Якшаысь Людмила Егоровна Дубовикова олӧма зэв аслыспӧлӧс олӧм. Сійӧ водз верстяммӧма, дас квайт арӧсӧн босьтчӧма уджавны да лоӧма ичӧтджык чой-вокыслы мам пыдди.
Быдмӧма Люся (тадзи сійӧс нимтӧны матыссаыс) Унья ю веськыд берегын мича нима Светлый Родник грездын. Вӧлӧма Анна да Егор Собянинъяс семьяын медводдза кага, бӧрсяньыс вит челядь на чужӧмаӧсь: нёль пи да медся ичӧтыс Тамара ныв.
Ыджыдджык челядьыдлы семьяад век медуна вичмӧ: и бать-мамлы отсасьны, и посниджыкъяссӧ видзны. Дас-дас ӧти арӧссянь Люся бергӧдӧма горт овмӧсас став уджсӧ: скӧт чередитӧма, нянь пӧжалӧма, песласьӧма, весиг вадорын пожъясьӧма. Тӧвнас пӧ йиа юкмӧсад кӧлуйтӧ пожъялан, пыдзравтӧгыс воръяд шыблалан да гортад кыскан. Мукӧдторсӧ гортад нин вӧчан. Йиа ванад ноксьӧм бӧрад бандзибыд дон гӧрд, киыд лӧзӧдӧма…
Нывка бать-мамыслы некор абу норасьлӧма мудз вылас ни водз садьмӧдӧмысь. Чайті пӧ, тадзи и колӧ. Чеччылӧма бать-мамыскӧд тшӧтш нёль час асылын. Ичӧтджыкъяс вольпасьын вӧт на вӧта-лӧмаӧсь, а Люся мӧс лысьтӧма, баля сёӧдӧма, нянь кӧтӧма. Да и луннас весь овны абу вичмылӧ-ма: верстьӧ уджалігкості колӧ челядьӧс вердны, гортын дзим-дзурк идравны, корсюрӧ и вый на вӧчны. Бӧръяыс абу воӧма сьӧлӧм вылас – дыр пӧ да гажтӧм нок. Сералӧ, вокъясӧс пӧ тшӧктылі унджык нӧк сёйны, мед выйсӧ вӧчны эз коль.
Сэки Светлый Родникын биыс абу на вӧлӧма. А школаыс грездас абу нин вӧлӧма, да зонпосни начальнӧй классӧ помавлӧмаӧсь Уньядінын, а водзӧсӧ велӧдчӧмаӧсь Якшаын. Олӧмаӧсь интернатын, каникул кежлӧ гортаныс волӧмаӧсь. Воӧдчылӧмаӧсь кор мыйӧн: пыжӧн, самолётӧн, вӧлӧн, кӧнсюрӧ и подӧн на. Челядь бӧрся некод абу видзӧдӧма, олӧмаӧсь ас кежсьыныс. Школаса учебникъясын ӧнія «безопасность жизнедеятельности» йывсьыд некод весиг абу кывлӧма. Грездын челядьыс сэк вӧлӧма дас кӧкъямыс душ: Лызловъяс, Афанасьевъяс, Собянинъяс, Девятковъяс да Пачгинъяс. Ёртасьӧмӧн олӧмаӧсь, сӧгласӧн. Прӧст кадӧ ворсӧмаӧсь, чой йывсянь ворйӧн да даддьӧн ислалӧмаӧсь. Гожӧмнас совхозын мырсьӧмаӧсь, гортас лишнӧй ур нажӧвитӧмаӧсь. Вӧрӧ тшак-вотӧсла ветлӧмаӧсь, чери кыйӧмаӧсь. Ёна уджалӧмаӧсь да, и пызан вылыс тыр вӧлӧма.
А сэсся Собянин семьяӧс суӧма ыджыд шог – кувсьӧма мамыс. Петӧма мӧссӧ домавны, гезйӧн шыркнитӧма, а мӧдыс кыккокйыв сувтӧма да уськӧдчӧма котӧрны, километрысь унджык гӧнитӧма да кок йывсьыс усьӧм кӧзяйкасӧ бӧрсяньыс кыскӧма. Анна Алексеевна чорыда доймалӧма да регыд мысти больничаын кувсьӧма. Люсялы сэк дас квайт арӧсыс на абу вӧлӧма. Алёша вокыс – дас нёля, Шурик – дас кыка, Андрюшалы – 11 арӧс, Вовалы – 8, Томуклы – муртса квайт. Батьыс шогсӧ пыр тшӧкыдджыка мӧдӧма сулея помысь пальӧдны, да Люся чорыда шуӧма чой-воксӧ быдтыны ас кежысь.
Сентябрь 1 лун кежлӧ картупель керӧм да горт овмӧс идралӧм-пелькӧдӧм мысьт челядь чукӧртӧмаӧсь кӧлуй-эмбур да мунӧмаӧсь Якшаӧ овны-велӧдчыны. Школаса директорыс Клавдия Петровна Струкова вӧзйӧма нывкалы лоны пелькӧдчысьӧн, мед вокъяс дорас матӧджык лоны, да вичмӧдӧма общежитиеын жыр. Алексей тшӧтш инасьӧма удж вылӧ – босьтӧмаӧсь гаражын слесарӧн. Кык шӧр вокыс велӧдчӧмаӧсь школаын да олӧмаӧсь интернатын. Посниджыкъясыс вӧлӧмаӧсь Люсякӧд орччӧн. Тома ветлӧма Якша-заповедникын садйӧ.
Некымын тӧлысь Людмила зільӧма школаын, а сэсся мунӧма поштаӧ. АТС-ын вит восӧ артышттӧг нелямын во поштаыслы сетӧма. Ачыс сералӧ, вечнӧй поштальон пӧ.
Сэки, уна во саяд, дерт, серамыс абу петлӧма. Кык-куимлаын уджавны ковмылӧма. Нёль час асылын столӧвӧйӧ котӧртӧ, сэсся – АТС-ӧ, рытнас – лавкаӧ. Ыджыд семьятӧ ӧд колӧ вердны-юктавны, кӧмӧдны-пасьтӧдны. Вердысьӧс воштӧмысь пособиеыс – войт мында, нёль вылӧ 49 шайт, аслыныс вокыскӧд абу нин мынтӧмаӧсь. Сэсся куим шӧр вокыс водзӧ велӧдчыны мунӧмаӧсь, налы тшӧтш сьӧмӧн отсавны ковмӧма. Печораса речнӧй училище помалӧм бӧрын армияын служитӧмаӧсь. Андрей сэсся веськалӧма Ылі Асыввылӧ, Вова – Камчаткаӧ, саридзса гырысь судноясӧн кузь рейсъясӧ ветлывлӧмаӧсь. Александр тшӧтш кӧсйӧма бокӧ сетчыны, но олӧмыс мӧд ног бергӧдчӧма. Муса пӧвсӧ татысь аддзӧма да войвыв саридзьясын пыдди Печора кузя ветлӧма. Таысь оз и каитчы. Якшаын кольӧма медыджыд вокыс, Алексей. Шопералӧма леспромхозын. Тамара сиӧма олӧмсӧ медициналы да уна во Мылдінса шӧр больничаын тэрыб отсӧг сетанінын фельдшералӧ. Люся кӧсйӧма, мед ичӧтыс врачӧн лоӧ, но сійӧ сӧмын медучилище помалӧма. Шуӧма ыджыд чойсӧ кокньӧдны, ӧд сы кадӧ кык пи нин быдмӧмаӧсь.
Верӧс саяс Люся петӧма Брянскса зон сайӧ, сійӧ экспедицияын уджалӧма. Нелямын вотӧ ӧтлаын олігӧн Василий Егорович ньӧтчыд абу ӧлӧдлӧма гӧтырсӧ чой-вокыслы отсалӧмысь. Вӧзйылӧма и чужанінас мунны овны, да Люся пыксьӧма – тані пӧ менам матыссаясӧй, муса чужан грездӧй, дона рӧдвуж шойнаын куйлӧны. Да и Брянскын нывбабалы сьӧлӧм сертиыс абу воӧма. Локтӧмаӧсь коркӧ тӧвнас, а сэн кӧдзыд, тӧлыс пырыд мунӧ, лыӧдзыд йиджӧ, а лымйыс чир весиг абу. Войвылад пӧ сё пӧв бурджык, думыштӧма. А Василий сэсся ассьыс абу жӧ нырӧма дай.
Тадзи и олӧмаӧсь. Сӧгласӧн, уджалӧмӧн да тӧжд-нокӧн. Чой-воксӧ Люся кок йылӧ сувтӧдӧма. Ассьыныс кык пи быдтӧмаӧсь. Внукъяссӧ лелькуйтӧмаӧсь. Катюшалӧн чужӧм бӧрын Людмила Егоровна эновтчӧма уджсьыс. Верӧсыс кадысь водз таладоръюгыдсӧ эновтӧма да, Люсялӧн став радейтӧмыс, сьӧлӧм шоныдыс да мелілуныс вичмӧма дзолюклы.
–Катюк – менам медбур ёрт, – нюмъялӧ ань. – Сылы дас арӧс нин. Ксюшалы – дас нёль. Найӧ тшӧкыда волывлӧны гӧсти. А оз кӧ – ачым на ордӧ ветла. Егор кызь ӧти арӧса. Уджалӧ лесоохранаын, неважӧн воис Забайкальеысь кузь командировкаысь.
Людмила Егоровна тшӧкыда волывлӧ юрсиктӧ пи-монь ордас, внучкаясыскӧд ноксьӧ, град йӧрын лукйысьӧ. Оз вермы весь овнысӧ. Гортас, Якшаын, овмӧсас тшӧтш ставыс тыр-бур. Шуӧ, верӧскӧд пӧ ас киӧн ставсӧ лӧсьӧдім да, мусӧ эновтны жаль. Град выв пуктас, тусь-вотӧс, веж сёян турун – быдтор быдмӧ. Теплицаын ӧгуречыс июнь шӧрсянь воӧ. Лавкаысь ньӧбны оз ков. Майбыр!
Кольӧм во ветлӧма Светлый Родникӧ. Волӧма дона йӧзыслӧн гуяс вылӧ, пелькӧдчӧма шойнаын. Челядьдырся шуда казьтылӧмъяссьыс сьӧлӧм вылас шоныд, а со эндӧм, пӧшти куш грездсӧ аддзигӧн синваыс доршасьлӧ. Талун сэн олӧны сӧмын воча кык вокыс, мамыслӧн Ирина Алексеевна чойыслӧн пиян. Ен мед сетас, дыр на мед оласны-выласны. И грездыс мед олӧ, гашкӧ, коркӧ выль олысьяс на сэн лоӧны.
<> Елена Савина. Комиӧдіс Елена Плетцер.