Талун пыр унджыкӧн вӧчасьӧны. Ӧтияс эпоксид сирысь мичмӧдчантор мастеритӧны, мӧдъяс серпас вышивайтӧны, коймӧдъяс пу дозмук вундалӧны. А со Наталья Ганина вурӧ керка мичмӧдан, сідз шусяна интерьернӧй чача.
Наталья кӧсйӧма лоны труд велӧдысьӧн, а велӧдчӧма паськӧм модельерӧ. Колӧкӧ, весигтӧ нималіс мода мирын, но кольӧм нэмся дзуг ӧкмысдасӧд воясӧ олӧмыс вайӧдӧма дзик мӧдлаӧ.
Уна во нывбаба веськӧдліс Мылдінын «Детский мир» лавкаӧн, а дзик на неважӧн эновтчис бизнессьыс, пасйысис самозанятӧйӧн да босьтчис вурны интерьернӧй акань. Снимайтӧ уджсӧ видеоӧ, дасьтӧ-монтируйтӧ тӧдмӧдан-велӧдан роликъяс. И ставыс артмӧ мичаа да лӧсьыда.
—Наталья, важӧнсянь нин вурсянныд?
—Медводдзасӧ мастериті нёль во сайын. Мыгӧрыс вочасӧн вежсискодь, и татшӧмсӧ вура во куим нин. Аканьӧй и пасьтӧгыс бура видзӧдсьӧ, но меным, художник-модельерыдлы, век окота сійӧс вӧччӧдны. Коркӧ экспертъяс донъялісны да шуисны, чачаыд пӧ важ кадся кодь, ретро нырвизя быттьӧ, да ӧти вомысь вӧзйисны важся ног жӧ и пасьтӧдны. Но ме талы паныд, ог кӧсйы тӧдӧмӧн «пӧрысьмӧдны» дӧрасӧ ни дӧмас пуктавны. Менам платтьӧясыс — мичаӧсь да яръюгыдӧсь. Кӧть эськӧ коркӧ, гашкӧ, и важся ног вӧччӧднысӧ видла жӧ.
—Дыр-ӧ дасьтанныд ӧти аканьсӧ?
—Корасны вурнысӧ да, кӧсйыся дасьтыны вежонӧн. Ӧд вӧчигкостіыс кутшӧмкӧ мӧд удж вермас лоны, либӧ лолӧн усьла. А татшӧмнас уджӧ ог кутчысь. Ме стӧча тӧда: ловруыд вуджӧ чачаад. И ог кӧсйы, мед акань кӧзяиныслы вӧлі лёк ли гажтӧм. Ме кӧсъя, мед чачаыс козьналіс югыд да кыпыд сьӧлӧмкылӧм.
—Кӧні олӧны Наталья Ганиналӧн аканьясыс?
—Калининградсянь Камчаткаӧдз. Тшӧтш и суйӧр сайын — Германияын, Италияын, Испанияын, Англияын. Суйӧрсайсаяс вылӧ донъялӧны уджъясӧс. Ме серти, Россияса мастеръяс ки помысь петӧны збыльысь муса да мича аканьяс, европаса тадзсӧ оз кужны. Ӧти кадӧ весиг босьтчылі пасъявны-артавны, кутшӧм каръясын эмӧсь чачаясӧй. Сэсся эновтчи, картаын флажокъясӧн ӧні ог пасъяв.
—Ті важӧнсянь нин профессионал моз вурсянныд да кысянныд. Мыйӧнкӧ тіянӧс позьӧ на шензьӧдны?
—Збыльысь, ме верма вурны-кыны дзик быдтор. Но медым сійӧс вӧзйыны кодлыкӧ, колӧ вӧчны дыр да зэв бура. Быд миллиметр артыштӧмӧн. Сӧмын тадзи паськӧмыд лӧсьыда пуксяс. Таын и эм профессионализмыс. Та вӧсна ме и радейта брендӧвӧй кӧлуйсӧ. Ӧд мирын паськыда тӧдса нима паськӧмсӧ дасьтӧны ассьыныс уджсикассӧ пыдісянь тӧдысь-гӧгӧрвоысь войтыр. Мен оз ков футболкаын кутшӧмкӧ модельер нима пасйӧд-гижӧд. Уна мукӧд мастерлӧн ки помысь вурӧмторйыс зэв лӧсьыда пуксьӧ, да новлан татшӧмсӧ окотапырысь. Татшӧм кӧлуйыс весиг важмӧ мичаа.
А шензьӧдӧны менӧ мастеръяслӧн аканьясыс. Найӧс дасьтысьясӧс вылӧ донъяла да пыдди пукта. Москваын, Санкт-Петербургын, Новосибирскын да мукӧд гырысь карын кадысь кадӧ котыртлӧны аканьяса бал. Зэв окота кӧть ӧтчыдысь сэтчӧ веськавлыны да аддзысьлыны енбиа мастеръясыскӧд.
—Ки помысь вӧчасьӧны пыр унджыкӧн, тшӧтш и томулов таӧ босьтчӧны. Тайӧ тадзи?
—Пӧжалуй, тайӧ збыль. Но водзыннас ӧд эз вӧв позянлуныс петкӧдлыны ассьыд уджъястӧ уна йӧзлы, быдӧн оліс-мырсис ас кежсьыс. А ӧні верман юксьыны кужӧмлуннад уна мукӧдкӧд. И да, йӧзыс ӧні вежсисны. Налы абу тырмымӧн ветлыны выставка-ярманга вылӧ, найӧ кӧсйӧны видлыны ставсӧ тайӧс вӧчны ас кинас. Та понда и авторъяссянь мастер-классъяс видзӧдысьыс пыр содӧ. Менам гижӧдчысьӧй тшӧтш уна: найӧ велӧдчӧны месянь, а ме ачым налысь велӧдча. И таысь зэв нимкодь.
—Некымын во сайын, помнита, ті вӧчавлінныд зэв мича аслыспӧлӧс беретъяс. Ӧні онӧ?
—Ог. Мӧд нырвизьӧ сетчи — аканьясӧн уджавны босьтчи — да таысь эновтчи. Ог ошйысь, но беретъясыс вӧліны збыльысь мича-бурӧсь, но вузавнысӧ вӧлі зэв сьӧкыд. Найӧс вӧчалі гындӧмӧн, а та дырйи вурунтӧ быть колӧ кӧтӧдны. И тэ водзвыв он тӧд, лючки-ӧ ставыс артмас. Шуам, кодкӧ корас вӧчны аслыс 56-ӧд размераӧс, а артмас размерӧн ичӧтджык. И мый сэсся сыӧн вӧчны?.. Абу тырмымӧн мыйкӧ мастеритны-дасьтыны, колӧ нӧшта на и кужны сійӧс инавны. А тайӧ киподтуя уна войтырлӧн оз артмы. Вузасьнытӧ тшӧтш сям колӧ, и таӧ колӧ велӧдчыны.
—Тӧдӧмысь, ті верминныд лоны нималана кутюрьеӧн, да ӧкмысдасӧд воясыд падмӧдісны. Либӧ олӧманыд тайӧ вежсьӧмыс вӧлі колана?
—Гашкӧ, и лои бур дизайнернад, ӧд уна мича паськӧм-кӧлуй юрӧ волӧ-чужлӧ. А ӧкмысдасӧд воясыс падмӧдісны творчествоын водзмӧстчӧмӧс. Сэки медым кыдзкӧ кутчысьны, ковмис босьтчыны вузасьны. Шулӧны, мый кӧть пӧ оз ло, ставыс пӧ бурлань. Ме чайта, тайӧ абу сідз. Сійӧ кадыс мен жаль. Нинӧмсьыд ӧд нинӧм жӧ чужӧ. И мастерлуныд оз другӧн во. Лоны бур модельерӧн менам тӧдӧмлунӧй ни кадӧй оз нин судзсьы. Но коді вермас ӧтдортны менӧ творчествоысь? Та могысь эм став позянлуныс, сӧмын уджав да уджав, вӧчась пӧттӧдзыд.
Ӧні ме ола Калининград обласьтса Светлогорскын, и тані гожӧмнас быд середа-субӧтаӧ овлӧ киподтуя войтырлӧн ярманга. Сэн ёнджыкасӧ ньӧбалӧны донтӧмджык кипом вӧчӧмтор. Менӧ чуймӧдӧны мастеръяс, кодъяс вӧчӧны прӧстӧйиникторъяс, но уджъясыс сэтшӧм ладаӧсь, мый ставныслы воӧны сьӧлӧм вылас. Со и ме кӧсъя тадзи жӧ.
—Мый окотапырысьджык мастеританныд — йӧзлы колана ног али асланыд кӧсйӧм серти?
—Ӧтарсяньыс кӧ, автор сюся кывзӧ да пыдди пуктӧ ньӧбысьлысь корӧмсӧ, а мӧдарсяньыс — велӧдӧ сійӧс гӧгӧрвоны-аддзыны мичасӧ, торъяланасӧ. Аканьлы алӧй-гӧрд платтьӧсӧ ме вура, сы вӧсна мый тӧда — татшӧм рӧмсӧ зэв ёна радейтӧны. Но та дырйи зіля содтыны мыйкӧ ассянь: бӧрйыны бурджык дӧра, вӧча рӧмсӧ лӧньджык-кельыдджыкӧн, мичмӧда вышивайтӧмӧн. Ӧти кывйӧн, вӧзъя йӧзыслы мукӧдысь торъяланатор, и налы тайӧ сьӧлӧм сертиыс.
—Ме серти, акань вӧчысьыд Папа Карло моз козьналӧ чача-быдтасыслы ассьыс ловсӧ, велалӧ сы дорӧ. А ті? Абу-ӧ жаль сэсся сетны сійӧс йӧз киӧ?
—Тӧда, кодсюрӧ збыльысь сьӧкыда да жальпырысь янсӧдчӧны вӧчӧмторнас. Ме — абу на лыдысь. Ме ог кӧсйы чӧжны-видзны чачасӧ гортын, пызан йӧрын. Меным век окота сетны аканьсӧ мӧд киӧ. Та вӧсна и кокниа янсӧдча, кокни сьӧлӧмӧн ыста сійӧс мӧд карӧ. Чачаыс заводитӧ овны ас олӧмнас, а ме пана выль удж…
Елена Савина.
<> Комиӧдіс Елена Плетцер. Снимокъясыс Наталья ГаниналӦн гортса архивысь.