Коми Республикаса вужвойтырлӧн шылада-драмаа театр петкӧдліс Фёдор Достоевскийлӧн «Идиот» роман серти «Настасья Филипповна» спектакль. Шӧр рольсӧ – князь Мышкинӧс – ворсіс Тимур Смирнов.
Артист висьтасис «Коми му» газет лыддьысьяслы, кыдзи сійӧ дасьтысьӧма лоны «идиотӧн».
Восьса сьӧлӧма кага кодь
– Тимур, кыдзи тэ ас пытшсьыд корсин Мышкинсӧ? Видзӧдін-ӧ мукӧд артистлысь уджсӧ? Кодӧс верман вайӧдны пример пыдди?
– Дерт, ме унаӧс видзӧді. Мышкинӧс ворслісны Юрий Яковлев, Иннокентий Смоктуновский, Евгений Миронов. Нӧшта эмӧсь аслас Фёдор Михайлович Достоевскийлӧн гижӧдъяс, кӧні сійӧ мӧвпалӧ герой йывсьыс, и найӧс тшӧтш лыдди. Лыдди уна лекция, кӧні висьтавсьӧ Мышкин йылысь. Збыльвылас, «Идиотыд» – сьӧкыд роман, да ӧткӧн он вермы помӧдз гӧгӧрвоны, мыйла Мышкиныс татшӧм. Кӧть и гӧгӧрвоана, мый сійӧ шань сьӧлӧма морт.
– Мыйла режиссёр вӧзйис тайӧ рольсӧ буретш тэныд, кыдзи аддзис тэын Мышкинӧс?
– Ставныс тӧдӧны, мый ме шань морт. Тайӧ, гашкӧ, и ӧтувтӧ менӧ да Мышкинсӧ. Ме некор некод вылӧ ог лӧгав, ог лёксьы. И вермас лоны, Светлана Гениевна тайӧс тӧд вылын кутӧмӧн и вӧзйис меным ворсны спектакляс медшӧр рольсӧ.
Дерт, Мышкин куим арӧса кага кодь. Ставнысӧ прӧститӧ, ставныслы восьсӧн висьталӧ, мый йылысь мӧвпалӧ, мый сьӧлӧмсяньыс петӧ. Ӧд кутшӧм сылӧн олӧмыс? Лев Николаевич Мышкин ичӧтдырсяньыс висьӧ эпилепсияӧн, вит во бурдӧдчӧма Швейцарияын. Но бурдӧдысьыслӧн кувсьӧм бӧрын воӧма Россияӧ. Сійӧ и ӧні абу дзоньвидза. И сьӧкыд висьӧмыс, и быдтӧм-велӧдӧмыс вӧчӧмаӧсь сійӧс татшӧмӧн. А кутшӧмӧсь йӧзыс? Сьӧм вылӧ горшӧсь, наянитӧны, тешитчӧны, пӧръясьӧны. Но Мышкин быдӧнӧс жалитӧ, кӧть и аддзӧ налысь сідз шусяна порокъяссӧ, сылы окота эскыны йӧзлӧн бурлунӧ да шаньлунӧ. И збыль олӧмас буретш тайӧ миянӧс ставнымӧс торйӧдӧ Достоевскийлӧн персонажысь.
Веськыда шуа, меным эз вӧв кокньыд дзик пыр йиджтысьны Мышкинлӧн этшӧ, пырны «идиотлӧн» куӧ.
Быдӧнӧс радейтны он вермы
– Ӧнія олӧмас, чайтан, татшӧм мортыс эм абу?
– Прӧст да шань сьӧлӧма йӧзыд эмӧсь. Кызвыныс сиктсаяс, кодъяс эз на видлыны карса олӧм кӧрсӧ. Кор ме велӧдчи Москваса Щукин нима институтын, тӧдмасим Бурятияысь Володякӧд. Сылӧн прӧстлуныс да восьсалуныс вӧлі чуймӧдӧ.
Зэв шань да восьса сьӧлӧма морт, кодкӧд ме ёртася, Дмитрий Греченюк. Сійӧ ворсӧ Виктор Савин нима драмтеатрын. Пасъя, сійӧ тшӧтш ворсіс князь Мышкинӧс. Помнита, гожӧмнас паныдасим да ӧта-мӧдлы висьтасим, мый кутам ворсны «идиотӧс». Дима шуис, мый менам артмас. А ме гӧгӧрвои, мый тайӧ рольыс сылӧн.
Но, дерт, жаль, мый он вермы пыр лоны восьса сьӧлӧмаӧн. Ӧнія кадӧ татшӧмыд вошас, олӧмыс сійӧс чорыда дойдас, личкас. Та вӧсна и Мышкинлы мусмӧ сӧстӧм мӧвпъяса, шань сьӧлӧма Аглая.
Фёдор Достоевскийлӧн романыс петкӧдлӧ морт ловлысь кык бан: мый эм мувывса, сідз шусяна плотскӧй, радейтчӧм, а эм сӧстӧм – духовнӧй. Ӧтлаасисны кӧ найӧ, вӧлі бур, ӧта-мӧдсӧ вермисны дорйыны-видзны да. Но… Аглая кутіс вежӧгтыны Мышкинӧс Настасья Филипповна дорӧ, сы вӧсна мый сылы коліс аслас семья. Аглая эз кӧсйы, мед вӧлі Мышкин да Настасья Филипповна костын духовнӧй муслуныс. Артмӧ, мортыд оз вермы Ен моз радейтны ставнысӧ. Быдӧнлы медтӧдчанаыс – ме. А Достоевский кӧсйӧма петкӧдлыны сідз шусяна идеальнӧй мир, кӧні ставныс ӧта-мӧдсӧ сьӧлӧмсяньыс пыдди пуктӧны да радейтӧны.
– А тэ эн видлы спектакль кежлӧ дасьтысигад висьтавны йӧзыслы сӧмын правдасӧ, петкӧдлыны муслун, тӧждысьны Мышкин моз?
– Видлі, дерт. Шуам, муна туй кузя да кыла кодлыськӧ вензьӧм, и думайта, мый эськӧ ӧні вӧчис Мышкин, кыдзи сійӧ вочавидзис та вылӧ. Либӧ театрын кодкӧ мыйыськӧ майшасьӧ да, мися, мый эськӧ сылы шуис Мышкин. Но сы моз тадзи он вермы, тӧлкыс оз ло. Вермас лоны, вывті кӧ шанявны, быдӧнӧс такӧдны-лӧньӧдны, лоас мӧдарӧ, тэ вылӧ дӧзмасны.
«Майшаси, мый оз артмы»
– Тимур, тэ роч, а спектакльыс коми, и тэнад рольыд ыджыд, медшӧр. Вӧлі-ӧ кутшӧмкӧ полӧм, мый он справитчы? Кодкӧ отсаліс, мед кывъяссӧ комиӧн колана ног шуалін?
– Ме кӧсъя бура сёрнитны комиӧн, а ӧні збыль, кывсӧ ог бура тӧд, торъя кывъяс сӧмын гӧгӧрвоа, да, дерт, первойсӧ майшаси, верма-ӧ ворснысӧ. Медводдза репетиция вылас сэтшӧм лёка лыдди ассьым рольӧс, думайті нин, мый бӧр босьтасны. Кутшӧм нин ворсӧм, лыддьыны кӧ весиг ог куж. Но Светлана Гениевна, мӧдарӧ на, сьӧлӧм сетіс. Отсасисны и артистъяс. Таысь налы ставныслы зэв ыджыд аттьӧ. Ангелина гӧтыр тшӧтш ворсіс тайӧ спектакляс. Аглаяӧс.
Но сетісны кӧ медшӧр роль – быть колӧ ворсны. Спектакльсӧ дасьтім дыр, во джын, кывъяс велӧдны кадыс вӧлі тырмымӧн. Заводиті гӧгӧрвоны и, мукӧд ворсысьыс мый висьталӧ. Артистлӧн ӧд петкӧдчӧмыс абу сӧмын кутшӧмкӧ кывъяс висьталӧм. Колӧ гӧгӧрвоны персонажсӧ, сылӧн ку пиын овны. Нӧшта содта, мый ӧти и сійӧ жӧ спектакльсӧ артист ворсӧ оз ӧти ног. Сы вӧсна мый персонажъясыс оз дзик пыр воссьыны тэныд. Торйӧн нин Достоевскийлӧн. Геройсӧ артист заводитӧ гӧгӧрвоны вочасӧн. И премьера бӧрын нин узьны воді да, сэтшӧма мӧвпалі аслам роль йылысь, мый Мышкинлӧн этшыс нӧшта на пыдісяньджык воссис меным. Ӧні окота бара петкӧдчыны, видлыны «овны» Мышкинӧс мӧд ногджык.
Шудыс вӧлӧма тані
– «Настасья Филипповна» – тайӧ абу медводдза постановка, кодӧс тэ ворсін театрын. Сӧмын медводдза шӧр роль…
– Тайӧ збыль. И зэв нимкодь, мый вермим дасьтыны классика. Быд артист кӧсйӧ, мед татшӧмсяма рольясыс вӧліны сылӧн творческӧй кудйын. Найӧ сӧвмӧдӧны-быдтӧны тэнӧ.
Театрӧ локтӧмсянь, а ме витӧд сезон нин зіля, пӧшти быд спектакльын ворса. Тайӧ и «Выль капитан» (Аршин), «Горш тулыс» (Анфим Шахов серпасасьысь), «Шуйгун» (Фрол), «Дона козин» (Ӧльӧксан корреспондент) да с.в.
– А тэ ӧтлаын велӧдчылін Москваса Щукин нима театральнӧй институтын томджык артистъяскӧд?
– Ачым ме Сосногорскысь. Дас ӧти класс помалӧм бӧрын ӧтнамӧн мӧдӧдчи Москваӧ.
Мыйлакӧ сэки ме вӧлі сэтшӧм смел да эски аслам вын-сямӧ. Вагонысь петі да шуи: «Москва, ме локті тэнӧ пӧкӧритны!». Но… Некытчӧ эг инась и сэтшӧма шогӧ уси.
Сэсся мам аддзӧма юӧр, мый вужвойтырлӧн шылада-драмаа театрын корсьӧны енбиа том йӧзӧс велӧдны «Щукаын». Ме сылы шуа, мися, комисӧ ог тӧд да, кыдзи муна? А мам эскӧдіс: мунан пӧ и велӧдан. Быть пӧ колӧ видлыны. Мойвиис, менӧ босьтісны. Дерт, мукӧдыс моз эг сьӧм вештытӧг велӧдчы, а мынты-сьӧмӧн. Сэсся миян курсысь гоз-мӧдӧс киритісны да, меным вӧзйисны велӧдчыны на пыдди мынтысьтӧг. Ог кут пӧръясьны, эг кӧсйысь, сы вӧсна мый век жӧ кӧсйи кольччыны Москваӧ, эз вӧв окота бергӧдчыны Комиӧ. Зэв ёна кӧсйи киноын снимайтчыны. Институт помалӧм бӧрын шыӧдчылі Москваса театръясӧ, но некытчӧ эз босьтны. Ковмис локны татчӧ. Вӧзйыси Светлана Гениевна дорӧ. Сійӧ примитіс. И меным сэтшӧма кажитчис тані. Ӧти-кӧ, артистъяс бурӧсь, мӧд-кӧ, кӧть ме и роч, рольяс сетӧны. И ӧні сьӧлӧмсянь ворса коми постановкаясын.
– Ӧні окота абу пӧкӧритны Москватӧ, снимайтчыны киноын?
– Абу. Ме гӧгӧрвоа, мый сэки вӧлі, кыдз шуласны, юношескӧй максимализм – лоны нималанаӧн. И чайті, мый тайӧ сӧмын Москваын вермас лоны. Абу тадз. Искусствоыд эм и коми театрын. Тані бур режиссёръяс, артистъяс, позьӧ сӧвмыны творческӧя. Ӧтитор майшӧдлӧ – мый театр стрӧйбаыс абу.
Тані и менам семья лои, Ангелинакӧд нылӧс быдтам. Сійӧ нин пырӧдчӧ театральнӧй олӧмӧ: мамыс сцена вылын – ме кулиса сайын кагакӧд. Ме пета сцена вылӧ, мамыс – нылуккӧд. Со татшӧм миян, артистъяслӧн, олӧмным.
Екатерина МАКАРОВА.
Снимокъясыс Коми Республикаса вужвойтырлӧн шылада-драмаа театрса архивысь.