Сыктывкарысь «ПРОГНОЗКОМИ» автономнӧй некоммерческӧй организацияӧн веськӧдлысь Наталья Миронова водзӧ збыльмӧдӧ висьлӧс челядьӧс быдтысь бать-мамлы отсалӧм кузя уджтасъяс.
«Особеннӧй няня» отсалас
Кыдзи висьталіс Наталья Миронова, ӧні збыльмӧдӧны президентлӧн грант весьтӧ «Особенная няня» проект.
– Миянлы ӧтарӧ колӧ дасьтыны выль уджтасъяс, медым чуктӧдны колана специалистъяслы вештысьӧм вылӧ сьӧм. Выльторсӧ нинӧм ог висьтав, шуа кӧ, мый висьлӧс челядьлы да налӧн бать-мамлы колӧ быдлунъя отсӧг, – юксьӧ аслас мӧвпъясӧн Наталья Петровна. – Специалистъяскӧд, кодъяс заводитісны уджавны мекӧд, ставныскӧд на ӧтув зілям. На пиысь некод оз вермы эновтны челядьӧс да бать-мамӧс. И тайӧ зэв бур отсӧг висьлӧс кагаӧс быдтысьяслы.
Казьтыштам, Наталья Мироновалӧн аслас пиыс висьлӧс жӧ. И сыкӧд кӧ пӧ эз ноксьыны, эз отсасьны, ань эськӧ эз жӧ вермы гортсьыс петавны. Да и кыдзи этш-ӧбича кузя специалист эз жӧ вермы мукӧд бать-мамӧс туйдны. Зэв тӧдчана няняяслӧн отсӧгыс. Та вӧсна и дасьтӧмаӧсь «Особенная няня» уджтас. Сыкӧд йитӧдын опытаяс нин велӧдӧны мукӧдӧс уджавны висьлӧс кагакӧд. Да, дерт, асьныс отсасьӧны бать-мамлы.
Няняяслӧн уджыс зэв кывкутана да колана. Найӧ и гортад кагатӧ видзыштасны, и «Семьялы шӧринӧ» вайӧдласны, и колӧ кӧ бурдӧдысь дорӧ нуӧдлыны, отсыштасны. Уджӧ босьтчӧмсянь Натальякӧд зільӧны вит няня: нёльыс Сыктывкарын, ӧти Эжваын. Нӧшта эмӧсь волонтёръяс – Сыктывкарса педколледжысь студентъяс.
Кыдзи пасйис Наталья Петровна, няняяс ставныс велӧдчӧм йӧз. Та могысь позянлуныс лоӧма «Особенная няня» уджтас весьтӧ. Сідзжӧ велӧдчӧмаӧсь Коми Республикаса ВОРДИ (висьлӧс челядьӧс быдтысь бать-мамлӧн ставроссияса котыр) пыр.
– Ми ог сідз ыстӧй няняӧс семьяӧ, а водзвыв дасьтам. Быд кагалӧн аслас диагноз, а сідзкӧ, колӧ кужӧмӧн сы дорӧ сибӧдчыны. Некымын во нин отсасям да, йӧзыс тӧдӧны нин миян йылысь. Шыӧдчыны вермас быд семья, шуам, «ВКонтакте» группаын гижны. Но, дерт, мед оз жӧ сідз, мый колӧ пӧ рытнас ветлыны могӧн, и мед пукыштас няняыс кагакӧд. Семьяӧ мӧдӧдтӧдз, дзолюккӧд ас кежас кольтӧдз колӧ тӧдмасьны матысяньджык. Унаысь нин шулі, мый ми быд кагакӧд водзвыв тӧдмасям: кутшӧм висьӧм, кыдзи асьсӧ кутӧ, шуам, улич вылын, мыйысь дӧзмӧ, кыдзи бурасьӧ да сідз водзӧ.
«Семьялы шӧринын» неважӧн пуктім видеокамера. Тайӧ нӧшта на миянлы отсалӧ, сы вӧсна мый специалистъяс вермӧны видзӧдлыны гижӧдсӧ. Гортаныс, дерт, татшӧм позянлун абу. И та вӧсна ме ветлывла семьяясӧ недыр кежлӧ, сідз видзӧдышта кагаыс бӧрся, некытчӧ ог сюйсьы. Ӧтчыд-мӧдысь вола и вӧлисти нин тӧдмася кагаыскӧд.
Тётя Валя
Валентина Ивановна Шучалина некымын во нин «ПРОГНОЗКОМИ» организациякӧд ӧтув зільӧ. Кыдзи висьталіс, ставыс заводитчӧма уна челядя бать-мам ассоциациясянь. Аддзӧма юӧр, мый корсьӧны няняӧс, мед кагакӧд недыр пукыштас.
– Сійӧ вӧлі висьлӧс али дзоньвидза?
– Висьлӧс. Но меным ставсӧ водзвыв висьталісны, шуисны, мый нывкаыс лӧнь. Ме и кӧсйыси. Аслам прӧст кад эм (менам куим челядь, ен сыкӧд, дзоньвидзаӧсь, кольны найӧс эм кодкӧд), мыйла эськӧ и ог отсав. Видзышті кагасӧ, батьыс ӧтнас быдтӧ да, коліс сылы кытчӧкӧ могӧн ветлыны. Сэсся ӧтилы-мӧдлы кутісны менӧ вӧзйыны. Тӧдмаси и Натальякӧд.
– Кутшӧм арлыда да диагноза челядьӧс дӧзьӧританныд? И кутшӧм могыс «особеннӧй нянялӧн»?
– Ӧні менам дӧзьӧр улын уна висьлӧс челядь. Эмӧсь ДЦП-а, аутизма. Шуам, талун луннас ме гуляйтӧда кык чойӧс, сэсся ветла мӧд семьяӧ, рытнас шойччӧдышта коймӧд мамӧс. Могыс менам – гуляйтӧдны дзолюкӧс, ворсӧдны, узьны водтӧдны, вердны, куйлысь кӧ, улыссӧ вежны…
– Абу сьӧкыд лов выланыд?
– Дерт, первойсӧ вӧлі сьӧкыд, сы вӧсна мый эг на ставсӧ тӧд. Жальӧсь и челядь, и бать-мам. А сэсся, шуа тай, окота отсыштны мыйӧн верма. Ме ӧд накӧд ог вой и лун ов, а кык-куим час кежлӧ вола. Сэсся аслам семьяын нокся. Висьтала тай, менам куим челядь, дзоньвидзаӧсь, и то колӧ меным шойччыштны, пӧдругаяскӧд аддзысьлыны, театрӧ ветлыны, а тані бать-мамлы нӧшта на ёна колӧ. Сійӧ жӧ кык час шойччӧмыс налы райӧ веськавлӧм кодь.
– Валентина Ивановна, а вӧвлі сідз, мый кага эз примит? Быдӧнлӧн ӧд аслас этш.
– Менам татшӧмыс эз вӧвлы. Некор на эз шулыны, ог пӧ сэсся тэнӧ корӧй. Бать-мам и мукӧд специалистыс, кодъяс зільӧны тайӧ уджтас сертиыс, водзвыв туялӧны быд кагаӧс. Наталья Миронова ставнысӧ нин тӧдӧ, кыдзи код дорӧ матыстчыны. Збыльвылас кӧ, найӧ зэв ыджыд да колана удж вӧчӧны.
– А ті асьныд педагог али воспитатель?
– Татчӧ пырӧдчытӧдз дзик мӧдлаын зіли. Ме пусьысь. Уджавлі и администраторӧн. И со велӧдчи няняӧ, котыртлӧны та могысь курсъяс, кӧні тӧдӧмлуннас юксьӧны и Россияса мукӧд карысь специалистъяс.
– Шуанныд, колӧ и вердны кагасӧ. А овлӧ, ӧтлаын дасьтанныд кутшӧмкӧ сёян, велӧданныд, шуам, нывкаӧс рок пуны либӧ печенньӧ пӧжавны?
– Татшӧм могӧн ме дорӧ эз на шыӧдчывны. Ме дӧзьӧрита ӧти нывкаӧс, сійӧ ыджыд нин, и батьыс велӧдӧма пуны макарон. Нӧшта тӧдчӧда, ме дорӧ шыӧдчылӧны, мед видзӧдыштны кага бӧрсяыс, мед нинӧм сыкӧд лёкыс эз ло. Ворсӧда, отсала пасьтӧдны да нуӧдны «Семьялы шӧринӧ» занятие вылӧ, поликлиникаӧ, гуляйтӧда…
Быд субӧтаӧ «Семьялы шӧринын» нуӧдам котыра занятиеяс. Шуам, нёль нывка локтасны, накӧд ӧти час ноксяс логопед, а сэсся нин ме ворсӧда, рисуйтчам да сідз водзӧ.
– Асланыд специальносьт серти сэсся уджаланныд он?
– Ог. Ме сӧмын нокся висьлӧс челядькӧд. Овлӧ, думайта, мый бӧр удж вылӧ пета, кыдз шуласны, мед вӧлі кутшӧмкӧ стабильносьт. А сэсся мӧвпышта, мися, кытчӧ коля висьлӧс челядьӧс быдтысь бать-мамсӧ? И ог вермы эновтны найӧс. Кӧть и тані он уна нажӧвит, но прӧст кадыс менам унджык. Гортын унджыктор слӧйма вӧчны, аслам челядькӧд ноксьыны. Верӧс уджалӧ да, кыдз шуласны, сьӧмысь ог орлӧй. Мыйӧн верма, отсала, кӧть нин кутшӧмкӧ кад видзышта, мед висьлӧс челядьлӧн бать-мамыс шойччыштасны.
Колӧ водзӧ дасьтыны
Кыдзи пасйис Наталья Миронова, президентлӧн грант весьтӧ «Особенная няня» уджтас збыльмӧдӧны кольӧмвося октябрсянь. Майын уджтассӧ сигӧртасны, но висьлӧс челядькӧд нокыс оз помась. А сідзкӧ, бара ковмас шедӧдны грант. Выль уджтассӧ дасьтӧмаӧсь нин. Виччысьӧны кывкӧртӧд.
– Эскам, сьӧмыс вичмас. Екатеринбургысь миян куратор Надежда Белоглазова кутас водзӧ велӧдны няняясӧс. Тӧдӧмлунтӧ тай пыр колӧ содтыны. Сійӧ миянкӧд жӧ уджӧ босьтчӧмсянь зільӧ. Колӧ водзӧ дасьтыны няняясӧс. Коланлуныс наын эм, – кывкӧрталіс Наталья Петровна. <>
Екатерина МАКАРОВА.
Снимокъясыс авторлӧн да ӧтуввезйысь.