8,3 миллион шайт вичмӧдіс «Монди Сыктывкарса ЛПК» 2019 воын Койгорт районлы социальнӧя ёртасьӧм кузя сёрнитчӧм серти. Тайӧ сьӧмсӧ лои юкӧма куим нырвизь серти: выль уджаланінъяс дасьтӧм да йӧзӧс уджӧн могмӧдӧм вылӧ – 4,6 миллион шайт (55%), социальнӧй юкӧнлы отсӧг вылӧ – 3,1 миллион (37%) да вӧр овмӧсса ветеранъяслы путёвкаяс вылӧ – 673 сюрс шайт (8%).
Койгортӧ ветлігӧн комбина- тын зільысьяс да журналистъяс донъялісны районын таво бер-гӧдӧм уджсӧ, ас синмӧн аддзы-лісны дзоньталӧм школа-детсад, культура керка, выль автобусъяс да мукӧдтор.
Тані вӧлі кушин…
–Тані войдӧр вӧлі кушин. Стӧчджыка кӧ, челядьлы ворсанін, коді важӧн нин эндіс-турунсяліс. А ӧні видзӧдлӧй: кушинсӧ мичмӧдӧма, лӧсьӧдӧма сцена, кӧні во гӧгӧр чӧж позьӧ котыртлыны-нуӧдны быдсикас гаж. Выль вевт улын ми пасйим нин районлы 70 во тырӧм, тані жӧ паськӧдчыліс «Койгортса гожӧм» видз-му овмӧс озырлунӧн вузасян ярманга, – нимкодьлунсӧ эз дзеб Койгортса клуб котырӧн юрнуӧдысь Александра Тонких.
И тайӧ гӧгӧрвоана: войдӧр кӧ художественнӧй самодеятельносьтын сьылысь-йӧктысьяслы ковмыліс петкӧдчывны весиг районса культура керка кильчӧ вылын, ӧні найӧ дзирдалӧны сикт шӧрын мича, зумыд да бур сцена вылын.
«Монди Сыктывкарса ЛПК»-лы зэв ыджыд аттьӧ висьталісны и Койгорт районса чужан му туялан музейын зільысьяс. Комбинатлӧн отсӧгӧн найӧ вурӧдӧмаӧсь Вылыс Сыктылын олысь вужвойтырлысь вӧччан паськӧм.
–Дӧрӧм-сарапан вуригӧн ми мыджсим научнӧй сотрудникъяс Галина Климовалӧн да Любовь Грибовалӧн туясян уджъяс вылӧ. Юасим тшӧтш и Койгортын, Гриваын да Ужгаын олысь пӧчьяслысь. Стӧчмӧдім, мыйын Вылыс Сыктывса паськӧмлӧн аслыспӧлӧслуныс, ӧд луздорсакӧд да сыктывсакӧд ӧткодьыс зэв уна, – висьталіс музейса директор Екатерина Чоп.
Колӧ шуны, мича паськӧмнас аньяс йӧзӧ петалӧмаӧсь нин – петкӧдчӧмаӧсь Койгорт районсянь «Коми ВДНХ»-ын.
Дзоньвидзалунлань 150 тшупӧд
«Дзоньвидзалунлань поскӧн» койгортсаяс нимтӧны сикт шӧрсӧ Больничнӧй городоккӧд йитан джуджыд да крут поссӧ.
–Нэмӧвӧйся содйыс вӧлі киссян выйын нин, йӧзыс та кузя тшӧкыда элясисны. И со «Монди Сыктывкарса ЛПК»-лӧн отсӧгӧн ми вермим збыльмӧдны зэв ыджыд да тӧдчана проектсӧ – вӧчим выль да зумыд пос. Сійӧ, позьӧ шуны, кутіс нимавны сиктын и район пасьтала, лоис аслыспӧлӧс брендӧн. Поскыс артмӧ кӧрт каркасӧ тувъялӧм 150 тшупӧдысь. Кыклаын ладмӧдӧма пуклӧс-шойччанін да кузяла югзьӧдӧма, – ошйысис Койгорт сиктса администрацияӧн веськӧдлысь Александр Тебеньков.
Проектсӧ збыльмӧдӧм вылӧ вичмӧдӧмаӧсь 2,5 миллионысь унджык шайт, 2,4 миллионсӧ чуктӧдӧма «Монди Сыктывкарса ЛПК». Тӧдчӧ, мый сьӧмсӧ видзӧмаӧсь коланаинӧ – юрсиктын олысьяс да татчӧ волысьяс уна и пасибӧ висьталӧны пос вӧ-чӧмсьыс.
Выль вевт улын
Социальнӧя ёртасьӧм йылысь сёрнитчӧмын торйӧн нин тӧдчана пасйӧд – детсад-велӧдчанінъяс дзоньталӧм кузя. 2019 воын Койгортын выльмӧдісны вевтсӧ школабердса интернатын да Кажымса шӧр школаын.
Интернатлысь йирксӧ важӧн нин колӧма дзоньтавны: стена-пӧтӧлӧка костас артмӧмаӧсь розьяс, пилипызьыс сэні сісьмӧма, та вӧсна ӧтарӧ виялӧма. Таво гожӧм рабочӧйяс весалӧмаӧсь йирк вывсӧ да тупкалӧмаӧсь розьяссӧ. Ӧні пӧ шоныдыс ортсӧ оз пышйы ни зэр ва оз письт.
А со Кажымса школаын вевт дзоньталӧмсӧ виччысьӧмаӧсь быдса 15 во. Таво тулыснас сійӧ дзикӧдз письтӧма, капитальнӧя дзоньтавтӧг эськӧ арнас велӧдчанінӧ пырны эз шогмы.
Кыдзи пасйис сиктса юралысь Ирина Безносикова, «Монди Сыктывкарса ЛПК» талун кежлӧ регионын медся вынйӧра, аскиа лун вӧсна тӧждысьысь да отсӧг вылӧ воны дась предприятие. Комбинаткӧд уна во ёртасьӧмӧн Кажымын лӧсьӧдӧма-бурмӧдӧма культура керкаын сцена, вурӧма-ньӧбӧма концертасян мича паськӧм, а медся тӧдчанаыс – выльмӧдӧма школаын вевтсӧ. Овмӧдчӧминӧн веськӧдлысь кутӧ лача предприятиекӧд водзӧ ёртасьӧм вылӧ, ӧд сиктын сэсся отсӧгла шыӧдчынысӧ дзик некод дорӧ.
Тайӧ сёрнитчӧм сертиыс жӧ таво ладмӧдісны Койгортса 2-ӧд номера детсадйын пусянінас да песласянінас вентиляция, а челядьӧс 1-ӧд номера видзанінын дзоньталісны вевтсӧ.
–Районса администрация да комбинат отсӧгӧн миян гуся кӧсйӧмъясным збыльмӧны. Воддза воясӧ ёна нин дзоньтасим, кыпӧдім-мичмӧдім выль верандаяс, а таво со выльмӧдім вевтсӧ. Кагукъяслы, а на пӧвстын эмӧсь и «Монди Сыктывкарса ЛПК»-ын уджалысьяслӧн быдтасъясыс, мӧд гортаныс ӧні майбыр овны, – нимкодясис 1-ӧд номера детсадйӧн веськӧдлысь Галина Смолева.
Ветеранъяс вӧсна тӧждӧн
Социальнӧя ёртасьӧм йылысь сёрнитчӧмын быд во урчитӧны вичмӧдны ветеранъяслы предприятиелӧн санаторий-профилакторийӧ путёвкаяс. Таво комбинатса санаторийын шойччыны-ёнмӧдчыны мойвиас 23 олӧма мортлы.
Сэк жӧ дзоньвидзалунсӧ ёнмӧдыштны да ӧттшӧтш и важ тӧдсаясыскӧд аддзысьлыны окотитысьыс тӧдчымӧн уна, пасйисны районса ветеранъяслӧн сӧветын. Та вӧсна пӧ санаторийысь муртса на локтысьяс дзик пыр во-лӧны гижсьыны водзӧ кежлӧ путёв-ка босьтӧм могысь ӧчередӧ.
Бур туй, койгортсаяс!
Койгорт районын олысьясӧс бӧръя кадас майшӧдлӧма тшӧтш, муниципальнӧй автобусъясыс важмӧмаӧсь да. Сійӧ и видзӧд, мед мунігкостіыс автобусыс оз киссьы. Та вӧсна «Монди Сыктывкарса ЛПК»-кӧд сёрнитчӧмын урчитӧмаӧсь выль транспорт ньӧбӧм вылӧ сьӧма отсӧгсӧ. Буретш та весьтӧ бӧръя куим вонас районӧ воӧма куим автобус: 2017-ӧдын – 1 да 2019-ӧдын – 2. Ӧтиыс ветлӧ Сыктывкарӧ (та дырйи босьтӧ куим районын олысьясӧс – койгортсаӧс, сыктывсаӧс да сыктывдінсаӧс), а мӧдыс журъялӧ район пасьта.
«Сёрнитӧ Койгортса радио»
Ас кадӧ матӧ быд муниципалитетын шыаліс ас радио. Талун татшӧм-нас вермӧны ошйысьны сӧмын койгортсаяс. Тані 2011 восянь быд лун 6 час асывсянь 23 часӧдз сёрнитӧ «Радио Койгородок»: юргӧны выльторъяс, сьыланкывъяс, меставывса реклама, а сідзжӧ юӧртӧны матысса кадӧ кӧні мый лоӧ – концерт, выставка, рыт. Радиостанциясӧ окотапырысь кывзӧны и сиктсаяс, и «Монди Сыктывкарса ЛПК»-лӧн вахта посёлокъясын уджалысьяс. Та понда комбинат мӧд во помся вичмӧдіс «Радио Койгородоклы» сьӧма отсӧг трансляцияысь вештысьӧм могысь.
Ёртасьӧмыс ставлы колана
–«Монди Сыктывкарса ЛПК»-кӧд ми топыда ёртасям дас во нин. Тайӧ кадӧн бергӧдім бизнеслы да социальнӧй юкӧнлы отсалӧм кузя ыджыд удж. Торйӧн кӧ, лои выльмӧдӧма «Койгородок» ООО-лысь скӧт карта, ньӧбӧма Койгортса нянь пӧжалан да йӧв-яй вӧчан заводъяслы, С.Зябколӧн фермер овмӧслы колана оборудование. Татшӧм ногӧн ми видзим важъяссӧ да восьтім нӧшта 30 выль уджалан места. Таысь кындзи кык воӧн могмӧдім уджӧн тыр арлыдӧ вотӧм да уджтӧмалысь сёысь унджык мортӧс. Школа-детсад дзоньталӧм, концертасян-петкӧдчан паськӧм ньӧбӧм, вӧр овмӧсса ветеранъяслы путёвкаяс вичмӧдӧм – ставыс тайӧ Койгортса войтырлы зэв тӧдчана да колана, – кывкӧрталіс районса администрацияӧн веськӧдлысь Лариса Ушакова. – Ас пайысь ми тшӧтш зілям отсавны компаниялы разьны уджныскӧд йитчӧм гӧрӧдъяс.
Елена Плетцер.
Снимокъясыс Григорий Пильлӧн.