Апрель 30 лунӧ республикаса юралысьлӧн администрацияын нимӧдісны регион сӧвмӧдӧмӧ ыджыд пай пуктӧм войтырӧс.
Москваса «Коми землячествоын» водзмӧстчысь Ирина Косолаповалы сетісны «За заслуги перед Республикой Коми» пас. Наградитӧмаяс пӧвстысь сійӧ ӧтнас шыӧдчис чукӧртчӧмаяс дорӧ комиӧн, аттьӧаліс чужан мусӧ мам кыв дорӧ муслун пестӧмысь да сиис, мед пӧ Енмыс видзас Коми мунымӧс.
Ирина Евгеньевнакӧд ми шуим аддзысьлыны награда сеттӧдз на, мед тэрмасьтӧг сёрнитны сылӧн олан туй йылысь. Кулӧмдін районса Мӧскашорын (тайӧ посёлокыс ӧні абу нин) чужлӧм ань тӧдмӧдӧ странаса юркарын олысьясӧс коми культураӧн, сьыланкывъясӧн. Вера Булышева пӧ велӧдчис Москваын музыка институтын да корис менӧ отсавны диплом удж дорйигас петкӧдчӧм дасьтыны.
–А бӧрас велӧдысьыс, профессор, юаліс менсьым, кӧн нӧ пӧ велалін тадзсӧ сьывны? Мися, мамӧй велӧдіс. Мамӧй, Яков Ӧдя – Евдокия Яковлевна Михайлёнок – меным ичӧтсянь сьывліс, мойдліс-висьтасьліс. Енбиыд ӧд мамсяньыд жӧ чужӧ-вуджӧ, а сӧвмӧдны сійӧс позьӧ сиктса нывбабаяслысь сьылӧмсӧ кывзігӧн. Ыджыд батьӧй, Яков Никитич Морохин, кывбуръяс гижліс и шылад лӧсьӧдліс. Сылӧн став кывбур-сьыланыс мойдӧм кодьӧн вӧліны. Нылӧй менам, Виктория Абрамова, нёль арӧссянь жӧ мекӧд ветлӧдліс да сьыліс концертъясын. Ӧні ас- сьыс кага нин быдтӧ.
–Тӧда, тэ и ачыд кывбур-шыладтӧ тэчан-лӧсьӧдан?
–Коркӧ Любовь Моторина сетіс меным лэбачьяс йылысь небӧг. Куті лыддьыны, и на пиысь медся ёна сьӧлӧм вылӧ воис варыш, мӧвпыштсис, мый ыджыд бордъяса лэбачыс видзӧ Коми мунымӧс. Тадзи менам чужис сы йылысь кывбур. Со сэтысь неыджыд юкӧн:
Видзӧ лэбач варыш
Ассьыс чужан мусӧ,
Шуда-дона позсӧ
Тӧв и гожӧм тан.
Май 18 лунӧ кутам пасйыны Коми гижӧд лун, чукӧртчам Москваын. Коми представительствоын тайӧ кывбурсӧ лыддяс Вячеслав Киктев. Школаын на велӧдчысь зэв тӧлка да сяма том морт сійӧ. И, веськыда кӧ шуны, сылӧн лыддьӧмыс аслам дорысь меным ёнджыка кажитчӧ.
Челядьлы и верстьӧлы дасьті «Зарни кагук» моноспектакль, сы дорӧ шылад лӧсьӧдіс Роман Захаров. Ачым ворса, пемӧсъяс йылысь висьтала, и видзӧдысьяс век бура примитӧны комиӧн висьтасьӧмӧс.
Февральын Чужан кыв лунӧ МГПИ-са студентъяс да велӧдысьяс водзын сьылі. Коми сьыланкывъ-ясыд ёна воисны сьӧлӧм выланыс, а аскинас нин меным юрӧ воис ичӧтик кывбур:
Мортыдлы тай унаыс оз ков –
Медым дзирдаліс юр весьтын шонді.
Унаыс тай ёна оз и ков –
Медым муса мортыд вӧлі орччӧн.
–Москваын олысь комияс водзын ӧд петкӧдчылан жӧ…
–Апрель 26 лунӧ представительствоын Победа лун кежлӧ чукӧртчылӧм котыртлім, корисны «Алӧй ленточка» сьывны. Бӧрддзылісны ставӧн. Аслам сьӧлӧм пыр ӧд сьыланкывсӧ нуӧда – ог тӧд, мамӧй ли таӧ велӧдліс, Енмыс ли тадзи шуліс. Радейтана мортыдлӧн война вылын усьӧм йылысь ӧд ылӧсас сьывны оз позь. Концертсӧ нуӧдіс ГИТИС-ын велӧдчысь Роман Николаенко, ыджыд мамыс сылӧн коми.
Шойнатыын чужлӧм Светлана Ми-кушева туялӧ медводдза коми композитор Александр Осиповлысь олӧмсӧ. И фильм сы йылысь вӧчис, а ме фильмас сьылі «Катшасинъяс». Ывлаын сьылӧмӧс снимайтісны.
Светлана Микушевакӧд ми Москва обласьтса пансионатъясӧ ветлывлам, висьталам сэні шойччысьяслы коми йӧз йылысь, тӧдмӧдам Александр Осиповлӧн творчествоӧн. Ветлім сыкӧд и Санкт-Петербургӧ, сэні олысь землякъяскӧд тӧдмасим.
Волывла и Комиӧ. Унаӧн, кодъяслӧн вужъясыс Мӧскашорысь, ӧні олӧны Зимстанын, и сэні сьывлі олӧма йӧз керкаын. 2011 воӧ Республика лун пасйигӧн концертӧн кор-лісны Сыктывкарӧ, а во-мӧд сайын Кулӧмдінын «Василей» гаж дырйи жюриын композиторъяслысь творчествосӧ донъялі.
–Москваад, тӧдӧмысь, и нималана йӧзкӧд аддзысьлыны сюрліс?
–Коми сьыланкывйыд жӧ накӧд тӧдмӧдіс. 2005 воӧ режиссёр Виктория Скопенко корис сьывны Победасянь 60 во тырӧмлы сиӧм концертын. Да тшӧтш и отсавны сылы, уна морт пӧ чукӧрмас да, ӧтнам ог вевъяв ставсӧ вӧчны. А корӧма медся нималана йӧзсӧ. Сэки и меным усис шуд тӧдмасьны накӧд. На пӧвстын вӧлі и «Отец солдата» фильмлӧн режиссёр Резо Чхеидзе. Пуксьӧмӧн сыкӧд сёрнитім, кӧть эськӧ ме сы дорын, ыджыд арлыда морт дорад, кага кодь на вӧлі. Резо Давидович шуис, кывзі пӧ тэнсьыд сьылӧмтӧ, да юаліс, кутшӧм кывйӧн нӧ пӧ сьылін? Ме висьталі, а сійӧ пасйис, ок, и мича пӧ тіян кывныд. Сэки буретш матыстчис Виктория Скопенко да шуис, Ирина Евгеньевна пӧ Москваын паськӧдӧ национальнӧй культура.
Александра Стрельченкокӧд тайӧ концерт дырйиыс жӧ тӧдмасьлім, сэсся уна во ёртасим, ӧти сцена вывсянь сьывлім. «Поёшь для народа, и тебя уже полюбили», – шуліс сійӧ коркӧ меным.
Победалы сиӧм концертын петкӧдчисны Людмила Гурченко, Людмила Хитяева, Александр Михайлов, Владимир Зельдин, Тамара Сёмина. И ставныскӧд накӧд ме сёрниті, и ставныс найӧ тӧдмалісны, мый ме Комиын чужлі, сьыла комиӧн. Москваын комиӧн сьылӧмыд пӧ сэтшӧм гежӧда овлӧ, и ми ог тӧдӧй весиг сьыланкывъястӧ. Но ӧні ёнджыка кутісны кывны Москваад коми сьыланкывъясыд.
Ме вӧлі тӧдса и Андрей Эшпайкӧд, вужъяснас сійӧ Марий Элысь. Сылысь чужан лун пасйисны Венгрияса шӧринын, и ме сэні тшӧтш сьылі.
Людмила Зыкиналысь 75 вося юбилейсӧ пасйисны «Россия» концертасян залын. Ӧти сьыланкыв сэні и сьылі, но сійӧ шуис, эм пӧ тэнад енбиыд. А ме ӧд сьыла, кыдзи мамӧй ичӧтдырсянь велӧдліс. Он кӧ сьӧлӧмсяньыд сьыв, некутшӧм кывйӧн сьылӧмыд оз артмы.
Людмила Зыкиналӧн ансамбльын балалайкаӧн ворсіс Алексей Архиповский, а гӧтырыс сылӧн Светлана коми вӧлӧма да, комиӧн сёрнитіс. Найӧ миян дорӧ и гортӧ гӧститны волісны.
–Снимокъяс вылысь тшӧкыда аддзыла тэнӧ мукӧд войтырлӧн йӧзкост паськӧма аньяскӧд…
–Финн-йӧгра регионъясысь землячествоясын водзмӧстчысьяскӧд топыда ёртасям. Удмуртъяскӧд кывъясным матыссаӧсь да, ми гӧгӧрвоам ӧта-мӧднымӧс. Ӧтлаын и репетируйтчам.
Москваын олысь марикӧд неважӧн петкӧдчим «Нас подружила Москва» концертын, сэтчӧ чукӧртлісны уна кывйӧн сёрнитысь войтырӧс.
Башкиръяскӧд ветлывла госпитальясӧ, кӧні бурдӧдӧны торъя военнӧй операцияын тышкасьысьясӧс. Концертъяс налы петкӧдлам. Неважӧн вӧлім Бурденко нима госпитальын. Шаньга пӧжалі да нуи ранитчӧмаяслы.
–Ыджыд удж жӧ, вӧлӧмкӧ, вӧчанныд, миян землякъяс, Москваын.
–Ышӧдысьнас, туйдысьнас менам вӧлі Светлана Борисовна Терентьева. И ӧні сыкӧд топыд йитӧд кута, отсасьӧ сійӧ миянлы зэв ёна. Аттьӧавны таысь сійӧс кӧсъя.
<> Сёрнитіс Павел Симпелев.
Снимокъясыс Ирина Косолаповалӧн гортса архивысь.