Май 2 лунӧ эскысьяс кутасны пасйыны Ыджыд лун. Кодсюрӧ чайтӧны, мый тайӧ гажыс сӧмын ӧти лунся, а збыльвылас сійӧ нюжалӧ тӧлысьысь дыр.
Православнӧй эскысьяслӧн медся ыджыд гаж йылысь сёрнитім Сыктывкарса епархияысь секретар, архимандрит Филиппкӧд.
Гажӧдчам нелямын лун
–Ыджыд лун вичкоса мукӧд гажысь пасъям медся дыр – нелямын лун. Помасьӧ сійӧ Енлӧн енэжӧ кыпӧдчӧмӧн (Вознесение Господне), кор сійӧ помалӧ мувывса олӧмсӧ. Вӧзнесенньӧ таво лоӧ июнь 10 лунӧ. Тайӧ абу сӧмын сылӧн енэжӧ кыпӧдчӧмыс, ми казьтылам, мый быд мортлы таладор олӧм помас воссьӧ Енмыс дорӧ туй, – висьталӧ Филипп ай.
–Ыджыд лунӧ тырмы-мӧн кыпыда шуны матыссаыдлы: «Кристос ловзис!». И вочавидзны: «Збыльысь ловзис!». Нимкодясьны тайӧ лоӧмторйыслы. Кристос ӧд ловзис, мый нӧшта колӧ?
–Кыдзи шуи нин, Ыджыд лун пасъям 40 лун чӧж. Ыджыд лунся служба дырйи священник некымынысь вежӧ паськӧмсӧ. Ставыс тайӧ йитчӧма нимкодясьӧмкӧд. Медводдза вежоныс шусьӧ югы-дӧн. Вичкоын службаяс сэки мунӧны аслыспӧлӧс кыпыда жӧ. Ветлам крестӧн. Сэсся пасъям рӧдитель Ыджыд лун, сэки кулӧмаяслӧн гаж. И сы бӧрын вичкоын службаяс кутасны мунны быдлунъя моз. Май 12 лунсянь позяс венчайтчыны. Ӧд кослунъя, страстнӧй да Ыджыд лунся югыд вежонъясӧ вичко оз венчайт. Пыртчыны сӧмын позьӧ тайӧ кадколастас.
–Филипп ай, а таво лоӧ жӧ Ыджыд лунся крестӧн ветлӧмыс? Кыдзи кутас мунны службаыс, вежӧданныд-ӧ краситӧм колькъяс да кулич?
–Коронавирус вӧсна карса уличаті креста ветлӧмыд оз ло, Роспотребнадзор паныд. Но лэдзисны вичко гӧгӧр ветлыны.
Сідзжӧ Ыджыд лунӧ эскысьяс ветлывлісны крестӧн Вежа Степан соборсянь Ыбӧдз – оз жӧ лэдзны. И мӧвпалам, гашкӧ, эскысьяслы ас машинаӧн мунны. Ставыс кӧ артмас, май 8 лунӧ мунам.
А кольктӧ да куличтӧ быть вежӧдам. Эскысьяслӧн лоас позянлун и вичкоӧ пыравны, сідзжӧ кутасны вежӧдны храмъяс йӧрын. Та могысь ставыс нин дась. Берба лунӧ дзик жӧ тадзи вӧлі.
Ыджыд лунся кольк – вежа ва кодь
–Ыджыд лунся колькъяс войдӧр краситлісны лук килльӧн, мед гӧрдӧдас.
Ӧні, дерт, быдсикас рӧмӧн краситӧны, дзоридзьяс серпасалӧны. А кодсюрӧ весиг «мичмӧдӧны» повзьӧдчан чужӧмъясӧн: паськыд вомаӧсь да кузь пиняӧсь. Тадзи ӧмӧй позьӧ жӧ?
–Ыджыд лунлӧн рӧмыс – гӧрд. Но вичко абу паныд, мичмӧдасны кӧ кольксӧ дзоридзьясӧн. Дерт, мисьтӧм чужӧмъяс оз ков серпасавны. Татшӧмыс оз лӧсяв гажыслы.
Гӧрдӧн кольксӧ краситӧмыс йитчӧма Кристослӧн ловзьӧмкӧд. Мария Магдалена аддзыліс сылысь лов-зьӧмсӧ да муніс висьтавны Римса император Тиберийлы. Сійӧ эз эскы. Шуис, мый ӧдйӧджык кольк гӧрдӧдас, а морт оз вермы ловзьыны. И тайӧ шуӧм бӧрас императорлӧн киын колькйыс гӧрдӧдіс. Тасянь и лои тайӧ традицияыс.
–Йӧзыс эскӧны Ыджыд лунся кольклӧн вынӧ. Видзӧ-ны сійӧс ен ув пельӧсын. Быттьӧ сійӧ видзӧ омӧль-ясысь, бурдӧдчӧны сыӧн, и весиг оз тшык. Вичко тшӧтш тадзи чайтӧ?
–Ми асьным аддзылім Ыджыд лунся кольк, коді куйлӧма ӧбраз сайын куим во и абу тшыкӧма. Тайӧ збыль. Эскысьяс вайлісны. Кувсьӧм рӧдвужыслӧн керкаысь сюрӧма. Сійӧс весиг сёйны позьӧ. Сійӧ вежа ва кодь вына. Кыдзи вежӧдӧм валӧн вежсьӧ структураыс да дас во мысти оз мисьтӧммы ни оз дуксьы, сідзи жӧ колькйыс молитваяс лыддьӧм бӧрын лоӧ аслыспӧлӧс.
Кольк – тайӧ олӧмлӧн пас. Лоӧ сідз шусяна полусвятыняӧн. И шыбитны сійӧс помӧйӧ оз позь. Шуам, во чӧж оліс ӧбраз сайын, сэсся выльӧс вежӧдінныд, а важсӧ колӧ пачын сотны. Сідзи жӧ и во гӧгӧр сулалысь берба, ньыв лыс (вайӧны гортӧ Ыджыд лунӧ), кыдз пу вожъяс (вайӧны Троича дырйи) пачын сотӧй.
Вичкоса магияӧн оз ноксьыны. Но эскам жӧ, мый колькйыс дзоньвидзалун сетӧ.
Сідзжӧ вичко абу паныд, кор Ыджыд лунся колькйӧн ворсӧны, гӧгльӧдлӧны сійӧс. Торъя нин нимкодясям, кор челядь ворсӧны. Тайӧ ӧд гажӧдчӧм жӧ.
Омӧльӧс вӧтлас кӧлӧкӧл шы
–Филипп ай, Ыджыд лун дырйи эм нӧшта ӧти традиция – кӧлӧкӧлӧн звӧнитӧм. Йӧзыс эскӧны, мый сувтан кӧ жыннян улас да троньӧдчан – бурдан, лов-тӧ мучитысь бесъяс мунасны, гуся кӧсйӧмыд збыльмас. Тайӧ сідз?
–Мый гуся кӧсйӧмъяс збыльмӧны, та йылысь вичко нинӧм оз шу, йӧзыс нин мӧвпыштӧмаӧсь. Тайӧ нимкодь гаж дырйи быдӧнлы позьӧ троньӧдчыны вежон чӧж. Зэв бур да кыпыд вичкоса традиция. И кӧлӧкӧл шылӧн выныс збыльысь эм. Та йылысь пасйӧны и физикъяс, и биологъяс. Сы шы улӧ мортыс бурдӧ висьӧмъясысь. Вичкоӧ волысь мамъяс висьтавлісны, мый пузчужӧм кагукъяссӧ вичко дорті звӧнитігӧн гуляйтӧдігӧн дзолюкъясыс бурджыка заводитӧны узьны, дзоньвидзаӧн быдмӧны. Кӧлӧкӧл шыыс бесъясӧс вӧтлӧ.
–Кодсюрӧ Ыджыд лунӧ мунӧны шойна вылӧ. Колӧ жӧ сэтчӧ ветлыны?
–Ыджыд лун – тайӧ ловъяяслӧн гаж, а абу кулӧмаяслӧн. Сэки оз ков шогпырысь казьтывны рӧдительяссӧ. Налӧн асланыс Ыджыд лун лоӧ – тавося май 11 лунӧ. Сэки колӧ ветлыны шойна вылӧ. Но бара жӧ колӧ мунны кыпыд руӧн: Кристос ловзис, и тэ ловзян. Енмыс дорын ӧд ставныс ловъяӧсь.
Мыйла водзті ветлісны буретш тайӧ лунӧ? Да сы вӧсна мый атеизм кадӧ оз вӧлі позь ни вичкоын, ни гортын пасйыны Кристослысь ловзьӧмсӧ. Та вӧсна вӧлі мунӧны шойна вылӧ, а сэтчӧ ветлӧмысь некод эз кут, да пасйӧны. Но ӧні колӧ вичкоӧ волыны да гортын гажӧдчыны.
Мед сӧмын Енмыс сетас
–Нӧшта йӧзыс висьталӧны, сӧстӧм четверг паныда пӧ колӧ сиськӧн крестъ-яс вӧчавны ӧдзӧс куричӧ, мед омӧльясыс керкаад оз сибавны. Та вылӧ кыдзи вочавидзанныд?
–Тайӧ вичкоса традиция жӧ. Сӧстӧм четверглӧн рытъя служба дырйи лыддям 12 евангелльӧ Кристослӧн мучитчӧм йылысь. И евангелльӧсӧ лыддигӧн ӧзтам сисьяс. Служба вылӧ воӧмалы колӧ нуны гортас тайӧ бисӧ да пуктавны крестъяс куричьясас, нёльнан пельӧсас. Ме ачым тадзи вӧча. Рочасьыштны кӧ, тайӧ свет Христовой истины, коді югзьӧдӧ керкатӧ.
–А таво сідз шусяна благодатнӧй биыс воас Комиӧ?
– Иерусалимын сійӧ ӧзйӧ кык час лунын. Май 1 лунся кӧкъямыс час рытын биыс лоас Москваын. А сэсянь разӧдасны регионъясӧ. Сыктывкарӧ ваясны жӧ, та йылысь сёрнитчим республикаса юралыськӧд. Мед сӧмын Енмыс сетас тайӧ бисӧ-а.
Сёрнитіс Екатерина МАКАРОВА.