Настя Вологжаниналӧн нимыс и чужӧмыс уналы нин тӧдса: «Ас му вылын» да «Ас йӧз» передачаясын сы йылысь висьтавліс телевидение, юркарса «Пейзажи Севера» галереяын сійӧ петкӧдліс ассьыс серпасъяссӧ. Ки помысь мича вӧчӧмторъяссӧ позьӧ ньӧбны ӧтуввезса «Коми козин» лавкаысь. Ылі муясысь гӧсьтъяс весиг волӧны Настя дорӧ Ӧлек грездса «Мишкин лес» базаӧ. Ми сӧмын чуймалам, кытысь босьтӧ сы мында вынсӧ да кадсӧ тайӧ том аньыс, кыдзи удитӧ быдтор да ас кадӧ!
Чужаніныс Настя Вологжаниналӧн – Кулӧмдін районса Руч сикт. Сылӧн чужӧм бӧрын некымын во мысти мам-батьыс стрӧитчӧмаӧсь Ӧлек грездӧ да вуджӧмаӧсь овны выль керкаӧ. Настя дзолясянь радейтӧма серпасасьны, да витӧд классӧ пыригас мам-батьыс лэччӧдӧмаӧсь сійӧс Сыктывкарӧ, искусство гимназиялӧн художествоа юкӧнӧ. Дерт, ичӧтик на нылукыс да, жаль вӧлӧма мам-батьыдлы янсӧдчыны сыкӧд, но найӧ бура артыштӧмаӧсь, мый татшӧм велӧдчанін бӧрад ёна паськыдджык лоӧ Настуклӧн олан туйвизьыс. Сідз и лои.
Со мый Настялӧн гимназияын велӧдчан кад йылысь, а тайӧ кольӧм нэмся ӧкмысдасӧд вояс, казьтылӧ коми кыв да литература велӧдысь Лидия Яковлевна Зварич: «Настакӧд ӧти классын велӧдчысьяс ставӧн вӧліны сиктса челядь, и комиыс налы вӧлі зэв муса. А Наста пыр ме дорын, кыдз тай шуласны, кок гӧгӧр и гӧграліс. Серпасавны велӧдысь Вера Николаевна Езовскихкӧд тайӧ классыслы лӧсьӧдім «Изо да коми литература» ӧтувтӧм уджтас. Быд тӧлысь вӧлі мыйкӧ нуӧдам, челядькӧд весиг коми литератураысь гижӧдъяс серти спектакльяс петкӧдлам. Отсасисны и мукӧд велӧдысь: Михаил Николаевич Бурдин велӧдіс сигудӧкӧн ворсны, Ирина Алексеевна Андреева – коми ног йӧктыны. Сиктса челядьыд полысьджыкӧсь, вежавидзысьӧсь, и йӧз водзын петкӧдчӧмыс налы ёна вӧлі колӧ, мед збойджыкӧн лоны. А мыйта найӧ вӧчисны коми небӧгъяс дорӧ серпассӧ! Вирас и лы вемас, тшук, коми кӧрыс налы пырис! Со и тыдовтчӧ тайӧ Насталӧн ӧнія уджъясас».
Гимназия бӧрын Настя да сылӧн жӧ классысь Оля Малыгина велӧдчисны Ярославльса художествоа училищеын, сэсся Москваса университетын, куысь вӧчӧмторъяслӧн дизайн юкӧнын. Велӧдчигас Настя уджаліс нин керамика дозмук серпасалысьӧн.
Ярославльын на аддзисны ӧта-мӧдсӧ верӧсыскӧд да гозйӧдчисны. Верӧсыс сэні военнӧй академия помаліс да, погона морттӧ том гӧтырыскӧд мӧдӧдісны Камчаткаӧ.
–Сӧвтім абутӧм эмбурнымӧс кык чоботанӧ да и мӧдӧдчим мусюр йылас, – казьтылӧ ань. – Камчаткаын медводдза тӧдсаяс пиын лоис Сыктывкарысь коми морт, миян моз жӧ веськалӧма сэтчӧ, велӧдчӧм бӧрас мӧдӧдӧмаӧсь да. Пӧттӧдз вӧлі быд аддзысьлігӧн варовитам сыкӧд ас му йылысь. Чужанінсьыд веськалан ылӧ да, пыр тай окота ёнджыка сёрнитны гортсаяс йывсьыд. Кодлы весиг комиыс дзик тӧдтӧм кыв, вомсӧ паськӧдӧмӧн мукӧддырйи кывзӧны менӧ, комиыс некор кывлытӧм экзотика быттьӧ налы. Статусӧс, донӧс менсьым тайӧ пыр лэптіс, и ӧні на лэптӧ.
Ӧні гозъя олӧны, уджалӧны, быдтӧны кык челядьӧс Курскын. Кольӧм во – аттьӧ пандемиялы – Настялы челядьыскӧд уси шуд дыркодь овны муса Ӧлекас. Сэні сӧмын Настялӧн мам-батьыс олӧны. Ен сыкӧд, вермӧны на вӧдитны ыджыд овмӧс, гортса пемӧ-сысь оз лэдзчысьны – турунтӧ пуктыны тай ӧні вӧля, майбыр!
Настя челядьыскӧд отсасьӧ, сьӧлӧмсянь вӧчӧ сиктса удж. Стрӧитӧ куд кодь лӧсьыд да мича керка. Вотчӧ, чукӧртӧ турун, коз коль, ньыв пу да тусяпу лыс. Турунсьыс косьтӧ тшай, кольсьыс пуӧ варенньӧ, лыссьыс тэчӧ корӧсь. Ставсӧ окотапырысь ньӧбӧны интернет-лавка пыр.
Пӧттӧдз, сьӧлӧм бурмытӧдз сёрнитім ми Настякӧд коми кыв, сиктса челядь, Ӧлеклӧн аскиа лун йылысь.
–Ме ог прӧстӧ Ӧлекын керка лэпты, – шуӧ сійӧ. – Дерт, уджыс уна на, но ме кӧсъя локны овны сэтчӧ. Ас керкаӧ. Верӧсӧй абу на дась, но надзӧникӧн ышӧда сійӧс таланьӧ. Мам-бать пӧрысьмӧны. Ме кӧ ог лок, грездным дзикӧдз бырас, кусас, кушмас. Тырасны кӧ видзьяс, вӧрсяласны градъяс – менам сьӧлӧмӧй потас.
Локтан, дерт, Настук! Вына-бордъя ань, быдтор тэнад артмас и збыльмас.
Думайта и ме тэнад аскиа лун йылысь. Кыдзи тэ лӧсьӧдан ичӧтик производство, сетан сиктсалы уджаланін. Кыйсьысьяс кутасны вайны тэныд небыд ку, мед вӧчны сыысь мича паськӧм да чачаяс.
Тэ гӧгӧр комиӧн кутасны тёльгыны челядь. Юркарын, ыджыд лавкаын, восьтан тэ коми керка кодь лӧсьыдик вузасянін, а сэні лоасны колльысь чӧскыд варенньӧ, воййыв тшай, мича коми сувениръяс.
Быд лун сэтчӧ кутасны пыравны сиктысь воӧм гимназистъяс да студентъяс. Найӧс кутасны вочаавны мелі коми кывйӧн, юасьны олӧм-вылӧм йылысь да юктӧдны пӧсь тшайӧн.
Мария Кузьбожева.