Балалайка. Мыйла струнаа тайӧ кокньыдик, прӧстӧй ворсанторсӧ радейтӧ Роч муын став олысьыс? Мыйла сійӧ лоис Россияса аслыспӧлӧс пасӧн? Та йылысь да уна мукӧдтор йылысь сёрнитім Изьваса искусство школаын велӧдысь Инга Филипповакӧд.
– Инга Александровна, кыдзи бӧрйинныд йӧзкостса шыладӧ, ворсанторъяслань туйсӧ?
– Тӧдлытӧг и артмис ставыс. Ичӧт на вӧлі, музыка школа дорті мунігӧн кылі тӧдтӧм зэв мича да мыла шылад. Шемӧсмӧмла джӧм сувті, кокӧй водзӧсӧ эз ну. Пӧттӧдз нимкодяси да шуи тӧдмавны, мыйсяма тайӧ ворсантор. Вӧлӧмкӧ, домра. Сэки и пукті ас водзын мог – велӧдчыны ворсны сыӧн. Тасянь и пансис менам музыка школаын велӧдчӧмӧй.
– Школа помалӧм бӧрад тайӧ жӧ туйӧдыс водзӧ мунінныд?
– Да, аслам преподаватель Валентина Ивановна Семенихиналӧн да концертмейстер Татьяна Геннадьевна Стороженколӧн вӧзйӧм серти ӧкмысӧд класс бӧрын шуи пырны Сыктывкарын искусство колледжӧ. Бӧрыннас кӧсйи бергӧдчыны чужан Щельяюрӧ да уджавны музыка школаын, но… Век тай олӧмад тайӧ «но»-ыслы места эм. Государственнӧй экзамен сдайтӧм бӧрын экзамен примитан комиссияӧн веськӧдлысь, Петрозаводскса консерваторияысь профессор Вячеслав Леонидович Калаберда вӧзйис босьтны водзӧ тӧдӧмлун-сям консерваторияын. Бать-мам ошкисны тайӧ мӧвпсӧ да, муні Петрозаводскӧ да пыри велӧдчыны!
– Но талун ӧд ті сетанныд тӧдӧмлун Изьваса искусство школаын. Сідзкӧ, чужанінад бергӧдчыны мӧвп-кӧсйӧмсьыс дзикӧдз эн эновтчылӧй?
– Коймӧд курсын велӧдчигӧн коркӧ локті чужан посёлокын музыка школаӧ практика вылӧ. Сэки и тӧдмасим верӧспукӧд. Гӧтрасьны шуим да, кольччи гортӧ, а консерваториясӧ помалі заочнӧя нин. Бара на олӧмыс ачыс индіс водзӧ туйӧс, и таысь ньӧти ог каитчы.
– Семьяныд ыджыд?
– Муса верӧскӧд быдтам куим ныв: Варвара, Дарья да Алиса. Ыджыдыс, Варвара, таво мунас первой классӧ. Тшӧтш кӧсйӧ велӧдчыны искусство школаын домраӧн ворсны.
– Йӧзкостса шылад да фольклор радейтӧмыс, сідзкӧ, ичӧтдырсяньыд жӧ? Мыйӧн нӧшта ворсанныд?
–Збыльысь, радейтӧмыс дзолядырсянь на. Пӧльӧй менам мичаа гудӧкасис да мылаа сьыліс. Ме кокниа ворса домраӧн, фортепианоӧн, дерт, и балалайкаӧн. Сямма и блок-флейтаӧн, а сідзжӧ коми да карел-финн инструментъясӧн: чипсанӧн, сигудӧкӧн, кантелеӧн, йоухиккоӧн. Вочасӧн содӧ гудӧкасян кужанлунӧй, вель лӧсьыда нин артмӧ. Челядькӧд пырӧдчам уна сикас концерт-гажӧ, налы сьӧлӧм сертиыс коми сьыланкывъяс ливкйӧдлыны.
– Мыйын балалайкалӧн гусяторйыс? Мыйысь сійӧс помтӧг радейтӧны йӧзыс, весиг со Россияса аслыспӧлӧс пас-символӧн лоис?
– Ме чайта, прӧстлунсьыс и радейтӧны. Шулӧны тай рочӧн, всё гениальное пӧ просто. Но ворснысӧ сыӧн позьӧ дзик быдтор: и йӧзкостса шылад, и классика.
– Тіян серти, сӧвмас-паськалас-ӧ водзӧ миян районын йӧзкостса шыладыс?
– Зэв ыджыд аттьӧ татшӧм юалӧмсьыс! Талун кежлӧ йӧзкостса ворсанногыс Изьва вожын абу на ёна сӧвмӧма. Кодкӧ шуас, а мый пӧ сэн сэтшӧмыс – балалайкаӧн триньӧдчыны! А ӧд тайӧ збыльысь Россияса пас, миян озырлун. Войдӧр ӧти гаж эз кольлы тайӧ инструменттӧгыс. И частушкатӧ сы улӧ сяркӧдісны, и быдсяма сьылантӧ, тшӧтш и лирикатӧ. Балалайкаыд гудӧк кодь жӧ муса да радейтана. Сылӧн олӧмас аслас тӧдчана, сьӧлӧмӧдз йиджана ин!
Таво миян школаным «Ворсам ансамбльын» проектӧн вермис Коми Республикаын да Ненеч кы-тшын «ЛУКОЙЛ» ПАО-лӧн социальнӧй да культура юкӧнса уджтасъяс конкурсын. Выль велӧдчан во кежлӧ ньӧбам выль балалайка-домра да, ансамбльын челядь кутасны ворсны выль инструментъясӧн!
– Кутшӧм шылад-сьыланкыв медся радейтана?
– Зэв ёна радейта ставнас йӧзкостса музыкасӧ. Сьӧлӧмсянь кывза и сьӧлӧмсянь ворса да сьыла. Школаын велӧдчандырсянь на медся радейтана сьыланъясыс – «Коми ань» да «Ижемский платок».
– Инга Александровна, водзӧ вылӧ уджаныд уна на вермӧм! <>
Сёрнитіс Игорь КОЛЕСОВ.
Комиӧдіс Елена ПЛЕТЦЕР.
Изьва р.
Снимокъясыс Инга ФИЛИППОВАЛӦН гортса архивысь.