Декабрь 4 лунӧ Степан Степанович Пантелеев пасъяс 85 арӧса тшупӧд. Тайӧ енбиа педагог, тренер, лызьӧн котралан спорт сӧвмӧдысь, сибыд морт, ыджыд терпенньӧа наставникыс Удораын уналы бура тӧдса. Степан Степанович – Коми Республикаса заслуженнӧй уджалысь, Удора районса почёта олысь, Россияын физкультураса да спортса отличник, уджвывса ветеран. Пасйӧма «Ветеран труда» медальӧн. Степан Степановичлӧн олӧмыс и уджыс ставнас йитчӧма Коми Республикакӧд да чужан Удора районыскӧд.
Ылыс рӧд
Ассьыным ордпу туялігӧн неважӧн тӧдмалі, мый Степан Пантелеев меным рӧдвуж абу сӧмын Эмилия Николаевна (нывдырйиыс Палкина) гӧтырладорсяньыс. Глотов-Слӧбӧдаса вичкоын нелямынысь унджык во священникалӧм менам прапра…пӧль Фёдор Васильевич Аврамовлӧн (овсӧ вежлӧма, сы вӧсна мый мукӧдыс Дроздов да Попов оваӧсь) Февронья Васильевна гӧтырыс вӧлӧма Веньдін вӧлӧсьтса Вачӧртыдін грездысь крестьянин Василий Нестеровлӧн, Курников пилӧн ныв. А Степан Степановичлӧн 1733 воӧ чужлӧм Игнатий прапра…пӧльыс буретш тайӧ рӧдсьыс петлӧма. Сысянь и пансьӧма Пантелеев овыс. Курников рӧдыс жӧ сёрӧнджык юксьӧма Баженовъяс да Пантелеевъяс вылӧ.
Челядьлы бур ёрт
1960-ӧд воясӧ Изьва районын ордйысьӧм дырйи наставник Степан Пантелеев сулалӧма лызнича дорын, ышӧдӧма-тэрмӧдлӧма ассьыс быдтасъяссӧ. И друг казялӧма йӧз командаысь тешкодя, нетехничнӧя, но зэв ӧдйӧ да сьӧлӧмсяньыс котӧртысь нылӧс. А некымын во мысти нин мирса медвына лыжникъяс Раиса Сметанина вылӧ видзӧдӧмӧн велӧдчӧмаӧсь котравны «классикаӧн». И, артмӧ, Удораса тренер Степан Пантелеев тшӧтш кутшӧмакӧ отсаліс коми ылі пельӧсын быдтыны татшӧм енбиа спортсменкаӧс.
Колӧ шуны, Коми пединститутын сійӧ помалӧма физика-математика факультет, и Изьваса Кулимӧ воӧма велӧдны буретш тайӧ предметъяссӧ. Но лыжи радейтӧмыс (аслас вӧлӧма нин первой разряд, петкӧдчывлӧма республикаса ордйысьӧмъясын) вевтыртӧма – ас окотасьыс вит во чӧж тренируйтӧма челядьӧс. Том педагоглӧн водзмӧстчӧмӧн жӧ грездас лӧсьӧдӧмаӧсь лызьӧн котралан югзьӧдӧм кык туй! Комиын медводдзаяс лыдын!
И вермӧмъясыс, дерт, вӧлӧмаӧсь жӧ. 1963 вося декабрын лызьӧн котралан районса ордйысьӧмын ӧтувъя зачётын Мошъюгаса школаысь команда шедӧдӧма медводдза места. А ӧд таӧдз первенствоас быдмысь войтыр ньӧтчыд весиг абу петкӧдчывлӧмаӧсь!
–Степан Степанович вӧлі челядьлы кумир пыдди, – висьтавліс сы йылысь журналистикаса ветеран Герцен Филиппов. – Сійӧ вӧлі эз сӧмын велӧдысьӧн, сёрӧнджык и школаса директорӧн, а медводз ёртӧн, и сэк жӧ наставитысьӧн. Ачыс радейтіс лызя спорт, туризм, фотоделӧ да «висьмӧдіс» таӧн и быдтасъяссӧ. Весиг районысь 40 во сайын мунӧм мысьт кулимсаяс пӧвстысь унаӧн сійӧс помнитӧны да шоныда казьтылӧны.
Некымын бур кыв окота висьтавны и Герцен Филиппов йылысь. Важӧн нин кӧкъямысдасысь вӧлі петӧма, а сійӧ век на зілис районса газетын шӧр редакторӧс вежысьӧн. Енбиа журналист, зэв бур морт!
Раиса да сьӧкыд лыжи
Медся уна йӧза да тӧдчана ордйысьӧмъясыс сэки вӧліны «Пионерская правда» призъяс вӧсна. Вит тӧвся сезонын Кулимса команда ворссьӧма сӧмын ӧтчыдысь 1967 воын Бакурса кӧкъямыс класса школаысь лыжникъяслы. Сэтчӧс ныв-зонмӧс, на лыдын и мирса да Олимпиадаса уна пӧвста чемпион Василий Рочевӧс, сэки тренируйтӧма Степан Пантелеевлӧн бур ёртыс Михаил Харитонов.
Сійӧ воясся ӧти ордйысьӧм дырйи Степан Пантелеев и казялӧма тешкодя котралысь Сметанинаӧс да бӧрыннас чуйдӧма ёртсӧ пыртны Мокчойысь нывсӧ районса сборнӧйӧ.
–Локтан сезонас нин Раиса кыпӧдчис зэв вылӧ, – казьтылӧ Степан Степанович. – Республикаса ордйысьӧмын сійӧ сӧмын кык секунда кольччис Комиын медбур лыжница Ольга Путятоваысь. Ми сэки смазка-мавтаснас сорсим да, Сметанина вильсъялӧ вӧлі. Сэсся и лыжиыс сылӧн вӧлі сьӧкыд, пу… 1967 воас Изьваса команда босьтіс мӧд места, а 1968-ӧдас нин лои республикаын медвынаӧн. Кутшӧм менам таын пайыс? Пӧжалуй, ордйысьӧмъяс дырйи меӧн сьӧлӧмсянь ыззьӧдӧмыс и ышӧдіс лызьӧн котралан аскиа «кодзувъяссӧ» выль вермӧмъяс вылӧ.
Асьнысӧ удзӧдӧмӧн
Вит во мысти Степан Пантелеев бергӧдчӧма чужан Удораас. Пырӧма велӧдны Косланса шӧр школаӧ. Дерт, лыжиӧн котралысьясӧс ас гӧгӧрыс ӧтувтӧма. Сылӧн водзмӧстчӧмӧн Кулимын кодь жӧ югзьӧдӧм трасса лоӧма. И пансьӧма удж: луннас школаын урокъяс, сы бӧрын – тренировкаяс. Водзӧсыс таысь лоӧма жӧ – Косланса команда вермӧма районса ордйысьӧмын.
1974 воын Удораын воссис челядьлы да томуловлы лызьӧн котралан медводдза спортшкола. Веськӧдлынысӧ босьтчис, дерт, Степан Степанович. Дас воӧн школаас дасьтісны некымын дас перворазрядникӧс, кыкӧн – Глафира Афанасьева да Михаил Марков – лоины СССР-ын спортса мастеръясӧн. Нӧшта ӧти быдтас – Михаил Канев – муртса эз веськав странаса олимпийскӧй сборнӧйӧ.
–Вермӧмъяс шедӧдӧм ради челядьлы ковмыліс быдторйын асьнысӧ удзӧдны, тшӧтш и телевизор видзӧдӧмын, ёна песны вын-эбӧссӧ, тренируйтчыны мисьтӧм поводдя вылӧ видзӧдтӧг, – висьталӧ наставник.
* * *
Ӧні юбилярлӧн дзоньвидзалуныс абу нин важ кодьыс бур, но Степан Степанович шогӧ оз усь. Быд лун петалӧ ывлавылӧ гуляйтны. Некымын во сайын, пенсия вылас шойччигӧн нин, водзмӧстчис Удора районса спорт историялы сиӧм 6 тома энциклопедия дасьтӧмын. Сэні казьтыштӧма чужанінсӧ быдсикас ордйысьӧмын нимӧдӧм сизимдасысь унджык мортӧс.
Александр Палкин.
Снимокъяс вылын: Степан Степанович Пантелеев; Михаил Канев Сыктывкарын нуӧдӧм СССР-са чемпионатын 50 километр котӧртӧмын лоис коймӧдӧн; Михаил Гаврилович Харитоновкӧд.
<> Комиӧдіс Елена Плетцер. Снимокъясыс авторлӧн гортса архивысь.