Видзӧдлыны кӧ, мортыд олӧмас пыр мыйкӧдкӧ да тышкасьӧ.
Арнас ми мый вынысь тышкасям урожайкӧд (лук-морковкӧд, картупелькӧд), мед ӧдйӧджык да лючки-ладнӧ идравны ставсӧ гӧбӧчаным.
Тӧв воас да, колӧ лун и вой тышкасьны лымкӧд да вильыд туйяскӧд.
Тулыс кор воас – ло дась тышкасьны код тӧдас кытысь мыччысьӧм лӧп-ёгкӧд да бара на град йӧрын пешкыльтчӧмӧн тыштӧ нуӧд.
А муртса гожӧмыс миян Войвылӧ чепӧсъяс – бара нин выль тыш виччысьӧ – та пӧрйӧ борщевиккӧд.
Айму вӧсна Ыджыд тыш помасьӧм бӧрын, 1946 воын, КПСС ЦК-ын дзик пыр пондӧмаӧсь жуглыны юрнысӧ, кыдзи кӧрым заптӧм ёнмӧдны. Силос вӧчан уна сикас быдмӧгъясысь странаса киссьӧм видз-му овмӧс кыпӧдны мойвиӧма Сосновскийлӧн борщевиклы. И абу дивӧ: выль кӧрымтӧ ӧти гектар вылысь позьӧ босьтны сюрс центнер. Сы улӧ мусӧ оз ков быд во гӧрны-кӧдзны, удобренньӧӧн коявны. Борщевикыдлы торъясӧ оз ков шонді югӧр ни зэр. Содтӧд сійӧ озыр протеинӧн, витаминӧн, сакарӧн да быдсяма микроэлементнас…
Кор 1960-ӧд вояс заводитчигӧн Комиын, кыдзи и СССР-са мукӧд республикаын, рӧдмӧдісны тайӧ дивӧсӧ, некод эз чайт, мый квайтымын во мысти сійӧ лоас «национальнӧй бедствиеӧн». И сылы паныд тышас мортыд некыдз на оз вермы петны вермысьӧн. Кымын ёнджыка изведитам борщевиктӧ, сымын ярджыка сійӧ паськалӧ-рӧдмӧ.
Тышкасьӧны сыкӧд коді кыдзи вермӧ. Яда сорасӧн кисьталӧны, бензинӧн вужсӧ сотӧны, сьӧд плёнкаӧн вевттьӧны, быд куим лун ытшкӧны, засӧ зырйӧн лукйӧны, ва улӧ кык лун кежлӧ вӧйтлӧны… Неважӧн со Сыктывдінын заводитӧмаӧсь весиг пӧимӧн кисьтавны. А Сыктывкарын гожӧмнас куимысь резӧны ядохимикатӧн.
Татшӧм тышсьыд, гашкӧ, и эм кутшӧмкӧ да водзӧс, но сӧмын ас йӧрад. Но кор борщевикыд сярвидзӧ суседыдлӧн ӧшинь улын да вылын юра гоньялӧ став туй бокас да эндӧм муяс вылас, миян татшӧм вийсьӧмыд сылы – тшаква!
Тӧдса, мый борщевикыд ас нэмнас вермӧ дзоридзавны сӧмын ӧтчыдысь, но сылӧн ӧти дзоридзсьыс пӧ кисьмӧ матӧ 70 сюрс кӧйдыс. Рӧдмӧм понда борщевикыдлы, майбыр, шогсьыны оз ков. Дон босьттӧг сійӧс разӧдӧны быдсяма геб-гагйыс, тӧлыс да тшӧтш сы бокті помся журъялысь машинаяс асланыс гӧгыльясӧн.
Республикаса минсельхозлӧн арталӧм серти, Комиын борщевикыд миянлысь асалӧма нёль сюрс гектарысь унджык му нин (кольӧм во на вӧлӧма кык пӧв этша). Медъёна сійӧн тырӧмаӧсь Сыктывдін (1.682 га), Луздор (853 га), Емдін (457 га), Сыктыв (215 га) да Княжпогост (163 га) районъяс.
Борщевиклӧн паськалӧм дорӧ веськодьлунысь весиг урчитӧма штрап: прӧстӧй йӧзлы – 3-4 сюрс, ичӧтджык чинаяслы 10-20 сюрс, ыджыдджыкъяслы – 100-200 сюрс шайт.
Но, буракӧ, борщевиктӧ нинӧмӧн нин он повзьӧд. Сідзкӧ, кыдзи шуліс Блок (а сы бӧрся Бродский): «И вечный бой. Покой нам только снится…»
Анжелика Елфимова.