Печора районӧ волігӧн эг вермы кольны Зеленоборск посёлокысь 20 арӧса библиотекар Даниил Курзенёвкӧд тӧдмасьтӧг. Сылӧн уджӧн медводз тӧдмаси Печора районысь овмӧдчӧминкостса библиотека тэчаслӧн сайтын, кӧні Даниил йӧзӧдӧ землякъясыслы котыртлӧм быдсикас гаж-аддзысьлӧм йылысь юӧръяс. А сэсся синмӧ шыбитчис гижӧд, Зеленоборскса библиотекаын пӧ верстьӧӧс да челядьӧс виччысьӧны кружокъясӧ, кӧні позьӧ велӧдчыны ворсны пианиноӧн, серпасасьны да ки помысь вӧчасьны-мастеритны.
Дерт, карса библиотекаясын ӧні вермӧны велӧдны быдторйӧ, весиг шыд пуны да танго йӧктыны. Но Зеленоборскын ӧд ичӧтик библиотекаас зільӧ сӧмын ӧти морт! Юӧр-гижӧдас индӧм телепон серти дзик пыр йитчылі Даниилкӧд да сёрнитчи сыкӧд посёлокын аддзысьлӧм кузя.
Олӧмыс тані пуӧ
Позьӧ стӧча шуны, мый библиотекабердса площадка-эрдыс Зеленоборскын медся тӧдчана. И татшӧмнас сійӧ лоӧма Даниил Курзенёвлӧн водзмӧстчӧм-зільӧмӧн. Регыдъя кадӧн том морт збыльмӧдӧма ичӧт чужаніныслысь историясӧ нэммӧдӧм могысь кык уджтас да аслас сьӧм весьтӧ лӧсьӧдӧма кык баннер.
–«Сохраним историческую память» стендын йӧзӧдӧма Зеленоборскса Айму вӧсна Ыджыд тыш вылӧ ветлӧм 27 ветеран йылысь юӧр-снимок. Сійӧс восьтім Вермӧм лун водз-вылын, – висьталіс Даниил. – «Посёлок, в котором мы живём» баннерсӧ вӧчим Коми Республикалы 100 во тыригкежлӧ. Кыкнан стендас снимок-юӧрсӧ чукӧрті ачым, тшӧтш и дизайнсӧ думышті. Ӧтарыслы кӧрт кок-мыджӧдъяссӧ вӧчисны, вайисны да ладмӧдісны мусир перйысьяс, а ме мавті. Мӧд кӧрт баннерсӧ найӧ жӧ дасьтісны, а сувтӧдім ми бать-мамкӧд. Помнита, поводдяыс сэтшӧм мисьтӧм сэк вӧлі: ён тӧла, шляв зэра, но ми вӧчим ставсӧ помӧдз!
Колӧ шуны, библиотекаыс да Зеленоборскса шӧр эрдыс кӧрт туй станцияыскӧд дзик орччӧн да, гӧсьтъяс воӧмсяньыс нин вермӧны тӧдмасьны посёлокса историяӧн да овмӧдчӧминса нималана войтыркӧд.
Библиотекабердса площадкаын жӧ Даниил Курзенёв котыртлӧ зеленоборсксалы быдсикас гаж-аддзысь-лӧмсӧ. Сідз, республикалы 100 во тыригкежлӧ том мортлӧн водзмӧстчӧмӧн нуӧдӧмаӧсь быдса фестиваль!
–Сэтчӧ пырӧдчисны посёлокӧ гожся каникул кежлӧ воӧм ныв-зон, – висьталіс Даниил. – Найӧ жӧ и вӧзйисны нуӧдны гажсӧ. Ӧд, вӧлӧмкӧ, ӧти кага бальнӧя йӧктӧ, мӧд гимнастикаӧ сюртчӧ. Ок, гажа праздник артмис! Фестивальӧ пырӧдчысьяс и шпагат вылад пуксьылісны, и гӧглясисны-веглясисны.
Миянӧ весиг «мексиканечьяс» гӧсти волісны. Налы паськӧмсӧ вурис Кристина Павловна мамӧй. Тшӧтш и асланым Чарли Чаплин вӧлі. Мамӧ вӧчис сылы бедь, гримируйтім, а сэсся нин велӧдім том артистӧс Чаплин моз ветлӧдлыны-вӧрӧдчыны.
Нимкодьӧдім зеленоборсксаӧс и «Любовь и голуби» кинокомедияысь юкӧн петкӧдлӧмӧн. Ме сэні ворсі дядя Митясӧ. Фестиваль дырйи вӧлі и «Бриллиантовая рукаысь» юкӧн.
Фестиваль дырйи ывла вылын вӧліны посёлокса аньяслӧн чӧскыд пӧжасӧн тыр пызанъяс.
Республикалӧн чужан лунӧ нуӧдім тшӧтш аслыспӧлӧс флешмоб. Ныв-зонкӧд сы кежлӧ водзвыв дасьтысим. А праздник рытӧ йӧктім да лэдзим салют. Комилӧн 100 вося юбилейлы сиӧм фестиваль вылӧ волісны Зеленоборскын матӧ став олысьыс, весиг 85 арӧсысь олӧмаджыкъяс.
Данииллӧн висьталӧм серти, ӧні посёлокын быд гаж кежлӧ тадзи дасьтысьӧны. Библиотека вежсьӧмӧн мичаммӧ и сыбердса эрдыс.
–Библиотекаӧ медтшӧкыда волысьяскӧд, а татшӧмыс 10 морт, йӧрын вӧчим клумбаяс, мавтім да вадорса изйӧн мичмӧдім найӧс. Ачым мавті библиотекаса ӧшиньяс, – висьталіс том морт.
Небӧгаинӧ пыранінын век на ӧшалӧ важсӧ казьтылана гижӧд – ас кадӧ тані вӧлӧма Зеленоборскса администрация, код улӧ пырӧма 4 сикт-грезд…
Дерт, жаль кольӧм кадыс. Но сэк жӧ нимкодь, мый Григорий Савельевич Осташевлысь водзмӧстчан уджсӧ посёлокын нуӧдӧны водзӧ, а сідзкӧ, Зеленоборскын олӧмыс оз на кус.
Шкапын музей да быдсикас выставка-рытпук
И со нин ми библиотекаынӧсь. Даниил Курзенёв тані оз сӧмын небӧгъяс вылын ыджыдав, но и история туялӧ да гижӧ.
Небӧгаинӧн тӧдмасьны босьтчи … коридорсяньыс, кӧні лӧсьӧдӧма музей пельӧс. Эмбурсӧ меститӧма стеклӧа шкапӧ дай югзьӧдӧма на.
–Тайӧ шкапсӧ аддзи сарайысь. Стеклӧыс пасьмунӧма вӧлі да, ковмис дзоньтавны, лӧсьӧдны би, а мамӧй мавтіс, – юӧртіс Даниил.
Музейӧ медводдза эмбурсӧ козьналӧма Ухтаысь Михаил Сочко.
–Михаил Николаевич уджалӧ мамкӧд тшӧтш, сысянь и тӧдмалӧма ичӧтик музей йывсьыным. И сэксянь быд во май 9 лун кежлӧ пыр мыйкӧ козьналӧ. Быд отпуск дырйи сійӧ поискӧвикъяскӧд ветлӧ Псков обласьтӧ корсьысьны тыш-кось мунанінын. Со и кольӧм во сетіс музейӧ каска да трёхлинейка винтовкалысь штык, вермахтса салдатлысь фляга, Мосин винтовка дорӧ гильза да пуля.
Том лыддьысьысьяс тшӧтш пуктӧмаӧсь музей дасьтӧмас пай: вӧчӧмаӧсь Куслытӧм билысь макет, кодзувъяс да мичмӧдӧмаӧсь уна рӧма кабала гвоздикаясӧн.
Музей пельӧсын мӧд юкӧнсӧ сиӧма СССР кадся да мирса мукӧд странаысь сьӧмпасъяслы.
–Тайӧ озырлунсӧ козьналіс Калининград обласьтса Светлый карысь Алла Григорьевна Чулкова, кодкӧд тӧдмасим отпуск дырйи, – висьталіс Даниил. – Медся важ сьӧмпасыс – Германскӧй империялӧн 1875 вося марка.
Эмӧсь сідзжӧ Испанияысь, Польшаысь, Эстонияысь, ЮАР-ысь, Намибияысь, Украинаысь, Канадаысь да Германияысь сьӧмпасъяс. СССР-саыс – 1946-1983 воясся. Петкӧдлӧма тшӧтш 1974 вося «Ударник ВЛКСМ» значок, «XXVII съезд КПСС» да 1988 вося «Ленин» пас.
–Татшӧм ногӧн Зеленоборскын котыртчис аслыспӧлӧс ичӧтик музей, и ме водзӧ кута чукӧртны сэтчӧ эмбур-петкӧдланторсӧ, – кывкӧрталіс Даниил.
Библиотекаса коридорын котыртлӧны и уна сикас выставка. Ӧтиӧс сиӧмаӧсь Александр Пушкинлы, мӧдӧс – Россияса каръясын да мирса странаясын архитектуралы.
Тані жӧ – быдсикас гаж-аддзысьлӧмдырся снимокъяс. На серти тӧдмалі, кыдзи посёлоксаяс пасйӧмаӧсь Шогалан да казьтылан лун, Йӧввыв вежон, восьтӧмаӧсь войнаса ветеранъяслы да Зеленоборскса историялы сиӧм стендъяс, сёрнитӧмаӧсь медиккӧд дзоньвидзалун видзанног йылысь, журъялӧмаӧсь том-уловкӧд велосипедӧн да с.в.
Зэв шоныда да кыпыда чолӧма-лӧмаӧсь пӧль-пӧчӧс Олӧма йӧзлӧн лунӧн. Та кежлӧ ичӧт класса зонпосни дасьтысьӧмаӧсь библиотекаркӧд ӧтув.
–Воддза лунас школьникъяс небӧгаинын кык часысь дырджык вӧчалісны олӧма войтырлы козинъяс – сьӧлӧм мыгӧра кывбур-чолӧмалӧма открыткаяс да кабала дзоридзьяс, – висьталіс Даниил Курзенёв.
А ачыс том морт удждон вылас ньӧбӧма Печораысь ветеранъяслы 12 букет да вӧчӧма чолӧмалана открытка. Праздник лунӧ сэсся школьникъяскӧд кытшовтӧмаӧсь Зеленоборскса медся олӧма войтырӧс.
–На пӧвстын и Надежда Васильевна Синельникова, коді ичӧтӧн на веськавлӧма фашист концлагерӧ, – казьтыштіс Даниил. – Чолӧмалім тылын зільысь 88 арӧса Елена Фёдоровна Матвееваӧс, сійӧ нэм чӧжыс уджаліс кӧрт туй вылын. А посёлокса меддыр олысь Анна Мироновна Ворошнина 90 арӧс нин тыртіс! Сійӧ окотапырысь миянӧс вочааліс, сьӧлӧмсяньыс варовитіс, висьталіс, мый горт гӧгӧрас став уджсӧ на ачыс вӧчӧ, быд лун уна кад коллялӧ ывла вылын, да и миянлы тшӧтш тшӧктіс ёнджыка вӧрны-ветлӧдлыны.
Тайӧ лунӧ олӧма войтыр чолӧмалігас кодкӧ нюмъялӧма, а кодкӧ и нимкодьысла бӧрдӧма.
–Унаӧн, дерт, зілисны миянӧс мыйӧнкӧ чӧсмӧдлыны, да библиотекаӧ бергӧдчим пакет тыр юмовторйӧн! – помаліс гаж йылысь висьтсӧ Даниил.
А 2021 во помын Зеленоборскса библиотекаӧ волӧмаӧсь дыр виччысяна гӧсьтъяс: Россияса да Коми Республикаса котырӧ пырысьяс Алексей Попов, Любовь Ануфриева, Елена Афанасьева да Лариса Попова.
–Нималана гижысьяскӧд аддзысьлӧмыс посёлокын вӧлі дзик медводдзаысь. Тайӧ лоӧмторйыс дыр кежлӧ тшупас вежӧрӧ! – юксис нимкодьлуннас библиотекар.
Таысь ӧтдор, небӧгаинын лыддьысьысьяс вермӧны бӧрйыны сьӧлӧм сертиныс газет-журнал.
–Петасъяссӧ судзӧда ас тшӧт весьтӧ жӧ во джын кежлӧ. Библиотекаӧ тшӧкыдджыкасӧ нывбабаяс волывлӧны да, судзӧда налы «Пенсионерочка», «Всё для женщины», «Тысяча и один совет» журналъяс. Овлӧ, 15 журналӧдз гортаныс босьт-лӧны! Дерт, эм и зонпоснилы да мужикуловлы лыддянторйыс, – лыд-дьӧдліс библиотекар.
«Ёна радейта герань»
Шензьӧдіс небӧг джаджъясын пӧрадокыс да уна дзоридзыс.
–Печораысь овмӧдчӧминкостса библиотека тэчас вичмӧдіс миянлы пызан-улӧс. Джаджъяссӧ ладмӧді да книгасӧ тэчи ачым, – висьталіс Даниил Курзенёв.
А уна герань кузя гӧгӧрвоӧдіс:
–Зэв ёна радейта тайӧ дзоридзсӧ! Зеленоборсксаяскӧд гераньнас юкся тшӧтш, медым быдӧнлӧн гортас вӧлі мича садйыс.
Дзескыд
Чуймӧдана, мый посёлокса став небӧг озырлуныс тӧрӧдчӧма Зеленоборскса вӧвлӧм администрация стрӧйбалӧн ӧти жырйын. Тані жӧ и быдсикас аддзысьлӧмсӧ котыртлӧны. Мӧд жырйыс игана.
–Сетісны кӧ мӧд жырсӧ, эськӧ небӧгъяссӧ сэтчӧ позис меститны, а тані лыддьысьысьяслы рыт-гаж нуӧдны, – шуис Даниил.
Талун кежлӧ библиотекаын пасйы-сьӧма 170 морт, на пӧвстысь 45-ыс – челядь.
–Медся ичӧт лыддьысьысь Стешалы 2 арӧс на, да сійӧ зэв ёна радейтӧ Винни-Пухӧс. А медся арлыдаыслы 76 нин тыри, – юӧртіс библиотекар.
Маэстро и серпасасьысь
Но лыддьысьӧм кындзи посёлоксаяслӧн ӧні эм позянлун и велӧдчыны ворсны пианиноӧн, серпасасьны да ки помысь вӧчасьны.
Дерт, чайті, мый кружокъяссӧ кутасны нуӧдны педагогъяс, да зэв ёна чуйми, кор тӧдмалі, мый тайӧс кутас вӧчны ачыс Даниил Курзенёв!
–Ме помалі фортепиано класс кузя музыкальнӧй школа. Весиг синтезаторӧс гортысь библиотекаӧ вайи, медым велӧдны 7-16 арӧса томуловӧс, – висьталіс том морт.
–Гашкӧ, и серпасасян?
–Серпасася. Быдта дзоридз, кыся. Эм мыйӧ велӧдны ассьым землякъясӧс, верстьӧӧс и зопносниӧс, – сигӧртім Даниилкӧд сёрнинымӧс.
Наталья Прокофьева.
Комиӧдіс Елена Плетцер.
Снимокъясыс авторлӧн
да Даниил Курзенёвлӧн.
(Водзӧ лоӧ на.)