Талун верма стӧча шуны – вот и добра «Госуслуги» порталыд! А ӧд быттьӧ тӧрыт на, 2013 воын, миянлы ставнымлы удж вылын тшӧктӧмӧн тшӧктісны пасйысьны сэні. Ӧні, кад кольӧм мысти, юр жугла, кыдзи нӧ ми сэкъясӧ «Госуслугитӧгыс» олім-бергӧдчим? Абу тай дыш вӧлӧма быдсикас инстанция-организацияас котравны дай кузь ӧчередын на сулавны! Висьтала ас серти, мыйын порталыслӧн бурыс.
Паспорт
2020 вося тулысын, буретш коронавируса висьӧм паськалан да гортын йӧршитчӧмӧн пукалан кадӧ, меным тырис 45 арӧс. Ок, уна ведомство сэки пӧдласьліс либӧ йӧзыскӧд дистанционнӧя уджаліс. А кыдзи паспорттӧ вежан, гортсьыд кӧ ныр-вом вевттьытӧг ывлаӧ петнысӧ весиг полан? Сэсся и шырсянін-мичмӧдчанінъясыд пӧдсаӧсь. Он ӧд лёзь юрсиӧн да Брежневлӧн кодь паськыд синкымӧн снимайтчы документад – ковмас нэм помӧдзыд татшӧм чужӧма документӧн вӧдитчыны. Шуи нӧрӧвитыштлыны, мися, коркӧ ӧд «гыыс» лӧньыштас.
Тадзи колис тӧлысь, мӧд дай коймӧд. Сэк жӧ тӧді: паспорттӧ вежны колӧ тӧлысьӧн, сёрман кӧ, вель ыджыд штрап шняпуритасны. Коркӧ-некоркӧ сэсся быт услугаӧн могмӧданінъястӧ восьтісны. Медводз шырсьыны-мавтчыны салонӧ ветлі, сэсянь веськыда – ательеӧ снимайтчыны. Ок, томиникӧн да мичаникӧн фото вылас петі, 45 арӧстӧ он на и сет.
А та бӧрын бара на дуді: мися, штраптӧ кӧ перъясны? Карын жӧ олысь тӧдсаӧйлы 2019 вонас 45 тырис да, вежон и сёрмыштіс вежӧмнас. Паспортнӧй столын уджалысьыс дзик пыр полицейскӧйясӧс чукӧстӧма, пӧшти допрос вӧлӧма, мыйла пӧ сёрмин?..
Коркӧ сэсся смелмӧдчи жӧ, мися, мый лоана – ло, пандемия вылӧ ыстыся дай. «Госуслуги» пыр заявленньӧ гижи, ассьым электроннӧй мича снимокӧс «пысалі» дай мӧдӧді. Гоз-мӧд час мысти нин электроннӧй поштаӧ воис юӧр, шыӧдчӧмтӧ пӧ МВД-ын видлалӧма, куим лун мысти виччысьӧны тіянӧс паспортнӧй столын став кабала документнаныд. Да, и энӧ пӧ вунӧдӧй вештыны государственнӧй пошлинатӧ: «Госуслуги» пыр – 30 прӧчентӧн донтӧмджык! Вот тайӧ да! Дзик пыр и мынті, а сэсся дзӧрӧм босьтіс, гашкӧ, полицейскӧйясыс места вылын и арест улӧ босьтасны? Али ёрдӧ шыӧдчӧм гижасны-ыстасны?!.
Урчитӧм кадӧ вои паспорт сеталанінад, шыӧдчи колана ӧшиньӧ. Зэв шань томиник ныв став документӧс видлаліс, тшӧктіс ки помысь нин заявленньӧ гижны да… юаліс, кык лун мысти верманныд-ӧ пӧ волыны босьтны выльсӧ? Виньдылі весиг. А сэсся нимкодьӧйла муртса вомӧй эз косясь, вашъялӧмӧн ӧдйӧ и кӧсйыси.
Ӧти кывйӧн, ме важӧн нин, кыдз шуласны, тырвыйӧ гражданин. Пасибӧ «Госуслуги» порталлы. А газет лыддьысьяслы висьтала тадз: энӧ нюжмасьӧй ме моз, вӧчӧй колана документтӧ ас кадӧ, донтӧмджык да ӧдйӧджык лоӧ. И бура узьсяс, оз ковмы повны штрапуйтӧмысь!
Бурдӧдысь дор
Прамӧй морт моз ме быд во зіля веськавлыны асланым врач-терапевт дорӧ, медым сылӧн индӧд серти нин петкӧдчывны мукӧд бурдӧдысьыслы. Да вылынджык казьтыштӧм нин пӧрӧс висьӧм пондаыс и тайӧс сьӧкыд лои вӧчнысӧ. 2020 воас Сыктывкарса 3-ӧд номера поликлиника бердын ковид шӧрин восьтылісны да, кок пӧлӧн сэтчӧ эг воськовтлы.
Ой, ылӧдлі, арнас ветлі гриппысь пистиасьны. Мӧд судтаын колана жыръяс кайи ӧтар содйӧдыс, а лэччынысӧ мӧдарӧдыс кивывджык вӧлі. Думӧ вӧйӧма, друг казялі, мый сыладорас йӧзыс содны кутіс: кодкӧ сулалӧ, кодкӧ ӧшинь вылас пукалӧ, кодкӧ несъялӧ, а кодкӧ и лёкысь кызӧ. Гӧгӧрвои, мый ковиднӧйяс шӧрӧ веськалі, да лэбышті сэтысь бӧр…
А сэсся коронаӧн висьысьяслы мӧдлаын шӧрин восьтісны да, шуи ветлыны терапевт дорад. Вель кузь ӧчеред сулалӧм бӧрын регистратураӧ веськалі эськӧ. Но сэн вель стрӧг ань юаліс, мыйла пӧ тэныд буретш талун колӧ врач дорас? Мися, кадӧй вичмӧ да, со и локті. Миян пӧ ставныс номерокӧн примитӧны. Но, сідзкӧ, мися, вайӧй номероксӧ. Ме вылӧ йӧй вылӧ моз видзӧдліс, воторникӧ пӧ сӧмын сеталам. Дӧзми да муні. А сэсся гортын нин дум вылӧ уси: «Госуслугиыс» нӧ мый вылӧ? Унаӧн эськӧ элясьӧны, тадзсӧ пӧ врач дорад нӧшта на сьӧкыд веськавнысӧ. А ме ӧд некытчӧ ог тэрмась! Лоас кӧ номерокыс, урчитӧм кад кежлӧ муна дай.
Некымынысь видлі – оз артмы. А сэсся ӧтарӧ мойвины кутіс: ӧтчыдысь, и мӧдысь, и коймӧдысь нин ветлі. Дерт, висьӧмыд кӧ оз тэрмӧдлы, терпенньӧыд тырмас. Но висьӧм кӧ кватитас, бурджык поликлиникаас веськыда котӧртны.
Бӧръяысьсӧ май 4 лунӧ гижӧдчи нёльӧдысь тайӧ вежон кежлас, мися, майся праздник бӧрас йӧзыс чинас, олӧмаяс дачаас ноксьыны мунасны нин да. А кольӧм субӧтаӧ звӧнитісны поликлиникасянь, ті пӧ «Госуслуги» пыр гижӧдчӧмныд терапевтыд дорӧ, но урчитӧм лунӧ сылӧн приёмыс оз ло. Гашкӧ, петкӧдчыланныд сійӧс вежысь врачлы, номерокыс эм на да? Дерт, кӧсйыси, ог жӧ пыксьы. Йӧзыс со тӧлысьясӧн веськавнысӧ оз вермыны, кӧть и регистратурасӧ штурмӧн босьтӧны…
Жаль сӧмын, мый портал пыр гижӧдчынысӧ позьӧ сӧмын терапевт да ӧткымын сідз шусяна узкӧй специалист дорӧ. Но олӧмыс ӧд мунӧ водзӧ, гашкӧ, коркӧ и мукӧд дорас сибалам.
Куар-код
Тӧдӧмысь, талун некодлы нин оз ков гӧгӧрвоӧдны, мый сэтшӧмыс куар-кодыс. Сыӧн позьӧ и быдсикас аудио- да видеогижӧд кывзыны-видзӧдны, и колана лист бокӧ веськавны. А нӧшта – корона висьӧмысь пистиасьӧм либӧ сыӧн висьӧм эскӧдны. Дзик на неважӧн татшӧмтӧгыс уналаӧ эз лэдзны: театрӧ, спорт гаж вылӧ, весиг нуръясянінӧ.
Бӧръя кадӧдзыс менам куар-кодыс эз жӧ вӧв. Коркӧ весиг ЦУМ-са кафетерийӧ сытӧг эз лэдзны. Но февральын, кыдз шуласны, официальнӧя виси да, шуи и куар-кодсӧ официальнӧя босьтны. Больничнӧйӧс тупкигӧн поликлиникаын эскӧдісны, куим лунӧн пӧ сертификатыс воас «Госуслугиын» лист бокад.
Виччыси вежон – нем абу. Но меным жӧ ставсӧ колӧ помӧдз вайӧдны! Пыралі «Госуслугиад» да гижи элясьӧм, мися, виси сэктӧ и сэктӧ, сэкитӧ тупкисны больничнӧйӧс, а сертификатыс ӧнӧдз абу. Сійӧ жӧ лунас воис юӧр, шыӧдчӧмтӧ пӧ мӧдӧдӧма бурдӧдан учреждениеӧ. Водзӧ – минздравӧ. Сэсся юӧртісны, ведомствоас пӧ видлалӧны нин. И со вежон мысти порталсянь юӧртісны, пырав пӧ да босьт ассьыд зэв колана документтӧ.
Со тадзи менам лои коронавирусӧн висьӧм эскӧдан официальнӧй куар-код, мыйӧн быдлаӧ туйыс восьса. И мед, талун кӧ сійӧс некӧн оз юасьны. Он ӧд тӧд, мый аски лоас…
Сикт-кар мичмӧдӧм
А кольӧм вежонӧ бара ковмис пыравны «Госуслуги» порталӧ. Та пӧрйӧ – дзик нин виччысьтӧм помкаӧн. Газетлӧн бур ёрт Прокопий Валентинович Габов воліс редакцияӧ корӧмӧн: колӧ пӧ портал пыр сетны гӧлӧс Морозов уличаын сквер лӧсьӧдӧм-мичмӧдӧм дор. Асьныс семьянас гӧлӧсуйтӧмаӧсь нин да, колӧ пӧ нӧшта некымын мортӧс ышӧдны таӧ, мед скверсӧ збыльысь лоӧ лӧсьӧдӧма.
Кыдзи нӧ «Коми муӧ» гижысь-йӧзӧдчысьӧс йӧртан? Сэсся ӧд и ачым юркарын ола, гашкӧ, коркӧ и Морозов уличаса шойччанінас мойвиас волыны.
Дыр эг вермы гӧгӧрвоны, кыдзи «Госуслугиын» «Формирование комфортной городской среды» лист бокас веськавны-гӧлӧсуйтны. Ӧти и мӧд, и коймӧд ног видлі – оз артмы, и став. Гӧрдӧн ӧзйӧ юӧр-ӧлӧдӧм: тэ пӧ абу пасйысьӧмыд порталас. Весиг Прокопий Валентиновичӧн мыччӧм таблица сертиыс эз артмы.
А сэсся друг юрӧ вартіс: а мый вылӧ нӧ порталас Макс роботыс? Сылӧн ӧд сэтшӧм и уджыс – отсавны корсьны коланасӧ! Гижи Максыдлы, мися, гӧлӧсуйтны кӧсъя. Мый пӧ колӧ, юасьӧ. Мися, ас карлысь чужӧмбансӧ мичмӧдны – «Жильё и городская среда» лист бокын гӧлӧсуйтны. Дзик пыр и мыччысис кнопкаыс. Аддзисны тай, небось, мый мортыс «Госуслугиӧн» вӧдитчӧ! Медбӧрын аддзи Морозов уличаса сквертӧ да лички коланаинӧ.
* * *
Бӧркыв пыдди: ме лыддьӧдлі «Госуслуги» порталлысь сӧмын некымын позянлун. Но сэні вӧзйӧма сымда услуга, артавнытӧ он куж. Ёртъяслысь юаси да, кодкӧ вот сы пыр вештӧ, кодкӧ быдсикас пособие босьтӧ, кодкӧ машинасӧ пасйӧма, кодкӧ кагасӧ детсад-школаӧ иналӧма, весиг быдтасыслысь электроннӧй дневниксӧ видлалӧ…
Ӧти кывйӧн, талунъя лыдпаса нэмӧ тайӧ ёна кокньӧдӧ олӧмнымӧс. Кутам лача, порталыс водзӧ на сӧвмас-паськалас.
Елена ПЛЕТЦЕР,
«Госуслуги» порталӧн вӧдитчысь.
Снимокъясыс ӧтуввезйысь.