130 во сайын медводдзаысь вӧлi ворсӧма-йӧктӧма Пётр Ильич Чайковскийлысь «Щелкунчик» балет. И тайӧ тшупӧда пас кежлас искусство гимназияын збыльмӧдiсны челядьӧс балет искусствоӧн тӧдмӧдан уджтас – «Щелкунчиксӧ» йӧктiсны хореография да театр юкӧнъясын велӧдчысьяс да студентъяс, а накӧд тшӧтш и опера да балет театрысь артистъяс.
Спектакльлы подувнас лоис Василий Вайноненӧн кольӧм нэм заводитчигӧн Мариинскӧй театрын дасьтӧм балетыс. Сiйӧс вӧлi бӧрйӧма тшӧтш и сы вӧсна, мый сэнi йӧктӧмаӧсь и А.Я.Ваганова нима балет академияын велӧдчысь челядь, ӧд искусство гимназияын шӧр рольясас томулов жӧ петкӧдчисны.
И колiс, медым выль спектакльыс тырвыйӧ лӧсялiс классикаӧн нин лоӧм постановкаыслы. Та вӧсна кывкутiс Санкт-Петербургысь Н.А.Римский-Корсаков нима консерваторияын велӧдчысь, балетмейстер-репетитор Полина Матюшина. Чужлӧма сiйӧ Ухтаын, ичӧтсяньыс пырӧдчӧма музыкаӧ, хореографияӧ. А ӧнi со гимназияысь енбиа ныв-зонкӧд дасьтӧма мир пасьтала нималана балет. Полина Дмитриевналы тайӧ лоис и консерваторияын диплом доръян уджӧн. Шуӧ, томуловкӧд пӧ меным зэв сьӧлӧмсянь уджавсис, унатор нин найӧ тӧдӧны и кужӧны вӧчны да.
Сыкӧд ӧти кывйӧ воис и гимназияысь хореография юкӧнӧн веськӧдлысь Светлана Анатольевна Фролова, миян том артистъяс пӧ бура сяммисны петкӧдлыны «Щелкунчикысь» геройясӧс.
Ныв-зонлы долыд жӧ лоӧма лов вылас йӧктӧмсьыс, кӧть эськӧ пӧ мыйсюрӧ и бурджыка на вермим вӧчны. Но ӧд творчествоӧ сюртчысьяслӧн пырджык тадз и овлӧ, налы век окота сӧвмӧдны сям-кужӧмсӧ. Сьӧлӧм вылас налы воӧма и балетмейстер-репетиторкӧд ӧтувъя уджыс.
– Полина Дмитриевна оз мудз ноксьыны миянкӧд, отсалӧ мичаджыка петкӧдчыны, – висьталiс Виктория Компанийцева.
А ёртъясыс шуӧны, Полина Дмитриевна пӧ шань да миянӧс гӧгӧрвоысь педагог. Балетмейстер жӧ пасйӧ, век пӧ зiли ёнджыка ошкыны том артистъясӧс, мед найӧ эскисны асланыс вынӧ, кӧсйисны уджавны.
Дерт, уджӧ босьтчытӧдз том йӧктысьяс эз ӧтчыдысь видзӧдны мукӧд театрын водзтiджык петкӧдлӧм балетсӧ. Юалi налысь, эз-ӧ повны нималана артистъясӧс аддзылӧм бӧрын йӧктынысӧ, да ӧтпырйӧ ставӧн шуисны, эгӧ пӧ. Сьӧкыдлунъясыс пӧ вӧлiны, но ми зiлим найӧс венны.
– Чайтi, менам оз ставыс артмы опера да балет театрысь артисткӧд дуэтӧн йӧктiгӧн, – висьталiс Полина Ляшенко. – Но пырӧдчи роляс да кылi ачымӧс збыльысь элегантнӧй дамаӧн.
Колӧ пасйыны, хореография юкӧнын велӧдчысьяс тшӧкыда петкӧдчывлӧны опера да балет театр сцена вылын да ӧтув йӧктӧны профессиональнӧй артистъяскӧд.
Машаӧс – «Щелкунчикысь» шӧр рольсӧ – йӧктыны вичмис Дария Кацлы да Юлиана Голубенколы. Дария петкӧдчис февраль 14 лунӧ премьера дырйи, Юлиана – спектакльсӧ мӧдысь петкӧдлiгас.
«Щелкунчик» балетын ворсiсны и гимназияса театр юкӧнын велӧдчысьяс. Тайӧ налы выльӧн на вӧлӧма да неуна полыштӧмаӧсь, но мӧд репетиция дырйиыс нин казялӧмаӧсь, мый и йӧктiгӧн вермасны петкӧдлыны ассьыныс кужанлунсӧ. Светлана Анатольевна Фроловалӧн кывъяс серти, балетын петкӧдчӧмыс пӧ лоис налы донъявны позьтӧм опытӧн.
– Театр юкӧнысь ныв-зон ӧдйӧджык пырӧдчисны асланыс рольясӧ, хореографъяслы тайӧс вӧчны вӧлi сьӧкыдджык, – пасйис и Полина Дмитриевна Матюшина. – Гимназияса хореография да театр юкӧнъясын тӧдӧмлун босьтысьяслӧн ӧтувъя уджыс сетiс налы позянлун велӧдчыны ӧта-мӧдыслысь.
Театр юкӧнсаяс и збыльысь шемӧсӧ усьлӧмаӧсь, кор налы вӧзйӧмаӧсь петкӧдчыны балетын. Но миянлы пӧ кажитчис йӧктынысӧ, и коркӧ кӧ мӧдысь корасны на, ми радпырысь бара босьтчам тайӧ уджас.
А меным окота лоис тӧдмавны, кыдзи Санкт-Петербургысь студентка веськалӧма искусство гимназияӧ. Юалi да, Полина Дмитриевна вочавидзис, Ухтаын олiгӧн на пӧ вӧлi тӧдса Дария Кацлӧн мамкӧд, а кольӧм гожӧм паныдасим да, висьталi сылы, мый диплом удж дасьтiгӧн кӧсъя кутшӧмкӧ аслыспӧлӧс постановка вӧчны. И Дариялӧн мамыс пӧ туйдiс шыӧдчыны Коми Республикаса юралысь бердын искусство гимназияӧ. А хореография юкӧнӧн веськӧдлысь Светлана Анатольевна Фролова вӧзйӧма дасьтыны «Щелкунчик» балет.
– Эз вӧв кокни босьтчыны сыӧ, ӧд ме эг сэтшӧм бура тӧд тайӧ балетсӧ. Сёрнитi «Щелкунчикын» йӧктысьяскӧд, корси балет вариацияяссӧ, торйӧн кӧ, Василий Вайноненлысь версиясӧ, медым бӧрйыны наысь сiйӧс, мый медся бура петкӧдлас XX нэм заводитчан кадся балетлысь шедӧдӧмторъяссӧ, – висьталiс Полина Дмитриевна.
Гофманлӧн «Щелкунчик и Мышиный король» мойд серти М.Петипаӧн гижӧм либреттоын медводдза актын Рӧштво рытӧ Штальбаумлӧн керкаӧ чукӧртчӧны гӧсьтъяс. Машалӧн вежай Дроссельмейер вайӧма челядьлы уна козин. Аканьяса спектакльын принцессаӧс кӧсйӧ гусявны Шыр король, но повтӧм Щелкунчик мездӧ сiйӧс. Кор ставӧн разӧдчӧны, Маша водӧ узьны.
Мӧд актын Маша вӧтасьӧ аканьясӧн петкӧдлӧм мойдсӧ. Шыр корольӧс вермӧм бӧрын Маша да Щелкунчик пӧртчӧны принцессаӧ да принцӧ, лымъя турӧбыс нуӧ найӧс ылi странаӧ, кӧнi найӧ лоӧны шудаӧсь.
Искусство гимназияын дасьтӧм спектакльын подувнас лоӧма «Щелкунчик» балетлӧн буретш медводдза актыс, кӧнi кызвыннас ныв-зон и йӧктӧны. Светлана Анатольевна Фроловалӧн кывъяс серти, ми пӧ кӧсйим, медым спектакльсӧ видзӧдiсны челядь, ӧд балет искусствоӧн медбур тӧдмасьны ичӧтсянь.
– Томуловлы сьӧкыд пукавны спектакль помӧдз, – пасйис Светлана Анатольевна. – И асланым постановкаын медводдза акт бӧрас петкӧдлам мойд сюрӧснас тӧдмӧдан мультфильм, сэсся Маша да Щелкунчик йӧктасны «Снежное адажио», а эштас балетыс Маша садьмӧмӧн, а киас сiйӧ кутӧ Щелкунчик аканьӧс.
Видзӧдысьяс вылӧ донъялiсны спектакльсӧ. Ӧти шуис, лолӧй пӧ шойччис челядьлӧн мичаа йӧктӧмсьыс, налӧн шуда синъясысь. А мӧд содтiс, ме пӧ весиг вунӧдлi, мый сцена вылас кызвыныс – том войтыр. Аддзылiс кӧ пӧ тайӧс Пётр Ильич Чайковский, миян моз жӧ радлiс эськӧ. Медся тӧдчанаыс жӧ пӧ – посниулов сибӧдчисны ыджыд искусство дорӧ.
– Балетыс артмис челядьлы том йӧзӧн йӧктӧм-петкӧдлӧм мойдӧн. Донъявны позьтӧм отсӧг сетiс опера да балет театр, и ме сьӧлӧмсянь аттьӧала таысь сэнi уджалысьясӧс, – висьталiс Светлана Анатольевна. – «Щелкунчик» лоис нин гимназияысь хореография юкӧнлӧн историяын, но колис ас бӧрсьыс югыд казьтылӧмъяс.
Жаль, дерт, мый гимназия-колледжын пуктӧм спектакльяс абу кузь нэмаӧсь – ворсысьяс эштӧдӧны велӧдчӧмсӧ да, накӧд тшӧтш помасьӧ и постановкалӧн историяыс. Но шогсьыны оз ков, ӧд локтасны выль томулов, и накӧд нин лоӧ збыльмӧдӧма выль проектъяс. <>
Виктор КУТЬКИН.
Снимокъясыс Людмила ИГУШЕВАЛӦН.