчӧмысь, ыкшасьӧмысь. А бурсӧ аддзӧмысь шаньма, сьӧлӧмӧй сэки радлӧ. Небӧгсьыс быд геройын ачымӧс аддза, морт пытшкад ӧд унатор эм, и торйӧдны-юкны найӧс он вермы.
10 классысь Татьяна Зизганова и ачыс мӧвпалӧма, и тӧдсаяслысь юасьӧма, да воӧма кывкӧртӧдӧ, ме пӧ Квази черепаха.
– Квази ичӧтсяньыс велӧдчис, быд лун ветліс школаӧ, унатор тӧдӧ. Ме тшӧтш жӧ детсадсянь нин велӧдчыны кӧсйи, нёль арӧссянь мӧді лыддьысьны. И велӧдчӧмсьыс ог кӧсйы ӧвсьыны этша вылӧ во квайт на, – висьтасис Таня. – Квази – зэв енбиа черепаха, радейтӧ йӧктыны. И менам, шылад кыла да, кокӧй ачыс йӧктыны пондӧ. А сьывтӧг кутшӧм нӧ йӧктӧм. Менам быд лун кутшӧмкӧ сьыланкывкӧд йитчӧма. Кыдзи и мукӧд черепахаыс, Квази зэв ньӧжмыд. Ме ог жӧ вермы ошйысьны, мый ставсӧ ӧдйӧ да тэрыба вӧча. Оз ӧд весьшӧрӧ шуны: ньӧжйӧджык мунан – ылӧджык воан. Либӧ мӧдарӧ: тэрмасян – сӧмын йӧз серамвыв усян. Ме серти, бурджык ньӧжйӧ, но бура вӧчны.
Татьяналӧн кывъяс серти, Квазиӧс моз жӧ сійӧс позьӧ омӧль кывйӧн дойдны, а мыйкӧ сьӧлӧмлы да ловлы матысса да дона йылысь кӧ пӧ мӧвпыштча, пыр жӧ и норма. Сідзжӧ Квази пӧ век дась шогсьыштны, бӧрдыштны. Ме пӧ майшасьла жӧ, вӧчи кӧ мыйкӧ эг сідз, кыдзи кӧсйи. Но босьта пӧ ачымӧс киӧ да шуа аслым, тайӧ ставыс бӧрӧ коляс, мый ӧні эз збыльмы, аски артмас. Олӧмас ӧд быдторлы аслас кад.
– Кэрроллӧн небӧгысь геройяссӧ вежны ме ог вермы. Но ачымӧс – верма! – шуис Таня.
Никита Филиппов 11 классын велӧдчӧ. Конкурс дырйи сійӧ казьтыштіс нюм йылысь быдӧнлы тӧдса сьыланкыв: нюмсьыд и луныс ясыдджык лоас, и ӧшкамӧшка садьмас, и ёртасьӧмыд гӧрддзасяс.
– Шемӧсмӧдана странаын олӧ Чеширса кань. И сійӧ век нюмъялӧ. Менӧ нюмтӧгыд гежӧда жӧ позьӧ аддзывны. Нюмыс вӧчӧ олӧмсӧ югыдджыкӧн, мичаджыкӧн, шудаджыкӧн, – висьталіс сійӧ. – Каньыс моз и ме унатор кужа вӧчны: «Зиль-зёль» ансамбльын сьыла, гудӧкӧн ворса, весиг пу станӧн джодждӧра кыа.
Никита сёрнисӧ помаліс чукӧстӧмӧн: нюмъялӧй пӧ, и нюмныд бӧр бергӧдчас тіян дорӧ. И эз ылӧдлы: Никитакӧд вочаасигӧн быдӧн нюмдӧ, а сыкӧд ӧтлаын велӧдчысьяс шуӧны, Никита пӧ миян лидер, и сыысь кольччыны ми ог кӧсйӧй.
8 классысь Анастасия Юшкова ӧтлааститӧма асьсӧ Торксьӧм Шляпниккӧд. Дерт пӧ, тешкодь быттьӧ шуны асьтӧ торксьӧмӧн, но видла гӧгӧрвоӧдны ассьым видзӧдласӧс.
– Ассьыс «йӧй» мӧвпъяссӧ сійӧ пӧртӧ олӧмӧ: сыӧн вӧчӧм шляпаяс кодьсӧ сэсся некысь он аддзы. Торксьӧмас петкӧдчӧ сылӧн творчествоыс, аслыспӧлӧслуныс, кӧть орччӧн олысьяс оз гӧгӧрвоны сійӧс. Ыджыд вежӧра морттӧ ӧд йӧзыс тшӧкыда тыр сюсьтӧмӧн шулӧны, – висьталіс Настя. – И таӧн Шляпникыс матын жӧ меным. Мукӧддырйиыс сійӧс, мый ме вӧча, мый меным кажитчӧ, йӧзыс йӧйталӧмӧн чайтӧны. Ковтаӧс кӧ серпасала – тайӧ йӧйталӧм али абу? Татшӧм «йӧйталӧмыс» отсалӧ вӧчны мыйкӧ выльтор, тшӧктӧ мӧвпавны. И унаӧн, кодъяслӧн эмӧсь мукӧдӧн гӧгӧрвотӧм мӧвпъяс, асьнысӧ вермасны аддзыны Шляпникас.
Льюис Кэрроллӧн Шляпникыс и Андрей Двоеглазовлӧн радейтана геройыс.
Ме пӧ ловбиаси Шляпникнас, меным кажитчӧны сылӧн мыгӧрыс, сямыс. Андрей весиг велӧдчӧма сы моз жӧ йӧктыны.
9 классысь Владислав Голосовлӧн видзӧдлас серти, Льюис Кэрроллӧн гижӧдыс веськодьӧн некодӧс оз коль.
– Меным матыссаӧн лоис Додо лэбач, – шуис сійӧ да юаліс: – Мый вермас ӧткодьыс лоны дас вит арӧса зонлӧн да лэбачлӧн?
А сэсся вочавидзис: – Гижӧдас Додо котыртӧ ордйысьӧм, кӧні вермысьясӧн лоӧны ставӧн, и быдӧнлы козин пыдди вичмӧ цукат. Таысь нин тыдалӧ, мый Додо – шмоньлив, кужӧ вӧчны котыртан удж. А сідзжӧ сійӧ ыджыд вежӧра, век дась отсавны быдӧнлы. Чайта, ме сэтшӧм жӧ.
Тӧдӧмысь, жюрилы эз вӧв кокни бӧрйыны вермысьсӧ. Но конкурс эм конкурс. Баллъяс артыштӧм бӧрын «Личность» ним шедӧдіс Татьяна Зизганова. Нывкӧд ӧти классын велӧдчысь Полина Шуктомова та кузя пасйис, кыв шутӧг пӧ, витнан вермасьысьыс сяммис петкӧдлыны асьсӧ.
– Но миян Таня – медбур, и став классӧн ми ышӧдім сійӧс. Ме весиг гӧлӧсӧс видзи, медым, кор юӧртасны сылӧн вермӧм йылысь, гораа чолӧмавны да радлыны сыкӧд. А сэсся крепыда кутлыны Таняӧс. <>
Павел СИМПЕЛЕВ.
Снимокъясыс Людмила ИГУШЕВАЛӦН.