РФ-са Госдумаысь депутатъяс дасьтӧмаӧсь «О профилактике семейно-бытового насилия в Российской Федерации» оланпас бала. Колӧ оз миян странаын олысьяслы татшӧм документыс, та йылысь сёрни вӧлі кольӧм вежонӧ регионса Общественнӧй палатаын.
Сэні зільысьясысь ӧтдор асланыс видзӧдласӧн юксисны депутатъяс, вичкоын служитысьяс, Комиын мортлысь право дорйысь уполномоченнӧй Надежда Быковская, уна челядя бать-мам да общественникъяс.
Лёк вылӧ лёкӧн?
Пасъям, семьякостса лёк оласногысь видзчысьӧм кузя федеральнӧй оланпас дасьтӧм йылысь сёрниыс пансьыліс миян странаын нёль во сайын нин. Сэки оланпас бала дасьтысьяслы паныд сувтіс Роч православнӧй вичко (РПЦ). Кыдзи тыдовтчис республикаса Общественнӧй палатаын ӧнія чукӧртчылӧм дырйи, вичкосалӧн мӧвпыс абу вежсьӧма.
–Тайӧ оланпасыс – лёксӧ лёк вӧчӧмӧн «виӧм», а сідзкӧ, мый сыысь бурыс? Семьяӧс колӧ туйдны-ышӧдны лёксьыс видзчысьны, велӧдны йӧзсӧ Ен нога овны, – зілис эскӧдны чукӧртчӧмаясӧс иерей Максим Стыров.
РПЦ-са дор сувтіс уна челядя бать, татшӧм оланпасыс пӧ Россияса Федерациялы оз ков, та боксянь пӧ абу ставсӧ тыр-бура видлалӧма-мӧвпыштӧма да.
–Шуам, урчитӧма, мый оланпас торкалысьӧс позьӧ кыскыны кывкутӧмӧ 18 арӧссянь. Но эмӧсь 14-17 арӧса томулов, кодъяс тешитчӧны пӧль-пӧч вылас, мырддялӧны налысь пенсиясӧ. Сідзкӧ, колӧ та боксянь мыйсюрӧ стӧчмӧдны. Да и лоас-ӧ тӧлкыс тайӧ законсьыс? /д эм нин КоАП да Уголовнӧй кодекс, кытчӧ ставсӧ пасйӧма, сідзкӧ, кык пӧвста уджсӧ вӧчны оз ков, – висьталіс мужичӧй.
Дас челядя мам, юркарса епархияын водзмӧстчысь Светлана Давыдова паныд жӧ выль оланпас балаыслы. Сылӧн кывъяс серти, тайӧ, рочӧн кӧ шуны, – утопия.
–Кор депутатъяс дасьтӧны-вынсьӧдӧны кутшӧмкӧ оланпас, некор оз юасьны йӧзыслысь, мый кӧсйӧ семья. Колӧ семьяын ас костын ладмӧдчӧмӧн став гӧрӧдсӧ разьны, – пасйис Светлана.
Православнӧй аньяслӧн котырӧ пырысьяс оз жӧ ошкыны семьякостса лёк оласногысь видзчысьӧм кузя выль оланпас баласӧ. Налӧн висьталӧм серти, медводз колӧ ышӧдны-велӧдны йӧзсӧ Ен ног овны, сэки пӧ ставыс ачыс ладмас. Таын водзмӧстчыны колӧ и социальнӧй службаяслы, и участкӧвӧйяслы.
Статистика петкӧдлӧ
Кыдзи пасйис Коми Республикаса Общественнӧй палатаӧн веськӧдлысьӧс вежысь Любовь Гурьева, Россияса МВД-лӧн лыдпасъяс серти, 2019 воын миян странаын ӧкмыс тӧлысьӧн верӧсъяс нӧйтӧмаӧсь гӧтыръяссӧ 15 сюрсысь унджыкысь. Статистика серти, 2017 воӧдз Россияын татшӧм мыж вӧчӧмыс содӧма. Сідз, 2012 воын артавсьӧма 34 сюрс, 2014-ӧдын – 42,8 сюрс, 2016 воын – 65,5 сюрс. 2017 вося январсянь матыссаӧс нӧйтӧмсӧ шуӧмаӧсь декриминализацияӧн да, татшӧм мыж вӧчӧмыс «чинӧма». 2018 воын нӧйтӧмаӧсь нин 23,5 сюрс аньӧс, на пиысь 53 прӧчентсӧ дітшкӧдӧма верӧсыс.
Верӧсыслӧн ки помысь доймалӧма 75% аньыс. Содтӧд колӧ пасйыны, мый на лыдысь 2/3 юкӧныс кувсьӧма. Сэк жӧ семьяын гӧтырӧс-челядьӧс нӧйтӧмкӧд йитӧдын уголовнӧй делӧсӧ панӧны сӧмын 56 прӧчент мыж вӧчӧм кузяыс.
Любовь Гурьева сідзжӧ пасйис, мый ӧні верӧсыс кӧ гӧтырсӧ нӧйтас, сійӧс кыскасны административнӧй кывкутӧмӧ: 15 сутки кежлӧ арестуйтасны либӧ 5-40 сюрс штрап перъясны, либӧ 60-120 час быть уджӧдасны. Дерт, 116-ӧд («Нӧйтӧм») статья серти вермасны 2-3 во кежлӧ йӧршитлыны дзескыдінӧ. Содтӧд эм и Уголовнӧй кодексын 116.1-ӧд статья, код серти пӧшти сідз жӧ мыждӧны.
Вӧзйылісны, но эз вынсьӧдны
Выль оланпасыслӧн могыс пӧ, тӧдчӧдісны общественникъяс, ӧлӧдны йӧзӧс семьякостса лёк оласногсьыс, а сідзжӧ доймалӧмалы отсавны да мыжаӧс бурас велӧдны-туйдны. Но сідз шусяна профилактика йывсьыс пасйӧдыс пӧ и важ оланпасас эм, но мыйлакӧ оз уджав. Сідзкӧ пӧ, мыйла колӧ выль законсӧ дасьтыны выль ради, водзӧсыс кӧ оз жӧ ло?
Общественнӧй палатаӧн веськӧдлысь Сергей Чечёткин шыӧдчис чукӧртчӧмаяс дорӧ, корис найӧс кывкӧртавны, бур абу Госдумалӧн выль оланпас балаыс али колӧ на сы вылын уджыштны. Мый вылӧ священнослужитель Максим Стыров пыр жӧ и вочавидзис: оз пӧ ков татшӧмыс!
Любовь Гурьева пасйис, мый 2016 воын тайӧ оланпаслысь проектсӧ вӧзйылісны нин Госдумаӧ, но сэні эз вынсьӧдны. Но сёрниыс бара пансис, и ӧні парламентарийяс кӧсйӧны тӧдны Россияын олысьяслысь та вылӧ видзӧдлассӧ.
–Оланпасыслысь баласӧ кутшӧм государстволысь босьтӧма, Швециялысь? – юаліс вичкоын служитысь. Сылы вочавидзисны, мый Федерация Сӧветлӧн сайт вылын та йылысь юӧрыс абу.
–Миян эм семьяын сідз шусяна насилиеыс. Коді такӧд абу сӧглас? Эм Уголовнӧй кодекс, код серти чорыда вермасны мыждыны, но матыссаяслы лёксӧ вӧчӧны. И вынсьӧдасны кӧ выль законопроектсӧ, бырас-ӧ тайӧ мытшӧдыс? – юаліс чукӧртчӧмаяслысь Сергей Чечёткин.
А общественница Елена Дворникова пасйис, мый кык сюрс во нин велӧдам йӧзӧс радейтны ӧта-мӧдсӧ, но мыйлакӧ верӧсъяс гӧтыръяссӧ тшӧкыда на нӧйтӧны. Семьяын мыж вӧчӧмлы паныд колӧ водзсасьны и торъя йӧзлы. Суседыд пӧ эськӧ локтас этшсьыс петӧм верӧстӧ ӧлӧдны, но оланпас серти сійӧ нинӧм оз вермы вӧчны.
Елена Дворникова лыддьӧ, мый колӧ сетны содтӧд сідз шусяна полномочие мортлысь право дорйысьлы, паськӧдны нормативно-правӧвӧй урчитӧмсӧ да с.в.
Кыдзи быдтам, сэтшӧм и ло
Госсӧветысь депутат Галина Нагаева тӧдчӧдіс, мый ӧні йӧзыс мӧд сикасӧсь. Быдмысь челядьлы быдтор позьӧ вӧчны. Школаын обществознание урок вылын пӧ ныв-зонмӧс велӧдӧны, мый бать-мамлӧн абу правоыс найӧс уджӧдны да чиршӧдлыны. Депутатлӧн видзӧдлас серти, тайӧ мытшӧдыс бырас, велӧдны кӧ овны Ен ног. Йӧзыслы пӧ оз тырмы психология боксянь отсӧгыс, духовносьтыс да культураыс.
Комиын мортлысь право дорйысь Надежда Быковская сідзжӧ лыддьӧ, мый выль оланпасыс оз ков, эмӧсь нин Уголовнӧй, Гражданскӧй, Семья кодексъяс да. Бӧръяыс пӧ ньӧти оз уджав. Колӧ пӧ эмсӧ уджӧдны, а не оланпас вылӧ оланпас дасьтыны-вынсьӧдны.
Госсӧветысь депутат Владимир Жариков пасйис, мый регионса парламентлӧн тайӧ законопроект вылас стӧч видзӧдласыс абу. Сійӧ Галина Нагаева моз жӧ шуис, мый семьяяскӧд психологическӧй служба оз тырвыйӧ уджав. Сӧглас сійӧ и вичкокӧд, мый выльыс и водзӧ на кутас кисьтны семья.
Уна челядя мам Наталья Паутова тшӧтш лыддьӧ, мый семьялы оз тырмы психология отсӧгыс. Буретш пӧ тайӧ нырвизяс колӧ уджавны, мед бурмӧдны обществоын оланногсӧ, йӧзлысь семья вылӧ видзӧдлассӧ. Общественникъяс чайтӧны, вынсьӧдасны кӧ пӧ вӧзйӧмсӧ, 80 прӧчент семьяыс пазалас. /ні пӧ юксьӧны ветымын прӧчентыс.
Залын вӧлі и юрист, коді тшӧтш шуис, мый выль оланпасыс, вынсьӧдасны кӧ сійӧс, нинӧм бурсӧ оз вай. Сылӧн кывъяс серти, семьяын мыж вӧчӧмсьыс колӧ ӧнія оланпас вылӧ подуласьӧмӧн видзчысьны, а оз выль оланпасъяс вылӧ лача кутны.
Екатерина Макарова.
Снимокыс ӧтуввезйысь.