Якшаысь Светлана Коздерко – уна уджалысь, этша узьысь, помся велӧдчысь да шензьӧдны кужысь профессионал. Сыкӧд варовитігкості чуймӧмла унаысь вомӧй калькавліс.
Жуӧ-пуӧ-варкйӧ
Медводз шай-паймунлі, кор тӧдмалі, кыдзи сійӧ воӧдчӧма ӧнія уджсикасас. Вӧлӧмкӧ, уна во майшасьӧма кокнас. Мыйсӧ сӧмын абу вӧчӧма-видлӧма, кутшӧм специалист дорӧ абу шыӧдчылӧма – весьшӧрӧ. Сэки и шуӧма мунны мӧд туйӧд – тӧдмавны «вӧрӧгсӧ» пыдісянь. Санкт-Петербургын велӧдчӧма подологӧ (кок лапа висьӧм бурдӧдысьӧ). вит во тӧдӧмлун-сямсӧ чӧжӧма, а экзаменъяссӧ сдайтны абу мунӧма, бӧръя сессиясӧ абу сдайтӧма. Мӧвпыштӧма, тӧдӧмлунӧй пӧ тырмымӧн, кокӧй майшӧдлыны дугдіс, сідзкӧ, мый дипломсьыс? Медицинаӧ сетчыны-уджавны сэки весиг абу кӧсйӧма.
А некымын во мысти тӧдсаыс ёрта сёрниын тшӧтш норасьӧма кок вылас. Светлана отсалӧма. Сы бӧрын – нӧшта и нӧшта. И сарапана радио пыр юӧрыс паськалӧма. Сэки и мӧвпыштчӧма, мый специализация босьтӧм кузя документыс век жӧ колӧ. Велӧдчӧма Сыктывкарын ортониксия нырвизя да аппарата педикюр вӧчысьӧ, босьтӧма та кузя сертификат. Висьталӧ, отсала пӧ йӧзыслы мытшӧдсӧ венны да, сьӧлӧмӧй бурмӧ. Ӧд мича гыжйыд нимкодьӧдӧ, а сійӧ кӧ яяд пырӧ, ок, доймӧ. Колӧ шуны, гыжтӧ мичмӧдны Светлана зэв жӧ бура кужӧ. Та дырйи сяммӧ и экспериментируйтны, мыйкӧ выльтор думыштны-вӧзйыны.
–Кор шуӧны, ог пӧ тӧд, кутшӧм рӧмӧн мавтны, сӧмын гӧрдыс оз ков, юрын мӧвпыс заводитӧ жуны-пуны-варкйыны, – нюмъялӧ мастер. – Думайта, мый мортыслы бурджыка лӧсялас, да мед эськӧ и гӧрд рӧмӧн мичмӧдӧма. Бӧръяпом ӧтвылысь кывкӧрталам, мый гӧрднас медбур артмас.
«Куимыс» сконъялӧма
Мӧд образованиеыс Светланалӧн медицина ни косметология юкӧнкӧд абу йитчӧма. Профессия сертиыс сійӧ… театрӧн веськӧдлысь. Таӧ велӧдчӧма Перымса культура институтын.
–Тайӧ профессияас колӧ тӧдны дзик ставсӧ – хореография да режиссура кындзи тшӧтш и гримӧн вӧдитчан да биӧн ворсӧдчанног, – гӧгӧрвоӧдӧ Светлана. – Тайӧ менӧ и ышӧдіс-ыззьӧдіс. Мыйла Перымын тӧдӧмлунсӧ босьті? Сы вӧсна мый татшӧм специалистсӧ сэні дасьтӧны. А нӧшта на и Перымас олӧ верӧслӧн чойыс. Висьтавны кӧ, мый сэтчӧ веськалӧм могысь экзаменыс вӧлі сьӧкыд – нинӧм не висьтавны. Бюджет местаыс – сӧмын дас, мынтысянаыс – вит. А студентъяс воӧны мир пасьталаысь. Дас вит местаӧ ми вӧлім сизимдасӧнӧсь кымын. Ӧні кӧ, сё нинӧмысь эськӧ эг смелмӧдчы.
Ӧти кывйӧн, экзаменъяс сдайтӧм сертиыс сійӧ лоӧма дас ӧтиӧд, босьтӧмаӧсь велӧдчыны дон вештӧмӧн. Мӧд курсас вӧлӧма позянлун вуджны бюджет юкӧнӧ, но…
–Падмӧдіс историяысь «куим». Тайӧ велӧдчандырся дзик ӧти омӧль оценка. Мен вӧлі сэтшӧм яндзим! Велӧдысьяс миянлы век шулісны, первой пӧ ті мырсянныд-уджаланныд оценка ради, а сэсся сійӧ тіян вылӧ уджалӧ. Менам мӧдарӧ артмис. И тайӧ «куимыс» чорыда сконъяліс менӧ. Эз кӧ сійӧ вӧв, эськӧ гӧрд дипломӧн вузсӧ помалі. А мӧдарсянь кӧ, сійӧ велӧдіс венны мытшӧдъяс, нырччыны водзлань. Сійӧ кадсӧ шоныда казьтыла.
Тайӧ факультетас заочнӧя оз вӧлӧм велӧдны да, Светлана сёрнитчӧма босьтны тӧдӧмлунсӧ дистанционнӧя, сессияяс вылӧ волӧмӧн. Помалӧма институтсӧ 2021 воын.
И олӧмаыд мича лоӧ
Сійӧ воас шуӧма вужвыйӧныс вежны олӧмсӧ. Босьтчӧма уджавны ас вылас, пасйысьӧма самозанятӧйӧн. Мунӧма школаысь, кӧні дас воысь дыр пионервожатӧялӧма. Выль уджас кӧ юр выв тырнас абу сунӧма, эськӧ ёна и гажтӧмтчӧма челядьысь. Асьныд думыштлӧй: велӧдӧма найӧс хореографияӧ, веськӧдлӧма йӧктан куим котырӧн, ӧти классӧн юрнуӧдӧма первойсяньыс дас ӧтиӧдӧдзыс. А мыйта костюм тайӧ каднас вурӧма! (Со кӧні ковмӧма медводдза специальносьтыс – школа помалӧм бӧрас Мылдінса училищеын велӧдчӧма вурсьысьӧ.) Дерт, мусмӧм быдтасъяссӧ эновтны вӧлӧма зэв сьӧкыд, но кыкнанлаас уджавны абу жӧ вермӧма. Нӧшта на и велӧдчӧма-сӧвмӧма водзӧ да лӧсьӧдчӧма восьтыны ассьыс жыр. Вочасӧн ньӧбалӧма оборудование, мукӧд коланатор. Да уджалӧма, уджалӧма…
–Медводдза вонас шойччан лунӧй ньӧти эз вӧв. Школаысь мунігӧн чайті, кута аслам мича платтьӧясӧн, джуджыд бӧра туплиӧн тшапитчыны-ветлыны, радейта ӧд вӧччынысӧ, да кысь нин. Ньӧтчыдысь эг каблукасьлы. А бӧръяпом ставыс кутіс мустӧммыны-дышӧдны. Со и шуи лӧсьӧдны график, медым и шойччан кадӧй вӧлі да весиг отпускавны позис. Тадзи сэсся вӧляникысь уджӧй бӧр мусмис. Дерт, сьӧкыд вӧлі «огсӧ» шуавны, но ковмис велӧдчыны. Сӧмын олӧма аньяслы ӧткажитнысӧ эг вермы.
Ӧти кадӧ субӧтаясӧ Светлана Алексеевна мичмӧдӧма найӧс дон босьттӧг. Ичӧтик пенсиянад пӧ налӧн мичмӧдчыны сьӧмыс оз лишав.
Пыр мыйкӧ выльтор
Ассьыс бьюти-студиясӧ восьтытӧдз Светлана велӧдчӧма мукӧдыслысь. Ветлӧма элитнӧй салонъясын уджаланногӧн тӧдмасьны. Матыссаясыс шуасьӧмаӧсь, зэв пӧ дона. А сійӧ ӧвтыштчӧма, мед пӧ, сы пыдди ас синмӧн аддзыла да ас пельӧн кывла, кутшӧм оборудованиеӧн сэні вӧдитчӧны, кыдзи йӧзсӧ вочаалӧны.
–Перымса институтӧ велӧдчыны пыригӧн казялі: карсаяс вылӧ сэні видзӧдӧны ӧти ног, сиктсаясӧс мӧд ног нин донъялӧны. Первойсӧ эг вермы гӧгӧрвоны, мыйӧн торъялам, быттьӧ и пасьтасям ӧтмоза да и вежӧр-сямӧн ог кольччӧй, – казьтылӧ ань. – Бӧрыннас матысяньджык тӧдмасим да, веськыда юалі, мися, мыйӧн нӧ ми тіянысь торъялам? Сералісны, тэ жӧ по локтін «деревня деревней». Кӧнкӧ пӧ, и салонад некор эн вӧвлы. А ме ас кежысь аслым шуи, мый Якшаын лоӧ карса дорысь на бур салон! И ӧні Москваысь да Питерысь воӧм гӧсьтъяс век чуймалӧны, мый миян ылі пельӧсын эм ӧнія кадлы лӧсялана жыр, а меным нимкодь: сідзкӧ, эг весьшӧрӧ зіль. Аслам студияӧ ме пукті ставсӧ: сьӧм, вын-эбӧс да и радейтӧмӧс тшӧтш. Ме тані бергала асывсяньыс рытӧдзыс, сідзкӧ, меным тані колӧ кывны ачымӧс лӧсьыда. И йӧзыслы, дерт, тшӧтш.
Светлана сьӧкыдлунъясысь оз пов. Сійӧ эскӧ ас вын-сямӧ. Пыр босьтчӧ мыйӧкӧ выльторйӧ. Санкт-Петербургын велӧдчӧма нёльӧд разряда косметикӧ, Перымын – перманент макияж вӧчысьӧ. Но и тайӧ этша кажитчӧма. Творчествоыс абу тырмӧма да, бара на культура юркарӧ ветлӧма. Та пӧрйӧ мича татуировка серпасавны-вӧчны велӧдчӧма. Неважӧн синлыс молекула тшупӧдын выльмӧдан сям чӧжӧма.
Велӧдчан программасӧ бӧрйӧ зэв кывкутӧмӧн. Шуӧ, та весьтӧ пӧ сьӧм видзтыны оз позь. Бур-джык унджык вештыны, сы пыдди тӧдӧмлуныд лоӧ зумыдджык, и сямыд содӧ. Сэсся ӧд асьсӧ пыдди пуктысь мастерыд и курс помалӧм бӧрас на отсасьӧ, быд здукӧ позьӧ сы дорӧ юалӧмӧн шыӧдчыны.
Светлана – збыль перфекционистка. Быд удж вӧчӧ бура да сьӧлӧмсяньыс, «пять с плюсом» вылӧ. Мӧд ногыс оз куж. И ас бӧрсяыс сюся видзӧдӧ: паськӧмас ӧти чукыр абу, лӧсьыд статя, шыльыд чужӧма, мелі-мича нюма. А кутшӧмӧн нӧшта вермас лоны мичмӧдчан салонса кӧзяйка?
Кар пыдди… гожся кухня
Юалі, эз-ӧ кӧсйыв мунны Якшаысь? Водзӧ сӧвмыны мӧвп-кӧсйӧмыс ӧд уна, а посёлокын ёна паськӧдчынытӧ он вермы.
–Дерт, кӧсйи! Перымӧ мунігӧн на шуи, мися, велӧдчӧмӧс помала, и сэн овмӧдчам. Весиг Якшаысь патеранымӧс вузалім, медым медводдза взноссӧ вештыны тырмис. А со верӧсӧй пыксис карӧ мунӧмсьыс, ог пӧ ме вермы вӧр-ватӧгыс овны. И со ӧтчыд вои сессия вылысь, а йӧраным гожся выль кухня сулалӧ. Важӧн нин татшӧмсӧ кӧсйи! Сергей тадзи шуӧма менӧ гортӧ кольӧдны. Ӧні эськӧ ачыс нуӧдчӧ кытчӧкӧ мӧдлаӧ овмӧдчыны, а ме ог мун. Менам гожся пусянін эм! – вашъялӧ Светлана. – Водз тулыссянь сёр арӧдз сэні и олам-бергалам. Да и челядьным асшӧра нин олӧны. Лёша – Перымын, Вероника – Ухтаын. Мӧдлаӧ муннысӧ на ради эськӧ и кӧсйи, мед велӧдчанінсьыс эз общежитиеӧ мунны, а гортӧ локтісны.
Светлана Коздерко весь овны-пукавнысӧ оз куж. Пыр сылы мыйкӧ колӧ вӧчны. Радейтӧ тулыс-гожӧмнас теплицаын да град йӧрын ноксьыны. Чеччӧ асъя кыакӧд тшӧтш, узьӧ 4 час сӧмын. Сералӧ, мыйла пӧ суткиас абу 36 час? Сымдатор эськӧ позис вӧчны! Окотапырысь ветлӧ верӧсыскӧд чери кыйны, вӧрасьны, вотчыны. Пырӧдчӧ и спортӧ.
–Котрала, гимнастика вӧча, скакалкаӧн чеччала, штанга лэптала, – лыддьӧдлӧ ань. – Чайта, ме кодьыс уна. Тӧвнас – лыжи. Тренируйтчӧмнас ловнад онджык усь, пыр водзӧ мунны окота.
Тӧвсӧ Светлана радейтӧ жӧ. Сэки пӧ позьӧ юр уджӧдыштны – велӧдчыны мыйӧкӧ выльӧ, лыддьысьны, сӧвмыны. Шуӧ, верстьӧнад пӧ олӧм вылас мӧд ногӧнджык видзӧдан, кужан донъявны быд здук да аттьӧавны сыысь.
Елена Савина. Комиӧдіс Елена Плетцер.
Снимокъясыс Светлана Коздерколӧн гортса архивысь.