Любовь Денисовалы (сэки Королёва) 2013 вося август 13 луныс вӧлӧма и шуда, и шудтӧм. Передача дасьтігӧн тележурналистка кыпӧдчӧма инструкторкӧд парапланӧн сынӧдӧ и… усьӧма 20 сайӧ метр вылнасянь.
Чорыда доймалӧм нылӧс нуӧмаӧсь больничаӧ. Сэки сійӧ чайтӧма, мый олӧмыс помасис, сюрса лы чегӧм пондаыс некор оз вермы ветлӧдлыны. Сэки сылы вӧлӧма 23 арӧс, буретш дзоридзалан кад. Но Любовь водзвыв асьсӧ «гуалӧма». Тайӧ шуштӧм лоӧмторсӧ венӧм бӧрын Енмыс козьналӧма сылы пӧсь муслун да ань шуд.
Ягын быдмис…
Чужаніныс Любалӧн Кӧрткерӧс районса Пӧддельнӧй сикт, коді «вӧйӧма» пожӧма ягӧ. Аслас чужанін йывсьыс тадзи висьталӧ сійӧ. Петан пӧ кильчӧ вылад – и ягӧ веськалан. Кок улад дона гоб быдмӧ.
Семьяыс абу ыджыд вӧлӧма. Бать-мамыслӧн быдмӧмаӧсь кык ныв. Люба чойсьыс ыджыдджык.
Школа помалӧм бӧрын коми вӧр-ва радейтысь ныв бӧрйӧма Сыктывкарса университетысь финн-йӧгра факультет. Фольклор да диалектология практика дырйи тӧдмасьӧма мукӧд коми сикт-грездӧн, сэні олысь йӧзкӧд, и нӧшта ёнджыка мусмӧма коми муыс. И, дерт, уджсӧ йитӧма такӧд. Велӧдчигас на сылы вӧзйӧмаӧсь уджавны журналистӧн республикаса телеканалын. Уна во нуӧдӧма коми телепередачаяс.
Тырмас ланьтӧмӧн овны
Тележурналистӧн уджалӧмыс сылы кажитчӧ. Коді видзӧдліс сылысь передачаяс, вермас шуны, мый найӧ аслыспӧлӧсӧсь, интереснӧйӧсь. Быд передача дасьтыны Любовь босьтчыліс сьӧлӧмсяньыс. Кыдзи ачыс шуӧ, мед пӧ йӧзыслы вӧлі окота видзӧдны, а эз минут-куим мысти кусӧдны.
Сэки Любовь и снимайтӧма пилот йылысь телефильм. И медым гӧгӧрвоны сьӧлӧмкылӧмъяссӧ, а сэсся сійӧс пыртны сюжетӧ, кыпӧдчӧма сынӧдӧ. Но…
–Тайӧ неминуча йывсьыс ме дыр эг вермы сёрнитны, ставсьыс дзеби, – висьталӧ Любовь Денисова. – Ог вӧлі кӧсйы, мед менӧ жалитісны. И со неважӧн гӧгӧрвои, мый та йылысь оз ков чӧв овны. ӧд тайӧ вӧлі менам олӧмын. А ме ас олӧм йылысь йӧзыслы висьтала. Менам эм ӧтуввезйын «Мамочка в дороге» блог, кӧні петкӧдла, кыдзи ме путешествуйта челядькӧд Россия пасьтала. Сэні неважӧн гоз-мӧд постын та йылысь неуна висьтышті, а ӧні со тэкӧд да «Коми му» газет лыддьысьяскӧд юкся.
–Кутшӧм сьӧлӧмкылӧмъяс вӧліны сэки, да кыдзи вермин бӧр бордъясьны?
–Сэки меным вӧлі збыльысь зэв сьӧкыд, думайті, мый олӧмӧй помасис. Но кутшӧм вермас лоны олӧм, кор тэ куйлан. Августсянь ноябрӧдз куйлі больничаын, сэсся во гӧгӧр на бурдӧдчи. Ӧні ола дой лӧньӧдан укол-лекарство вылын. Но ме ӧд ола! Жебиник дзоньвидзалунӧн кӧ верма уджавны, ветлыны страна пасьтала, и мукӧдыс вермасны. Гашкӧ, ӧні кӧ кодлыкӧ сьӧкыд, менам веськыд сёрни бӧрын кокньӧдас, лолыс кыптас.
Ӧні гожӧм, а тайӧ кадас пыр номйӧсь. Но ми ӧд найӧс ог казялӧй, ог пыр на вылӧ видзӧдӧй. И ме тшӧтш дой вылӧ видзӧдтӧг ставсӧ вӧча, ола, нимкодяся семьяӧн, вӧр-ва мичлунӧн, шань да енбиа йӧзӧн.
Люба + Миша
–Тэнад эм семья. Верӧсыдкӧд кыдзи тӧдмасинныд?
–Сэки 11 классын на велӧдчи. Мишакӧд (сійӧ Шойнатыысь) тӧдмасим Кӧрткерӧсын, кӧні нуӧдісны «Эрудит» районса ворсӧм. Сэні тӧдмасьӧм бӧрын эг дзик пыр ӧта-мӧдлы мусмӧй. Ме весиг матӧ эг мӧвпышт, мый коркӧ кутам овны ӧтлаын, лоам гозъя. Веськыда кӧ шуны, меным еджыд юрсиа зонъяс эз кажитчыны. А Миша блондин. Уна во сідз ёртасим, варовитам вӧлі телефон пыр час кык-куим. Сійӧ зэв шмонитысь да сюсь морт. Меным вӧлі сыкӧд интереснӧ. Менсьым сьӧлӧмӧс вӧрзьӧдіс варовлуннас да сюсьлуннас. И, дерт, шмоньнас.
–И кор вӧлі кӧлысьныд?
–А кӧлысьӧдзыд ме дойми. Дерт, сэтчӧдз та йылысь сёрни эз вӧвлы. И кор куйлі больничаын, шог думыс менӧ йирис. Да и орччӧн куйлысьяс содтісны. Быдӧн ӧд жалитіс: «Ой, кутшӧм тэ том на… Верӧс ни некод…».
–Тэ полін, мый эновтас, либӧ прӧстӧ ёртӧн колянныд?
–Ме эг пов, мый Миша менӧ эновтас. Ме вӧлі ачым Мишаӧс жалита. Сійӧ том, мича, и мекӧд. Висьыськӧд. Думайта вӧлі, мед мӧдӧс аддзас, дзоньвидзаӧс. Збыльвылас кӧ, сыысь тӧждысьысь-джык мортыс, гашкӧ, и абу вӧльнӧй светас. Удж бӧрас сійӧ быд вой нёль тӧлысь чӧж кушетка вылын узис мекӧд больничаын. Волывлісны и мам да чой. Ставныслы таысь муӧдз копыр, ёна меным отсасисны да, некод менӧ эз эновт.
Саридзын кӧлысь
–И век жӧ ті лоинныд шуда гозъя?
–Да! 2015 воын менӧ Миша кораліс. Кӧть ме эг на дзикӧдз сайкав доймылӧмсьыс, психология травма бӧрын эг на вӧв дась, кӧсйыси. Кыкнанным коми сиктын быдмим. Но кӧлысьным вӧлі Кипрын. И сӧмын сэні кыкӧн вӧлім. Матыссаяс пиысь некод эз вӧв.
–Кыдзи сідз артмис?
–Кор на велӧдчи университетын витӧд курсын, батьӧй кувсис. А ме вӧлі мӧвпавла, мед бать киӧд нуӧдіс менӧ венеч улӧ. И бать кулӧм бӧрын сідз шусяна классическӧй кӧлысь йывсьыс эг и думайт.
–Та вӧсна мунінныд Кипрӧ?
–Миян вӧлі зэв гажа кӧлысь. Жарыс вӧлі 40 градус. Вӧлім и сэтчӧс загсын, вӧлі и фотосессия. И кӧлысьдырся платтьӧӧн мунім купайтчыны саридзын. Збыльысь ставыс вӧлі зэв мича!
–И верминныд сёрнитчыны, мед сэні ставсӧ тайӧс котыртісны? Али ті век жӧ гижсинныд тані да мунінныд сэні пасйыны.
–Ставыс вӧлі Кипрын. И штампыс сэтчӧс. 2015 воын эз на вӧв сэтшӧма сӧвмӧма ӧтуввезйыс (ӧні ӧд ставсӧ сы пыр позьӧ вӧчны-сёрнитчыны), но миянлы мойвиис. Ми мунім сэтшӧм мӧвпӧн: артмас кӧ – гижсям, оз – огӧ. Став колана кабаласӧ ыстім водзвыв. Сёрнитчим фотографкӧд, локтас-ӧ визажист, парикмахер, закажитім юркытш да букет. И ставыс артмис.
Кор кага узьӧ
Любовь да Михаил Денисовъяслӧн кык пи: Артёмлы кӧкъямыс арӧс, Мирославлы – кык.
Кыдзи висьталӧ ань, нывдырйиыс мӧвпавлӧма ӧти пи йылысь. Но Енмыс шуда гозъялы кыкӧс сетӧма. А ӧд доймылӧм бӧрын бурдӧдысьяс ёна жӧ падмӧдӧмаӧсь, мед оз на думайтны кага чужтӧм йылысь.
–Дерт, ме ки вылын эг вермы кагаӧс новлӧдлыны. Верда и ворсӧда вӧлі вольпасьын куйліг, – казьтылӧ сэкъя шуда здукъяссӧ мам.
Збыльвылас кӧ, Любовь Денисова весьшӧрӧ оз ов. Кыдзи висьталӧ, нӧбасян кадӧ сійӧ велӧдчӧма и режиссёрӧ, а мӧд кага виччысигӧн – сценаристӧ. Ӧні быдтысьӧ гортас. Но и уджалӧ – дасьтӧ мукӧд регионысь уджъёртъясыскӧд фильмъяс. Аслас уджъясӧн петкӧдчӧ фестивальясын, кӧні найӧс вылӧ донъялӧны.
Шуӧ, кодлӧнкӧ пӧ быдтысигӧн кадыс нинӧм вылӧ оз тырмы, а сылӧн, мӧдарӧ, содӧ.
–Кага узьӧ, а ме уджала. Колӧ ӧд меным тшӧтш нажӧвитчыны. Сьӧмыс енэжсьыс оз усь, сӧмын Люба (шмонитӧ, – Е.М.). Сӧвмӧда ачымӧс кыдз профессионалӧс быд боксянь. Уджала, кыдзи ӧні шуӧны, на удалёнке Россияса уна регионкӧд. Мирославӧс вайтӧдз куйла вӧлі роддомын, вот-вот чужта, но помала шахмат йылысь кинолы сценарий. Мӧвпалӧны вӧлі вӧчны Юграын шахмат кузя олимпиада, но эз нуӧдны. А со киноыс петіс, и сійӧ уджнас ме уна фестиваль вылӧ ветлі, вылӧ донъялісны уджӧс да.
«Шуда котырын» гажа
–Гозъя кыкнанныд комиӧсь. Оланныд карын. Пияныд тӧдӧны коми кыв?
–Весиг некор эг мӧвпыштлӧй, колӧ оз велӧдны сёрнитны челядьӧс комиӧн. Ми ӧд вежӧра йӧз. Меным окота вӧлі, медым кага сёрнитіс комиӧн. И ыджыдджык пикӧд куим арӧсӧдз сӧмын комиӧн сёрнитім кӧть кӧні: лавкаын, шойччигӧн… Но кор куим арӧсӧн нуӧді детсадйӧ, ачым эг казяв, кыдзи роч вылӧ вуджи. И кагаыд менам рочмис. Стӧчджыка кӧ, гӧгӧрвоӧ, но оз сёрнит.
Мирослав менам кыдъя роч. Но роч вылӧ ог вудж. Чайта, кыдъя роч кӧ, сідзкӧ, кык кыв тӧдӧ.
–Сыктывкарын олысь бать-мам ветлывлӧны «Шуда котырӧ», а ті?
–Менам сиктын рӧдвужӧй коми, верӧслӧн тшӧтш. Гӧгӧрвоана, сэні ми ог рочасьӧй. Карын, дерт, роч пӧвстын олам. И кор тӧдмалі «Шуда котыр» йылысь, пыр жӧ нуӧді сэтчӧ Артёмӧс. Ӧні и Мирославӧс. Мед тӧдӧны, мый коми челядьыс и тані эм, и накӧд позьӧ быдтор йылысь варовитны.
Денисовъяс окотапырысь пырӧдчӧны «Шуда котырлӧн» уджтасъясӧ. Семьяӧн дасьтӧны, а сэсся снимайтӧны видеороликъяс. Шуам, пӧжасьӧм либӧ Рӧштвося тунасьӧм йылысь. Любовь Денисова нуӧдлӧма и веськыд эфир пыр передачаяс, кытчӧ корлӧны сійӧ либӧ мӧд специалистӧс, мед сёрнитны бать-мамӧс майшӧдланатор йылысь.
Колӧ пасйыны и, мый Артём мамыс моз жӧ радейтӧ блогеравны. Детинка дасьтӧма печенча пӧжалӧм йылысь гижӧд, кодӧс йӧзӧдӧмаӧсь Якутияса «Колокольчик» журналын.
Мамкӧд туйын
–Любовь, тэ шуин, нуӧдан «Мамочка в дороге» блог. Кытшлалан Россия пасьтала челядькӧд. Найӧ оз дӧнзьӧдны тэнӧ туйын?
–Ме ёнджыка майшася, коля кӧ найӧс гортӧ. Сэки оз ло шойччӧмыс, а ӧтарӧ та йылысь кута думайтны, кыдзи да мый. Бурджык, кор пиянӧй мекӧд. Да, кодсюрӧ мамъяс збыльысь чайтӧны, мый кага вайӧм бӧрын рузумӧ гартчасны да керка дорса ворсанінӧдз петавны сӧмын вермасны. Позьӧ и ылі туйӧ ветлыны посни челядькӧд. И тайӧ абу сьӧкыд. Ме накӧд ветлывлі, кор кок вылас на эз сулавны. Ставыс бур. Некутшӧм падмӧг абу. Ставсӧ та йылысь и висьтала аслам блогйын.
–Бокын комиӧн жӧ сёрнитанныд?
–Дерт жӧ! Ӧні куим вежон гуляйтім Мирославкӧд Астраханьын. Дерт, кагаыд этша сёйӧ. А ме сійӧс мырдӧн верда столӧвӧйын. Мирослав дыдгӧ и дыдгӧ: «Ме мудзи пукала». Оз на бура сёрнит. Йӧзыс ставныс ме вылӧ дзоргӧны. Мый пӧ тайӧ кагаыс вӧчӧ, ӧтарӧ «пукала» шуалӧ. Юасьӧны, кутшӧм кывйӧн ми сёрнитам.
–Мый нӧшта радейтанныд ӧтлаын вӧчны? Эм традиция?
–Радейтам ӧтлаын пасйыны Выль во. Кодкӧ та могысь кытчӧкӧ мунӧ, а меным окота ас котырын гажӧдчыны. Коркӧ дзик ӧтчыд ме Выль восӧ паныдалі Парижын Эйфель башня дорын. Ставныс радлӧны, а меным шог, сэтшӧм окота вӧлі мунны гортӧ, матыссаяс дорӧ. Ме, чайта, Выль во – тайӧ семья гаж.
Быд гожӧм ветлам сиктӧ. Кӧть и карса патераным мича да бур, кыскӧ сиктса керкаӧ. Сэні лолыд мӧд ног сьылӧ. Радейтам пывсьыны. Радейтам и вӧрӧ ветлыны, тшак вотны. Верӧс (сійӧ инженер) оз жӧ вермы вӧр-ватӧг. Сылӧн эм пыж, вӧр керка. Прӧст кадӧ чери кыйӧ, вӧралӧ.
Сёрнитіс Екатерина МАКАРОВА.
Снимокъясыс Любовь ДЕНИСОВАЛӦН гортса архивысь.