Ӧнӧдз эськӧ эз на кывсьы, мый юр сюянінтӧг кольӧмаяс пӧвстысь кодлыкӧ кӧвъясьӧма выль коронавирусыд. Но пандемия дырйи буретш сідз шусяна бомжъяслы медся сьӧкыд. Найӧ ӧд оз вермыны кольччыны гортаныс, оланіныс абу да. Налы, кыдз шуласны, питшӧгас лымъялӧ и зэрӧ.
Юр вылыс вевттӧм, кок улыс постӧм
—Самоизолируйтчыны налы некӧн, весиг некытчӧ саймовтчыны, некӧн мыссьыштны. Шӧйтӧны кар кузя, а, сідзкӧ, вермӧны и вируссӧ паськӧдны. Кӧвъясяс кӧ бомжъяслы коронавирусыд, на пӧвстын ӧдйӧ паськалас да, унаӧн кувсясны, — майшасьӧ на вӧсна «Сытый гражданин» проектын водзмӧстчысь Илья Костин.
Дерт, Сыктывкарын эм войковтанін, Маегов уличаса 20-ӧд керкаын сідз шусяна ночлежка. Но сэні оз бы-дӧн вермы войколавны — лэдзӧны сӧмын 27 мортӧс. Ильи Костинлӧн кывъяс серти, «Центр социальной адаптации для людей без определённого места жительства города Сыктывкара» шӧринӧ во заводитчигӧн шыӧдчӧма матӧ 180 морт. Но юр сюянін-тӧмыс таысь нӧшта на уна.
—Да и Маегов уличаса кер-каӧ лэдзӧны урчитӧм кад кежлӧ: сизим час рытсянь сизим час асылӧдз. А сэсся мун кыт-чӧ гажыд. Но кытчӧ? Ывлаӧ, трубаяс вылӧ, лавка кильчӧ пос помӧ, кӧть и республикаын йӧзӧдӧма самоизоляция режим, — водзӧ висьталӧ Илья Костин. — Ми шыӧдчылім республикаса юралысь дорӧ, юркарса администрацияӧ, мед вичмӧдасны кутшӧмкӧ стрӧйба, кӧні эськӧ вермисны овны бомжъясыс. Да тшӧтш и на бӧрся мед видзӧдісны бурдӧдысьяс. А ми, волонтёръяс, ваям налы крӧвать-вольпась, кутам вердны. Но шыӧдчӧмнымӧс эз на могмӧдны, — пырӧдчис сёрниӧ филармо-нияса солистка да «Сытый гражданинысь» волонтёр Екатерина Курочкина.
Сійӧ чайтӧ, мый улич вылын олысьясӧс карантин ка-дӧ колӧ видзны ӧтилаын, быть туявны дзоньвидзалунсӧ, вӧчавны коронавирус эрдӧдан тест.
Ӧні гражданскӧй активистъяс ас борд уланыс босьтӧмаӧсь найӧс: могмӧдӧмаӧсь ки весалан антисептикӧн, маскаӧн, висьталӧны, кыдзи видзчысьны коронавирусысь. «Сытый гражданинысь» волонтёръяс пыр юасьӧны дзоньвидзалун йывсьыныс.
—Ми налы шуим: лёк кӧ лоӧ, мед пыр жӧ шыӧдчасны отсӧгла йӧз дорӧ, тшӧк-тасны корны «тэрыб отсӧг». Но ӧні, кыдзи висьталӧны асьныс коньӧръяс, йӧзыс найӧс ыліті кытшлалӧны. Лавка дорын милӧстыня ко- рысьяслы нинӧм оз сетны, — висьталӧ Илья Костин. — А ӧд ӧні налы нӧшта на сьӧкыд, сьӧмыс некысь оз чукты да. Пандемияӧдз кӧ вӧлі чукӧртасны лемень дозмук либӧ кӧрт да сдайтасны, ӧні инавнысӧ некытчӧ, кӧрт примитанінъясыс пӧдсаӧсь жӧ да.
«Мыйкӧ эськӧ сёйыштны»
Водзті кӧ Эжваын да Сык-тывкарын юр сюянінтӧг кольысьясӧс вердӧмаӧсь пӧсь сёянӧн вежоннас кыкысь — субӧтаӧ да вӧскресенньӧӧ, ӧні сӧмын ӧтчыд — вежон помын. Да и пӧсь сёян пыдди сетӧны «сухпаёк».
Кыдзи висьталӧны «Сытый гражданинын» водзмӧстчысьяс, водзті кӧ пажын вылас видзӧмаӧсь 3-4 сюрс шайт, ӧні волонтёръяслы ковмӧ тыртчыны 18-20 сюрсӧдз. Тайӧ налы аслыныс зэв мӧрччана.
Бур пӧ, мый ӧткымын чина морт да ас вылас уджалысь отсасьӧны жӧ сьӧмӧн.
—Гӧсьт лыдыс пыр содӧ, тадзи ми ас костын шуам пикӧ воӧмаясӧс, — висьталӧ Илья Костин. — Бӧръя кык вежонсӧ миян волонтёръяс разӧдісны торъя адресъяс серти сёян тыра 70 сайӧ сумка. Миян дорӧ кутісны тшӧтш шыӧдчыны йӧз, кодъяс самоизоляция вӧсна ко-льӧмаӧсь уджтӧг, ӧтка мамъяс. Дерт, уна челядя семьялы, судзсьытӧма олысьяслы чинаяс кӧсйысисны сетны содтӧд сьӧма отсӧг. Но та могысь медвойдӧр колӧ чукӧртны кабала, а кынӧмыд ӧні нин сюмалӧ. Сы вӧсна миянлы и звӧнитчӧны.
Труба вылын олӧм
—Ставныс думайтӧны, мый найӧ асьныс мыжаӧсь, улич вылын олӧны да. Абу сідз. Потӧм вор дорӧ кольны вермас быдӧн, — водзӧ висьталӧ Илья Костин. — Висьтала гоз-мӧд морт йылысь. Шуам, Галина кызь во олӧма Эжваса трубаяс вылын. Сійӧ вермытӧм, кольӧма бать-мамтӧг. Интернатысь петӧм бӧрын абу сяммӧма корсьны аслыс патера. Вокыскӧд и поздысьӧма трубаяс вылад. Неважӧн вокыс кувсьӧма. Ань гӧгӧрвоӧма, мый ӧтнасӧн сэсся тадзи овны оз вермы. Со миян дорӧ и шыӧдчис. Ӧні отсалам сылы. Кад кежлӧ овмӧдім Лесозаводӧ. Корсям юр сюянін, пенсия, мед сэсся морт моз олас.
Либӧ со Нина Степановна 30 во зільӧма бухгалтерӧн нянь пӧжалан заводын. 2014 воын кувсьӧма верӧсыс, а сэсся и ӧтка пиыс. Яндысьтӧм бугыля суседыс ылӧд-лӧмӧн мырддьӧма куим жыръя патерасӧ. 2015 воын мужичӧйӧс пуксьӧдӧмаӧсь дзескыдінӧ, 2019-ӧдын сійӧ петӧма вӧля вылӧ да пасьмунӧма туй выв неминучаын. А Нина Степановна сідзи и кольӧма юр сюянінтӧг…
Александр — интеллигент, оз ю ни оз куритчы, вӧвлӧм лётчик, лэбалӧма 3.000 час. Керкаыс сотчӧма, ставыс тшынйыв кайӧма. Весиг уджалан стажыс.
Ӧні вит во нин Пенсия фондкӧд «люкасьӧ», но некыдз оз вермы эскӧдны, мый абу тунеядеч. Миян дорӧ отсӧгла шыӧдчис. Вӧлі лӧ-сьӧдчам мунны ёрдӧ апрель 14 лунӧ, но коронавирус вӧсна заседание лунсӧ веш-тісны. Ӧні виччысям, кор выльысь урчитасны.
Елена — Эжваысь куим челядя мам. Верӧсыскӧд юк-сьӧмаӧсь. Кӧртымалӧма жыр тӧлысьнас 6.500 шайтысь. Пандемияӧдз олӧма тыр-бура. Нажӧвитӧма бура: шырӧма йӧзӧс, мичмӧдӧма гыж. Ӧні сылы тайӧс вӧчны оз позь, а челядьсӧ ӧд вердны, оланінысь вештысьны колӧ. Но кыдз?..
Екатерина МАКАРОВА.