Маргарита да Василий Киневъяс кызь во ӧтлаынӧсь. Йӧз пӧвстын тайӧ тшупӧда пассӧ шуӧны фарфор кӧлысьӧн. Кӧть пӧ фарфорыс эськӧ ӧдйӧ жугалӧ, но воясӧн сӧмын крепаммис да кремень кодь лои, шуӧны шуда гозъя.
Озыр кассяна во
Тӧдмасьӧмаӧсь найӧ 1999 вося апрель 4 лунӧ. Василий армия бӧрын бурлачитысь зон, Маргарита – Сыктывкарса университетын студентка.
–Общежитиеын миян жырйӧ пырисны куим зон. Гуляйтӧны, вӧлӧм. А ме олі Валя Шараповакӧд. Сійӧ паныдасьӧма накӧд да вӧзйӧма пыравны чай юны. Васялӧн ёртыс вӧлӧм мыччасьӧ Валялӧн воча чойыскӧд. И ме мыйлакӧ думышті, мый Вася лоӧ менам верӧсӧн. Шулӧны тай, медводдза видзӧдлассянь муслун, тадзи и миян лои. Вася тшӧтш висьталіс, мый ме сылы первойсяньыс кажитчи, – казьтылӧ Маргарита.
Экзаменъяс сдайталӧм бӧрын Рита мунӧма чужан Луздор районса Гурьёвчиӧ. Вася сылы пыр жӧ письмӧ гижӧма, зэв пӧ гажтӧм карас тэтӧг. Ныв вочавидзӧма, кӧсъян кӧ пӧ мекӧд водзӧ ёртасьны, уджтӧ корсь. Недыр мысти бара воӧма письмӧ: «Уджала, ӧдйӧджык лок!».
–Дерт, эг дзик пыр лэбышт, каникулалӧм бӧрын сӧмын, – водзӧ казьтылӧ Маргарита. – Вася вӧзйис овны ӧтлаын, кӧртымаліс жыр. Витӧд курссӧ сэсся гозъя моз и олім. 2000 воыс, кӧть и кассяна, озыр вӧлі шудӧн: босьті диплом, петі верӧс сайӧ, октябрын чужис Лера ныв. Ӧні 20 арӧс нин тыртӧ, помаліс медучилище, водзӧ кӧсйӧ велӧдчыны.
Ошкана нылукъяс
Кинев гозъялӧн нёль ныв. Меддзоляыслы кык арӧс тырӧма. И чужӧма Танюк бать-мамыслӧн тӧдмасян лунӧ, 19 во мысти буретш апрель 4 лунӧ. Шуӧны, тайӧ лоӧмторйыс пӧ ыджыд семьялӧн шуда пас.
–Кор сӧмын на котыртчис семьяыд, кымын челядь йылысь мӧвпалінныд? – юася Кинев гозъялысь.
–Ме ачым быдми ыджыд семьяын: квайт вок да кык чой. Верӧслӧн сӧмын ӧти вок. Дерт, ӧтлаасьӧм бӧрын кӧсйим кагукӧс. А сэсся ковмис мӧд – чужис Юля, коймӧдыс Женя. Батьыслы эськӧ пи вӧлі колӧ, но Енмыс бара нылукӧс сетіс. Миян, кыдз шуласны, женскӧй батальон.
–Гашкӧ, витӧдыс лоӧ пи…
–Тырмас нин миянлы…
Бать-мам ёна радейтӧны ассьыныс нылукъяссӧ. Да и челядьыс тшӧтш. Быдмӧны шаньӧн, вежавидзысьӧн, бура велӧдчӧны, радейтӧны спорт. Гортас пыр отсасьӧны бать-мамыслы. Сиктса удж кужӧны жӧ вӧчны. Кебраса дед-бабыс пӧ мӧс на видзӧны. Быд гожӧм турун пуктыны ветлӧны, горт гӧгӧрас отсасьӧны и.
–Миян ошкана нывъяс, – нимкодясьӧны бать-мам.
Гожӧмын шойччыны некор
–Кӧні радейтанныд шойччыны?
–Сиктын. Ёна ылӧсӧ семьяӧн кыкысь на ветлім: Казаньӧ да Египетӧ. Локтан воӧ бара мӧвпалам кытчӧкӧ ылӧ ветлыны, но артмас ли оз на. Гожӧмнас, дерт, ог мунӧй, сэки шландайтны кадыс абу, турун пуктыны колӧ.
–Сэсся, гашкӧ, вотчанныд и?
–Миян семьяын вотчӧны мужичӧйяс. Гортгӧгӧрса уджыс – аньяслӧн. Дерт, вӧзйыся кӧ, босьтласны жӧ, оз кольны. Но веськыда кӧ шуны, вотчыны окотаыс аслам абу, – вочавидзис Маргарита.
Университет помалӧм бӧрын Маргарита уджалӧма Эжваса детсадйын воспитательӧн. А кӧкъямыс во сайын вуджӧма коррекционнӧй школа-интернатӧ воспитателявны. Висьталіс, мый первойсӧ зэв сьӧкыд вӧлӧма. Лун да вой пӧ юрын сӧмын удж. Весиг унмыс вошӧма. Майшасьӧма, колӧма-ӧ уджаланінсӧ вежны. Тӧлысь кежлӧ шойччыны вӧзйысьлӧма, мед гӧгӧрбок думыштлыны.
–Дерт, и ӧні абу кокньыд, но велалі нин. Быд уджын эм бурыс и омӧльыс, – шуӧ Маргарита Кинева.
Василий пыр на шопералӧ. Ветлӧдлӧ вахтаӧн. Кык вежон удж вылас, кык – гортас.
Верӧс вӧралӧ, а гӧтыр дзоридз быдт
–Этша сёрниа да зэв уджач. Быдтор кужӧ вӧчны, – ошкӧ верӧссӧ ань.
Бӧръя вит восӧ «висьмӧма» вӧралӧмӧн. Пиыс пӧ сійӧн и колӧ сылы, мед вӧравнысӧ тӧварыш вӧлі. Пызан вылас пыр эм пӧтка яй да чери. Вуграсьнысӧ босьтлӧ и нывъяссӧ. Дерт, оз тшӧкыда, но век жӧ тайӧ шуда здукъяс. Таво тулыс кӧсйӧма Женя нывсӧ утка кыйны нуӧдлыны, но абу артмӧма.
Кыдзи висьталісны Киневъяс, семьяас медся ёна радейтӧны сьӧла шыд. Пӧтка кындзи Василий кыйӧ и йӧра. Быд во босьтӧ сійӧс кыян лицензия.
–Дерт, оз век мойви лыйнысӧ. Воддза вонас ныр улӧдз матыстчис, да лыйнысӧ эг удит…
–Мыйла?
–Осечка. Сэсся выльысь зарадиті, а йӧраыд ӧд оз кут виччысьны, котӧртіс. Таво яйтӧмӧсь жӧ…
–А тэ мыйӧн радейтан ноксьыны? – юася Маргариталысь.
–Да быттьӧ сэтшӧм радейтана хоббиыс и абу. Ог кысьы, ог вурсьы. Кор кад эм, лызьӧн ислала, бассейнын уяла. Корсюрӧ окота овлӧ мыйкӧ аслыспӧлӧстор пӧжавны. Бӧръя кадсӧ дзоридзьясӧн нокся. Зіля аслыспӧлӧсӧс жӧ быдтыны: ог герань, а амариллис да эухарис. Но менам киӧй, тыдалӧ, мӧдласянь быдмӧ: оз на ставыс артмы. Кӧть эськӧ таво амариллис дзоридзаліс. Весиг морӧсӧ кучкала: со, мися, артмис жӧ! Гашкӧ, коркӧ дзоридз быдтӧмыс и лоас хоббиӧн да, – вочавидзис ань.
«Вит во мысти джоджсӧ чегам…»
–Дерт, зарни кӧлысьӧдзыд дыр на, но кызь воыс абу жӧ этша. Кыдзи видзны семья позйын шудсӧ? – юалі Кинев гозъялысь.
–Ӧта-мӧдтӧ пыдди пуктыны, кывзыны да кывны, – вочавидзисны найӧ. – Дерт, гозъя костын быдторйыс овлӧ, но шумитӧмӧн да дузъялӧмӧн олӧмыд оз артмы. Тадзи тай думайтлам да, мися, ми, ен сыкӧд, збыльысь шудаӧсь: ӧта-мӧдӧс радейтам, челядь шаньӧсь, патера эм, машина эм, ёртъяс бурӧсь, удж вылын пыдди пуктӧны. Мый нӧшта колӧ? Кызь вит воӧдзыс кӧ олам, «пир на весь мир» вӧчам. Йӧзсӧ коралам джинсыӧн да кедіӧн, джоджсӧ чегам сэсся…
Сёрнитіс Екатерина МАКАРОВА.
Снимокъясыс Киневъяслӧн гортса архивысь.