Раиса Ивановна Есева (Расова) – тылын уджалысь, Руч сиктын медся ыджыд арлыда морт.
Чужлӧма Раиса Ивановна Кулӧмдін районса Ручын сюрс ӧкмыссё кызь ӧтиӧд вося йирым тӧлысь ӧкмысӧд лунӧ. Мамыс – Евдокия Михайловна Мозымова, а батьыс, Иван Григорьевич Расов, ранитчылӧма Первой мирӧвӧй война дырйи Кронштадтын. Кыкнан кокыс вӧлi доймӧма. Котырас вӧлӧмаӧсь нёль чоя-вока, Рая – медся ыджыдыс. Медічӧт Илля вокыс дзолядырйиыс на кувсьылӧма.
Олӧмаӧсь гӧлиника. Сы вӧсна мый батьыс вӧлi ранитчӧма: ӧти тӧлысь уджалӧ, мӧд тӧлысь больничаын куйлӧ. Колхозын оз вермы уджавны да, ветлӧдлӧ вӧлӧм пристаньӧ да Чукля шорӧ сир вийӧдны, коркӧ и Улляна сиктӧ уджавны. Раяӧс сизим арӧссянь аскӧдыс босьтлывлӧма, велӧдӧма ытшкыны, гӧрны, кӧдзны.
Мамыслы быть ковмӧма «КИМ» колхозӧ пырны, мӧс видзны. Рая тшӧтш ветлӧдлӧма отсасьны сылы. Колхозын уджавлӧмаӧсь трудодень вылӧ, сьӧм абу сетлӧмаӧсь.
Школаын Рая велӧдчӧма сизим во. Сылӧн кывъяс серти, паськӧмыс абу вӧлӧма да, да ӧти лунӧ пӧ ме ветла купайкаӧн, мӧд лунас Миколай, коймӧдас Иван вокӧй. Купайкасӧ пӧ мамӧй на шабдіысь кылӧма.
Школа бӧрас мунӧма карӧ медучилищеын велӧдчыны. Велӧдчӧма во джын. Казьтылӧ: «Карас велӧдчигӧн нянь карточкаӧс кодкӧ гусялӧма, ковмис тшыгйӧн овны». И мунӧма училищесьыс драмтеатрӧ артистӧ медасьны. Сьылӧма «По долинам и по взгорьям». Корисны пӧ мӧд лунас ӧкмыс час кежлӧ, да эг мун, нывъёртсӧ абу корӧмаӧсь да, ӧтнамлы пӧ эз жӧ вӧв окота. Во джын уджалӧмаӧсь стрӧительнӧй училищеын джодж мыськалысьясӧн.
Каникул кежлӧ волӧмаӧсь гортас, а арнас бара мунӧмаӧсь медучилищеас. Но помӧдз велӧдчыны абу и вермӧма: гожӧмнас, сюрс ӧкмыссё нелямын ӧтиӧд вося лӧддза-номъя тӧлысьӧ, заводитчӧма война.
Ручысь война вылас мунӧма сизимсё морт. А Рая вӧлӧма вӧсньыдик да, фронт вылӧ сійӧс абу босьтӧмаӧсь, ыстӧмаӧсь велӧдчыны трактористӧ. Велӧдчӧма вит тӧлысь, сэсся уджалӧма Кулӧмдінса МТС-ын. Сэсянь мӧдӧдӧмаӧсь Ручса колхозӧ. Сёйӧны вӧлӧм кача нянь.
Уджалӧмаӧсь кык сменаӧн, тракторсӧ пӧ ог и кусӧдлӧй вӧлі, лун и вой гӧрам-кӧдзам.
Трактористалігас корӧмаӧсь сійӧс бухгалтерӧн уджавны. Гоз-мӧд лун мысти кывсьӧма война помасьӧм йылысь. Коді пӧ бӧрдӧ, коді радлӧ. Сизимсё мортысь Руч сиктӧ бӧр локтӧма сӧмын кыксё квайтымын кӧкъямысыс…
Сюрс ӧкмыссё нелямын квайтӧд воын Раиса петӧма верӧс сайӧ. Илля верӧсыскӧд чужтӧмаӧсь кык пи да кык ныв. Ӧти ныв кувсьӧма ичӧтӧн на. Кыпӧдӧмаӧсь Ручын керка, но сюрс ӧкмыссё ветымын сизимӧд воын верӧсыс кувсьӧма, сылы нелямын кык арӧс и вӧлӧма. Рая ӧтнасӧн быдтӧма куим челядьӧс. Ныв-пиыскӧд ковмӧма и пес керавны, и турун пуктыны. Нэмсӧ видзлӧмаӧсь мӧс.
Ветымын вит арӧс тырӧма да, Раиса Ивановна петӧма пенсия вылӧ. Но абу на ӧтчыд корлӧмаӧсь то ревизия вӧчны, то веситчыны. Кӧть и гӧлиника да сьӧкыда олӧма, но долыд русӧ абу воштывлӧма, ёна радейтӧ сьывны.
Ӧні Рая бабушкалы ӧкмысдас кӧкъямыс арӧс нин. Олӧ Анна нылыскӧд. Баба Рая – шуда морт, олан гажыс сылӧн – внукъясыс да правнукъясыс.
Диана Расова.