Бӧръя кадӧ школа помалысьясысь унаӧн гижӧны-сдайтӧны ЕГЭ-сӧ зэв бура, кодсюрӧ 100 баллӧдз воӧдчӧ. Изьва районын тӧлка да зумыд тӧдӧмлуна выпускникъяс эмӧсь жӧ. Ӧткымынкӧд аддзысьлі-сёрниті.
Наукаяс сарицаысь — 99 балл
Математикаысь ЕГЭ регионын медбура сдайтысьяс пӧвстын – Глеб Канев. Сылӧн ӧкмӧма 99 балл. Юасьышті зонлысь наукаяс сарица да водзӧ вылӧ мӧвп-мог йылысь.
–Глеб, кор сдайтінныд математикаысь экзаменсӧ?
–Май 31 лунӧ.
–Кывкӧртӧдыс тӧдса нин?
–Июнь 11 лунӧ юӧртісны.
–Кывкӧртӧдыс лои виччысяна, шензьӧдана?
–Виччысяна, но абу чуймӧдана.
–Сы выйӧдз эскин аслад вынӧ?
–Да, ме та кежлӧ дыр дасьтыси.
–Корсяньджык босьтчин?
–Кольӧмвося гожӧмсянь.
–Уна-ӧ кад та вылӧ муніс?
–Зіли занимайтчыны быд лун, а Выль во бӧрын – луннас некымын час.
–Некымын час?!
–Майнас дас нёль часӧдз зунясьлі.
–Став вынтӧ пуктӧмыд…
–Сӧмын тадзи позьӧ збыльмӧдны ас водзӧ пуктӧм могтӧ.
–Бать-мамыд ошкисны-ышӧдісны?
–Дзик век. Весиг горт гӧгӧр уджысь шойччӧдісны.
–Кор гӧгӧрвоин, мый математикаыс тэныд сьӧлӧм серти?
–Первой классянь нин тайӧс тӧді.
Медводдза велӧдысьным бур вӧлі. Наталья Николаевна зілис урок дырйи сетны содтӧд материал, аслыспӧлӧс задание. Буретш сійӧ пестіс предмет дорӧ радейтӧмӧс.
Да и аслам юрӧй, тыдалӧ, аналитика ногӧн уджалӧ. Витӧд классын тайӧс помӧдз нин вежӧрті.
–Математикаысь кутшӧм юкӧн медъёна сьӧлӧм сертиыд?
–Геометрия.
–А мукӧд предметсьыс мый?
–Физика.
–Сыысь, чайтан, бур балл жӧ босьтан?
–Да, сё гӧгӧр жӧ.
–Кутшӧм вузӧ да факультетӧ документтӧ кӧсъян сетны?
–Москваса Бауман нима гостехуниверситетӧ, фундаментальнӧй наукаяс факультетын прикладнӧй математика юкӧнӧ.
–Веськыда кӧ шуны, ньӧти эг чуймы. А наукаяс сарица кындзи мыйысь сьӧлӧмыд бурмӧ?
–Спортысь, художествоа литература лыддьӧмысь.
–Кутшӧм спорт сикасӧ пырӧдчан?
–Лызьӧн котралӧмӧ. Зэв ёна радейта кросс.
–Ас серти тӧда, кросс котралігӧн юрыд мӧд ног уджалӧ…
–Дзик сідз. Коркӧ каникул дырйи Кисловодскын гӧраясын ордым кузя гӧньлалі. Ӧнӧдз оз вун!
–А лыддьысян кутшӧмджык жанрын?
–Приключение. Торйӧн нин сьӧлӧм вылӧ воӧны асьтӧ венӧм, гӧгӧрвоӧм-вежӧртӧм, пуктӧм могъяс збыльмӧдӧм йылысь гижӧдъяс.
–Сиам тэныд, Глеб, збыльмӧдны став гуся мӧвп-кӧсйӧмтӧ.
Роч кывйыд озыр да мича
Томса школа помалысь Елизавета Бабикова роч кывйысь сдайтӧма ЕГЭ 97 баллӧн.
Сылысь тӧдмалі велӧдчӧм вылӧ видзӧдлассӧ да водзӧ кежлӧ могъяссӧ.
–Лиза, дыр-ӧ да ёна-ӧ дасьтысин экзамен кежлас?
–Ог шу, мый кыдзкӧ торйӧн нин ёна дасьтыси роч кывйысь ЕГЭ кежлас. Унджык вын талы сеті бӧръя кӧкъямыс лунас.
–Кыдзи да мыйджык вӧчин?
–Виктория ыджыдджык чойлӧн чуйдӧм серти торъя онлайн-школа пыр тайӧс вӧчи.
–Чойыд кутшӧм вузын велӧдчӧ?
–Москваса медицина вузын. Вуджис нин нёльӧд курсӧ.
–Кӧкъямыс лун онлайн-школаын дасьтысьӧмыс тырмымӧн, али содтӧд ковмис мырсьыштны?
–Дерт, ковмис. Кӧкъямыс луныд абу тырмымӧн.
Позьӧ шуны, экзамен кежлӧ дасьтысим школаын став велӧдчан восӧ. Менам вермӧмын медся ыджыд пайыс – велӧдысь Надежда Николаевна Филипповалӧн. Роч кывйысь сылӧн урокъяс дырйи пыдісянь видлалім-тӧдмасим темаясӧн.
Ме серти, сӧмын бӧръя воас велӧдчӧмӧн ЕГЭ-тӧ матӧ 100 баллӧн сдайтны он вермы. Тӧдӧмлунсӧ колӧ чӧжны витӧд классянь нин, квайт во чӧж. Да и ичӧт классъясын пуктӧм подулыс зэв жӧ тӧдчана.
–Роч кывйыс да литератураыс тэнад медрадейтана предметъяс?
–Ме эськӧ эг шу найӧс медся радейтанаясӧн.
Сьӧлӧм вылӧ воӧныджык стӧч наукаяс. Да и вылыс тшупӧда тӧдӧмлун кӧсъя босьтны экономикаысь. Стӧчджыка кӧ шуны, ме гӧгӧрвои тайӧ предмет коланлунсӧ.
Сэсся ӧд и роч кывйыд зэв мича да озыр.
–Лыддьысьнытӧ радейтан? Мыйджык сьӧлӧм вылад воӧ?
–Лыддьыся окотапырысь, торйӧн нин классика литература радейта. Ӧні пыдісянь тӧдмася Фёдор Достоевскийлӧн «Преступление и наказание» романӧн. Кӧсъя весиг видлыны ас кывйӧн висьтавлыны сэтысь кутшӧмкӧ юкӧнъяс.
А со Лев Толстойлӧн «Война и мирыс» виччысьӧ ассьыс ӧчередсӧ. Кык гижысьысь ме бӧръя Фёдор Михайловичӧс.
–Кытчӧ веськӧдчан водзӧ тӧдӧмлуныдла?
–Обществознаниеысь помшуӧмсӧ виччысьла да вӧлисти стӧча кывкӧртала, кодарӧ сетчыны, окота ӧд бюджет местаӧ веськавны. Гарыштлі нин тай, экономика сьӧлӧм вылӧ воӧ.
Но и психология кажитчӧ: мыйла мортыс сэтшӧм ли татшӧм, мый вӧчсьӧ сылӧн юрас…
–Мыйла бӧрйин экономика?
–Меным пыр окота вӧлі унджык тӧдны сьӧм, экономика, финансӧвӧй аналитика йылысь.
Такӧд йитӧдын бура колӧ тӧдны и информатика. Шуам, лыдпаса (цифрӧвӧй) шайтӧн моз регыд быдлунъя олӧмын ёна кутам вӧдитчыны и криптовалютаӧн.
Окота олӧмыскӧд тшӧтш восьлавны водзӧ, тӧдмавны сьӧмӧн вӧдитчӧмын гусяторъяссӧ.
–Велӧдчӧмыд кындзи прӧст кадӧ мый вӧчан? Мыйӧн сьӧлӧм-лолыд бурмӧ?
–Радейта йога, физкультура, а нӧшта на кыся.
–Йога? Ачыд сыӧ велӧдчин?
–Дзик ас кежысь. Кык во кольӧм мысьт ӧні ачым нин верма мукӧдӧс тренируйтны.
Бӧръя кадас челядьлы и верстьӧлы занятиеяс нуӧдлі. Сӧмын ЕГЭ водзвылын ковмис дугӧдчывны.
–Экономика кындзи тэ казьтыштін тшӧтш психология. Сыӧ пырӧдчыны кадыд тырмӧ?
–Окотапырысь лыддя Америкаса академик, нейробиолог да приматолог Роберт Моррис Сапольскилысь небӧгъяс, кывза сылысь лекцияяссӧ.
Сапольскилӧн видзӧдлас серти, морт оласногӧ да мӧвпаланногӧ мӧрччӧ гӧгӧртасыс, водзынджык чӧжӧм опытыс, тадзи вушйӧ-бырӧ сылӧн аслыспӧлӧслуныс…
–Ковмас тшӧтш кывзыштны лекцияяссӧ. А тэ серти, олимпиадаясын петкӧдчӧмыс, сэні вермӧмыс отсалӧ ӧтувъя экзамен сдайтӧмын?
–Збыльысь отсалӧ. Олимпиада и экзамен кежлӧ дасьтысигӧн медся тӧдчанаыс – колана здукӧ зэвтчывны, кывкутӧмӧн да пыдісянь мӧвпалӧмӧн вӧчны ставсӧ. Дерт, и кадсӧ тӧд вылын кутны.
Программа серти роч кыв велӧдӧмыс тырмымӧн
Изьваса школа помалысь Анастасия Пырерко тшӧтш ЕГЭ бура сдайтысьяс лыдын. Шуам, роч кывйысь тӧдӧмлунсӧ петкӧдлӧма 94 балл дон.
–Настя, Иван Тургенев гижліс: «Берегите наш язык, наш прекрасный русский язык, этот клад, это достояние, переданное нам нашими предшественниками». Классикысь мичаджыка да бурджыка он и шу.
Абу ӧд весьшӧрӧ роч кывйысь экзаменыс медся коланаяс пӧвстын, да и вузӧ пыригӧн буретш сыысь тӧдӧмлунсӧ донъялӧны.
Тэнад кывкӧртӧдыд – 94 балл – петкӧдлӧ предмет радейтӧмтӧ, зумыд тӧдӧмлунтӧ да роч кыв тӧдчанлунсӧ гӧгӧрвоӧмтӧ. Сійӧ ковмас тэныд бӧрйӧм профессияад?
–Медвойдӧр сійӧ и ковмас, ӧд удж сикасӧй йитчӧма роч кыв-литературакӧд.
–Вылыс тшупӧда кутшӧм велӧдчанінӧ кӧсъян сетны документтӧ? Кутшӧм факультетӧ?
–Филология, журналистика да медиакоммуникацияяс.
Окота меным пырны Россияса дружба народов университетӧ либӧ Г.В.Плеханов нима экономика университетӧ.
Оз кӧ артмы, гашкӧ, Москваса педагогика госуниверситетӧ веськӧдча, сэні меным лӧсялана факультетыс эм жӧ.
–Мыйӧн тэныд сьӧлӧм вылад воӧ журналистикаыс?
–Выль йӧзкӧд аддзысьлӧм-тӧдмасьӧмӧн, уналаӧ ветлӧм-мунӧм-путешествуйтӧмӧн, олӧм визулас бергалӧмӧн.
–Школаын велӧдан кутшӧм предметъяс медся радейтанаӧсь?
–Литература, обществознание да история.
Роч кывйыс абу радейтанаяс лыдын, но сійӧ олӧмад зэв колана, та понда велӧдны колӧ пыдісянь да кывкутӧмӧн.
–Радейтан-ӧ лыддьысьны, да художествоа литератураын кутшӧм жанр сьӧлӧм сертиыд?
–Лыддьысьнысӧ зэв ёна радейта, быд прӧст здукӧ киын небӧг.
Заводиті детективъяссянь, сэсся вуджи романъясӧ, а ӧні лыддя ставсӧ, мый менлы кодьджык.
–Куим медрадейтана гижӧд?
–Михаил Шолоховлӧн «Тихий Дон», Михаил Булгаковлӧн «Мастер и Маргарита», суйӧрса авторъясысь – Джейн Остенлӧн «Гордость и предубеждение».
–Кыдзи тэ дасьтысин экзамен кежлӧ?
–Ме чайта, школаса программа серти роч кыв велӧдӧмыс тырмымӧн. ЕГЭ кежлас тырвыйӧ дасьтыси сӧмын бӧръя вежонас.
–Сідзкӧ, велӧдысьыд сетӧма предметсьыс тыр-бур да зумыд тӧдӧмлун. Коді педагогыд?
–Витӧд классянь – Анна Михайловна Филиппова.
–Тэ виччысин татшӧмсяма кывкӧртӧдсӧ?
–Куим час да джын гижигӧн нин тӧді, мый кӧкъямысдасысь унджык балл лоӧ, но ӧкмысдас нёльыс шензьӧдіс да нимкодьӧдіс, сы вӧсна мый роч кывйыс меным вузын велӧдчӧм могысь зэв колана да тӧдчана.
–Урокъясысь прӧст кадтӧ кыдзи коллялан?
–Мӧдӧд классянь йӧкта Анна Родионовалӧн студияын. Бӧръя кык восӧ весиг отсаси наставникӧйлы школаӧдз зонпосникӧд удж-нокын.
Спорт сикасъясысь сизимӧд классянь ворса волейболӧн, ӧкмысӧдсянь – баскетболӧн.
* * *
Бӧркыв пыдди: июнь 28 лунӧ Изьва районса шӧр культура керкаын котыртлісны школаса выпускникъяслы медводдза бал.
Сцена вылын нимӧдісны медбур велӧдчысьясӧс да спортын водзмӧстчысьясӧс. На лыдын вӧліны и тайӧ гижӧдъясын казьтыштӧм ныв-зон.
Томысь Елизавета Бабиковаӧс чолӧмалісны зарни медальӧн, Изьваысь Анастасия Пыреркоӧс – эзысьӧн, а Глеб Каневлы вичмис С.А.Артеев нима спортшколасянь грамота да дона козин.
Бур туй тіянлы, школа помалысьяс! Выль вермӧмъясӧн!
Игорь КОЛЕСОВ. Комиӧдіс Елена ПЛЕТЦЕР.
Снимокъясыс Глеб КАНЕВЛӦН, Елизавета БАБИКОВАЛӦН,
Анастасия ПЫРЕРКОЛӦН да Изьва районса администрацияысь.