«Монди Сыктывкарса ЛПК» отсӧгӧн Сыктыв районын йӧзлӧн олӧмыс вочасӧн кокняммӧ да тшӧтш и югзьӧ. Социальнӧй юкӧнын да экономикаын ёртасьӧм йылысь сёрнитчӧм серти бурланьӧ вежсьӧмъяссӧ донъявны Сыктыв муӧ волісны комбинатса сертификация да экология отделын зільысьяс.
Ывлаын – югыд би
Сыктыв районса юрсиктӧ – Визинӧ – ми воим рӧмдігӧн нин. Ыджыд сикт шыаліс кар моз: ывлаын вӧлі тырыс машина, кытчӧкӧ ӧтарӧ тэрмасисны-мунісны йӧз. Колӧ шуны, уналаӧ волӧм бӧрын тані кажитчис медся йӧзаӧн. Районса веськӧдлысьяскӧд сёрниысь гӧгӧрвоим – рытнас олӧмыс пуӧ, уличасӧ лючки югзьӧдӧма да.
–Зэв нимкодь, мый миян районын уджалӧ татшӧм вынйӧра да кывкутысь компания. Талун сикт-грездын уна гӧрӧд разьны позянлуныс абу, бюджетын сьӧмыс оз тырмы да. Нелючки-тырмытӧмторсӧ зілям бырӧдны тшӧтш и комбинаткӧд социальнӧй юкӧнын да экономикаын ёртасьӧм йылысь сёрнитчӧм весьтӧ. Сідз, «Монди Сыктывкарса ЛПК» отсӧгӧн лои дзоньталӧма уна социальнӧй стрӧйба, 200-ысь унджык
уджалан места видзӧма да восьтӧма матӧ сё выльӧс, – юксис вермӧмъясӧн Сыктыв районса администрацияӧн юрнуӧдысь Роман Носков.
Социальнӧя ёртасьӧм кузя сёрнитчӧмын урчитӧма торйӧн нин тӧдчана нырвизь – ывлавывса биӧн могмӧдан тэчас выльмӧдӧм. Кык воӧн та вылӧ лои вичмӧдӧма 6 миллионысь унджык шайт. Районса став сикт-грездын вочасӧн вежлалӧны сутуга-лампа. Во мысти став уджсӧ шуӧма эштӧдны.
–Войдӧр ывласӧ югзьӧдӧмыс зэв дона сувтліс: сутугаыс вӧлі важмӧма да оръясьӧ, лампаяс тшӧкыда сотчывлісны, ковмыліс вежлавны, – водзӧ висьталіс Роман Носков. – Та вӧсна и шуим шыӧдчыны «Монди Сыктывкарса ЛПК»-ӧ. И со компания отсӧгӧн районса сикт-грездлӧн чужӧмбаныс мичаммӧ-югзьӧ.
Тайӧ вежсьӧмыс пансис «ГАЗ» подулын автовышка ньӧбӧмсянь. Шопер да электрик кыкӧн ас кежсьыныс вӧчӧны сутуга-прожектор вежӧм кузя уджсӧ.
–Асланым автовышка эм да, оз нин ков зэв ыджыд донысь кӧртымавны Сыктывкарысь машина. Сы отсӧгӧн тшӧтш мичмӧдам-баситам районса медшӧр коз да чинталам вывті паськалӧм-джудждӧм пуяс, – ошйысис Визин сиктса юралысь Вячеслав Татаринов. – Кутам лача, югзьӧдӧм сикт-грездӧ вӧрса пемӧсъяс озджык лысьтны локны.
Вячеслав Татаринов пасйис сідзжӧ, мый Визинын 690 выль лампа-светильник весьтӧ лоӧ видзтӧма зэв уна сьӧм – 3,6 миллион пыдди районса юрсиктлы вонас ковмас мынтыны биысь миллионысь этшаджык шайт.
Ичӧт сиктлӧн ыджыд мог
Вежлалӧны светильникъяс и ичӧт сикт-посёлокын: Кунибын, Гагшорын, Заозерьеын, Визиндорын. Сэтчӧс войтырлы тайӧ торйӧн нин тӧдчана.
–Овмӧдчӧмин пелькӧдӧм-мичмӧдӧм-бурмӧдӧм вылӧ вичмӧдӧм матӧ став сьӧмсӧ ми видзлім ывла югзьӧдны. Талун серпасыс дзик мӧд. Таво вежим Шугрӧмын 32 пӧнар, – стӧчмӧдіс Визиндорса юралысь Сергей Шадрин. – «Монди Сыктывкарса ЛПК» отсӧгӧн ми разям и мукӧд гӧрӧд. 2014 восянь вочасӧн вежим школаысь став ӧшиньсӧ – сэні лоис шоныдджык. 2017 воын ньӧбим тӧвнас туй весалӧм могысь трактор.
–Бурланьӧ вежсьӧмъясыс эмӧсь да, посёлокын окота овны да уджавны, – содтіс Визиндорса школаысь директор Оксана Машкалева.
Эм мыйысь нимкодясьны и Межадорса зонпоснилы. Татчӧс детсадйын вевтыс ёна нин важмӧма да, зэра поводдя дырйи тазъяссӧ пуктылӧмаӧсь весиг узьлан жырйын.
–Челядь кутісны тшӧкыда висьны, бать-мам майшасисны та вӧсна. И миян шыӧдчӧм вылӧ чукӧстчис «Монди Сыктывкарса ЛПК». Вичмӧдӧм 1,3 миллион шайт весьтӧ вежим вевтсӧ ставнас, – ӧзъялан синмӧн висьталіс детсадйӧн веськӧдлысь Нина Кутькина. – Миян кӧсйӧмным збыльмис! Аттьӧ комбинатлы таысь!
Районса юралысьлӧн висьталӧм серти, муниципалитетса став школа-садйын колӧ мыйкӧ да дзоньтавны. Та вӧсна власьт пуктӧма мог медвойдӧр вежлавны быдлаын вевт-ӧшиньсӧ.
Заозерьеын тайӧс вӧчны вӧлӧма сьӧкыдджык. Тані 2016 воын детсадсӧ ковмӧма восьтыны-ладмӧдны школаса кӧдзыд мастерскӧйын.
–«Монди Сыктывкарса ЛПК» отсӧгӧн лӧсьӧдім жыръяссӧ, асмогасянін. /ні тані шоныд да лӧсьыд, – петкӧдліс челядьлысь лун колляланінсӧ Заозерьеса администрацияӧн веськӧдлысь Зайтуна Дёмина.
Посёлокын став олысьыслы дыр виччысяна бур козинӧн лоис ывлаын би выльмӧдӧм да туй нюжӧдӧм. 2019 воын республикаса правительствокӧд сёрнитчӧм серти «Монди Сыктывкарса ЛПК» вичмӧдіс туй выльмӧдӧм-дзоньталӧм могысь 66,8 миллион шайт. Мича тыяс да джуджыд тугана пожӧмъяс костын ӧні вольсалӧма выль асфальт.
Районъясын туйяс дӧзьӧритӧмыс век медся доя юалӧм. Сэні, кӧні уджалӧ-заптӧ вӧр комбинат, сысянь отсӧгсӧ пыр виччысьӧны. И компания век мыччӧ отсӧга ки. Сідз, Гагшорын олысьяслы таво вайисны спортплощадка улӧ лыа да администрациялы тӧв кежлӧ пес. Бӧртӧмын 2016 воын вольсалісны ывлавывса сцена улӧ кӧрта бетонысь плитаяс, а 2019-ӧдын вичмӧдісны сьӧм светодиода лампаяс ньӧбӧм могысь.
Йӧзлысь тӧжд-могсӧ тӧд вылын кутӧмӧн
–Социальнӧй юкӧнын да экономикаын ёртасьӧмлысь тӧдчанлунсӧ оз позь донъявны сӧмын вичмӧдӧм сьӧмӧн да збыльмӧдӧм проект лыдӧн, – юксис видзӧдласнас районса юралысь Роман Носков. – Сійӧ тӧдчана и сы боксянь, мый йӧзыс кутісны эскыны власьтлы.
Сыктыв районса общественнӧй сӧветӧн веськӧдлысьӧс вежысь Владимир Трошевлӧн висьталӧм серти, «Монди Сыктывкарса ЛПК»-лӧн водзмӧстчӧмӧн сикт-посёлокын олысьяслӧн эм удж, ньӧбӧма выль техника, нюжалӧны туйяс, вичмӧ видз-му овмӧслы да социальнӧй юкӧнлы отсӧг. Но тӧдчана и сійӧ, мый комбинатын оз вунӧдны ветеран-пенсионеръясӧс, налӧн эм позянлун шойччыны-ёнмӧдчыны предприятиеса санаторий-профилакторийын.
–«Монди Сыктывкарса ЛПК» пуктӧ ассьыс пай район сӧвмӧдӧмӧ, та вӧсна предприятиеӧс тані пыдди пуктӧны, – висьталіс «Коми войтыр» ӧтмунӧмлӧн Сыктыв районса юкӧнын нырщик Лариса Шеремет. – Торйӧн нин нимкодь, мый компания петкӧдлысьяс век волывлӧны миян конференцияяс вылӧ, босьтӧны тӧд выланыс сиктсалысь тӧжд-могсӧ да зільӧны отсавны.
Буретш общественникъяслӧн корӧм серти таво медводдзаысь вичмис сьӧма отсӧг кыпыд гаж-рыт котыртӧм могысь. Сы весьтӧ Сыктылын нуӧдісны районлы 90 во тырӧмлы сиӧм уна праздник.
–Предприятие отсӧгӧн ми нимӧдім тшупӧда пасъяс Визиндорын да Шугрӧмын. Заозерьеын, кӧні олӧны уна сикас войтыр, шыаліс «Ёртасян кытш» гаж. Но медся яръюгыд да вежӧрӧ коляна лоӧмторйӧн вӧлі «Кӧйдыс» регионъяскостса мӧд этнофольклорнӧй фестиваль, – висьталіс Сыктыв районса культура юкӧнӧн веськӧдлысь Наталья Дурнева.
* * *
Ставыс тайӧ, дерт, бурмӧдӧ-гажӧдӧ районын олӧм-вылӧмсӧ. Сыктыв сикт-грездын оз сӧмын югзьы выль би, но и йӧзыс мӧвпалӧны аскиа лун да комбинаткӧд водзӧ ёртасьӧм йылысь.