Нималана коми гижысь Любовь Ануфриева «ВКонтактеын» аслас лист бокын гижӧма: «Сідзи артмис, мый ӧні ола Петыркарын. Кыдзи и коркӧ, меным кажитчӧ чукӧртны уна рӧма из. Радейта рӧдтыны вӧлӧн, кужа лыйсьыны ружьеысь. Уджавлі официантӧн, журналистӧн, школаын велӧдысьӧн, музейын научнӧй сотрудникӧн, гижысь котырын консультантӧн. Ме радейта джуджыд йирк да паськыд ӧшинь. Кажитчӧ пукавны керка вевт вылын да паныдавны асъя кыа. Гижа мойдъяс да кывбуръяс. А нӧшта радейта мудӧгын кывзыны тӧв шутьлялӧм да чуманӧ чукӧртны кодзув».
А неважӧн ми аддзысьлім Любовь Ануфриевакӧд Санкт-Петербургын да варовитыштім буретш та йылысь.
Ачымӧс кылі и кагаӧн, и выжывӧн
–Любовь, мыйла мунін Комиысь? Кыдзи тэнӧ вочааліс Санкт-Петербург? Кыдзи корсин удж, мед вужъясьны ыджыд карӧ? Вужъясин нин?
–Менсьым тшӧкыда юасьӧны да весиг шензьӧны, мыйла пӧ мунін Коми муысь. Тэ пӧ ӧд вошан ыджыд карын, да и гижны он кут. Тайӧ кывъяс вылас пӧшти во нинӧм эг вочавидз. Прӧста мӧвпышті, мый кадыс ставсӧ пуктас аслас местаӧ.
Дерт, Сыктывкарысь мунӧм йылысь думыс эз вӧв. Но ӧти асылӧ верӧсӧй шуис, мый сійӧс корӧны уджавны Петыркарӧ. Ньӧбис самолётӧ билет и – лэбачӧн вошис миян патераысь. Гуся думӧн надейтчи, мый сылы оз кажитчы выль уджыс, карыс, и бӧр локтас Коми муӧ. Но верӧсӧй эз лок. Пӧшти во джын ковмис велавны ӧти мӧвп дорӧ: колӧ и меным чукӧртны кӧлесаа гӧрд чемоданӧ кӧлуй. Жаль вӧлі торйӧдчыны ёртъяскӧд, кольны патеранымӧс. Но олӧмыс петкӧдліс мӧд туй, и ме сетчи сылы.
Первой кадсӧ Петыркарын эз вӧв кокни. Сэні тшӧкыда вошлі вӧрын моз. Ачымӧс кылі и кагаӧн, и выжывӧн. Эг гӧгӧрво, кытчӧ инасьны. Весиг вӧлі некымынысь сэтшӧмтор, мый пета лавкаӧ и туйсӧ бӧр гортӧ ог аддзы. Ӧтчыд тадзи киын тортӧн дыркодь ветлӧдлі уличаясӧд.
Вӧлі и кад, кор некодкӧд эз вӧв окота сёрнитны. И сэки верӧсӧй тшӧкыда рытнас нуӧдліс менӧ помтӧм-дортӧм видз вылӧ, кӧні ме джек вылын пукалі да видзӧді кодзула енэжас.
Абу веськӧдлысь, а студент
–Тайӧ жӧ кадас корси удж, – водзӧ висьталӧ Любовь Ануфриева. HeadHunter сайтысь позис быдтор бӧрйыны. Унаысь менӧ корлісны удж кузя сёрнитны. Но ньӧти эз вӧв окота уджавны музейын либӧ библиотекаын.
Сэсся ӧтчыд менӧ корисны А.П.Карпинский нима ставроссияса научно-исследовательскӧй геология институтӧ ёрта сёрни вылӧ. Шай-паймуні. Но, дерт жӧ, ветлі. Ме абу геолог. И корисны уджавны веськӧдлысьӧн. Торъя кузь сёрни эз вӧв. Сӧмын рыжӧй юрсиа мужичӧй шуис, мый менам штатын лоас дас вит морт, да колльӧдіс мӧд кабинетӧ. Сэні менӧ паныдаліс сэтчӧс директорыс – Алексей Рюрикович Соколов. Менӧ аддзис да зэв ёна зумышмис. Рыжӧй юрсиа мужичӧйыд менӧ тӧдмӧдіс сыкӧд да шуис, мый ӧні ме лоа сы пыдди.
И дивӧ, и яндзим меным лоис да, быттьӧ увланьюраси. А Алексей Рюрикович нӧшта на зумышмис, быттьӧ сьӧд кымӧръяс пондісны юрсисьыс петны. А кор ми сыкӧд колим жыръяс кыкӧн, юаліс менсьым: «Люба, вас сюда устраивают по связям?». Ме серӧкті. А сэсся вочавидзи, мый некод менӧ эз вайӧд, и татчӧ ог кольччы. А локті гӧгӧрвоны, мыйла менӧ, филологӧс, корӧны уджавны геологияын.
Алексей Рюриковичлы сёрниӧй кажитчис тешкодьӧн, и сійӧ некыдз эз кӧсйы меным эскыны. А нӧшта висьталіс, мый ӧнія кадӧ збыльысь мынтӧдчӧны специалистъясысь, мед, шуам, рыжӧй юрсиа менеджеръяс вермисны кӧть кодӧнкӧ нин юрнуӧдны.
Но меным эз ков кыз портфельыд. Ме ӧтитор стӧча тӧда: быд специалистлы колӧ лоны аслас инын. Сэки и из пыр быдмасны дзоридзьяс. Алексей Рюрикович шензис менам шуӧмлы да козьналіс ассьыс небӧгсӧ кырымпасӧн. Со тадзи ме эг ло веськӧдлысьӧн, но водзӧ туйыс вайӧдіс, позьӧ шуны, студентавны.
Некымынысь моргын
–И кытчӧ веськалін?
–Ыджыд ритуальнӧй компанияын корсисны йӧзӧс велӧдны найӧс уджавны церемониймейстерӧн. Меным кажитчис тайӧ мӧвпыс. Вӧлі ёрта сёрни, ФСБ-ын кык вежон донъялісны менӧ. Колӧ шуны, мый 500 мортысь бӧрйисны сӧмын 12-ӧс. И ме ачымӧс кылі шудаӧн, ӧд веськалі тайӧ лыдас. Студенталан кадыс вӧлі зэв интереснӧй: тӧдмасим уна сикас войтырлӧн гуасян ритуалӧн, обрядӧн, пырӧдчим психологияӧ, танатопрактикаӧ, актёр искусствоӧ. Быд вежон сдайтім тест, экзамен, ветлім экскурсияӧн шойнаясӧ. Некымынысь веськавлім моргӧ. Тайӧ профессияас миянӧс нӧшта велӧдісны Москваысь специалистъяс. На лыдын вӧлі Сергей Померанцев. Сійӧ ёнджыкасӧ нуӧдӧ сідз шусяна vip-гуасьӧм. Бӧръя кадас дасьтылӧма Юрий Шатуновлысь да Валентин Юдашкинлысь церемонияяс.
Велӧдчӧм бӧрын заводитчис практика. Быдӧнӧс ыстісны уджавны моргӧ. Но сэні ме ни ӧтчыдысь на эг вӧвлы. Уджалі ичӧтик часовняын, луннас нуӧді ӧти либӧ кык церемония. Медся интереснӧйӧн кажитчисны ме йылысь «легендаяс». Шуам, Сыктывкарын кодкӧ вӧлі думыштӧма, мый ме збыльысь уджала моргын и ветлӧдла сьӧд халатӧн! Дерт, татшӧмыс эз вӧв.
Ловтӧ бергӧдан югыдлань
–Любовь, висьтышт ӧнія удж йывсьыд. Кыдзи асьтӧ сэні кылан? Эз-ӧ вӧв сьӧкыд первойсӧ, век жӧ шог лоӧмторъясӧн уджыд йитчӧма? Кыдзи сы кежлӧ дасьтысян?
–Куим тӧлысь мысти ми, церемониймейстеръяс нин, заводитім уджавны зэв мича югыд залъясын. Быдӧнӧс миян пиысь велӧдісны ӧти и сійӧ жӧ йӧз, но церемония дасьтӧмыс да нуӧдӧмыс торъялӧ. Быдӧн уджас пыртӧ ассьыс философия. Шуам, кор менам батьӧй вӧлі на таладоръюгыдас, сійӧ шуліс зэв прӧстӧй, но джуджыд кывъяс: «Кор мортыс кулӧ – оз ков бӧрдны, оз ков ловсӧ падмӧдны. Колӧ тайӧ шог здуксӧ бергӧдны югыдлань». Ме дыр тайӧ кывъясӧдзыс эг вермы воны. И сӧмын неважӧн понді пыдісяньджык гӧгӧрвоны батьлысь шуӧмсӧ. Сійӧ меын восьтіс выль видзӧдлас-сям, кодӧс ме лунысь-лун сӧвмӧда. Кулӧм – тайӧ абу пом. Ме та вылӧ видзӧда олӧмын торъя лоӧмтор вылӧ лоз.
Дерт, ми велалім татшӧм здукъясас гажтӧмавны да бӧрдны. Но церемонияын зіля петкӧдлыны мӧдаръюгыдӧ мунӧм мортлысь олан туйсӧ, шедӧдӧмторсӧ, бурлунсӧ. Менам церемониялӧн могыс – тӧдчӧдны радлунсӧ, кодӧс мортыс вайис матыссаыслы, обществолы, страналы. Оз век артмы тайӧс пӧртны олӧмӧ. Но кор аддза, мый верми татшӧм церемония нуӧдны – век йӧктышта и чӧсмӧдла ачымӧс радейтана лымвыйӧн.
Кор ме гӧгӧрвоа, менам ставыс артмис? Тайӧс аддзан йӧз синмысь, нюмысь. Ӧтчыд ме дорӧ матыстчис нывбаба да шуис: «Мы не знаем, что вы с нами сделали. Но вы нам подняли дух. Плакать хочется, но уже не плачется». Татшӧм кывъясысь сьӧлӧмыд дрӧгмунлӧ. Кор йӧзыслы сьӧкыд кадӧ нюжӧдан шонді югӧр – найӧ варовитӧны, казьтылӧны дона мортсӧ. Ме ӧткодяла тайӧс гожся альбомкӧд, кодӧс и листалан, и радлан, и бӧрдыштан. Но век жӧ ловтӧ бергӧдан югыдланьыс.
Зэв аслыспӧлӧса асьтӧ кылан
–Тайӧ уджыс тӧдмӧдіс менӧ уна сикас йӧзкӧд, – водзӧ висьталӧ Любовь Ануфриева. – Меным кажитчӧ, мый быд мортлӧн олӧм пыр ме тӧдмала Петыркарлысь историясӧ. Меным мойвиліс нуӧдны гырысь церемонияяс. Шуам, полковник Николай Осмоловкийлысь, Н.А.Римский-Корсаков нима Санкт-Петербургса консерваторияысь доцент, пианист Леонид Тамулевичлысь. Неважӧн Архитектор керкаын бӧръя туйӧ колльӧдім нималана архитектор Владимир Антощенковӧс.
Колӧ пасйыны и, овлӧны виртуальнӧй церемонияяс.
–Тайӧ кыдзи?
–Татшӧмыс меным веськавліс ӧтчыд. Шуам, кулӧмалӧн рӧдвужыс олӧны Нидерландыын. Найӧ эз вермы на локны колльӧдны сійӧс. И та понда корисны нуӧдны онлайн-церемония. Зэв аслыпӧлӧса асьтӧ кылан, кор тэнӧ видзӧдӧны телевизор пыр, а тэ сулалан кувсьӧм мортлӧн горт дорын да нуӧдан церемония.
Водзӧ пӧ гижны ог кут
–Олӧ-ӧ ӧні тэын гижысь? А, гашкӧ, Питерыс тэнӧ ёнджыка ышӧдӧ гижны кывбур, висьт? Эз-ӧ вӧв татчӧ воӧм бӧрын сідз шусяна творческӧй кризис? Ӧнія уджыс вежис эз тэнӧ кыдз мортӧс да гижысьӧс?
–Кыдз висьталі нин, кор муні Сыктывкарысь, унаӧн шуисны, мый водзӧ гижны ог кут. Ыджыд карад пӧ кадыс оз ло. Ме некодлы дыр нинӧм эг вермы вочавидзны. Сы вӧсна мый збыльысь эг тӧд, кыдзи мый водзӧ лоас. Но зэв интереснӧ, мый йӧзыс век унджык и водзвыв тӧдӧны. А ме со нинӧм эг вермы шуны. Талун стӧч вочакывйыс эм: Сыктывкар коли аслас местаын. А менам олӧмӧй, сійӧс гӧгӧрвоӧмыс, кадӧй – муніс мекӧд. Петыркарын гижа и кывбур, и мойд. Неважӧн помалі челядьлы серамбана детектив. Регыд Ростов-на-Дону карын петас небӧг, кодӧс заводиті гижны Сыктывкарын да помалі Петыркарын.
Сё шайта блокнот
–Семья йылысь кӧ сёрнитны: верӧс, челядь? Кыдзи коллялан кадсӧ семьяыдкӧд? Эм-ӧ котыраныд кутшӧмкӧ традиция?
–Да, творчество да удж кындзи менам эм семья. И ме зэв шуда, мый олӧмыс козьналіс меным верӧсӧс да нылукӧс. Ми ставӧн зэв разнӧйӧсь. Но радейтам ӧтув коллявны прӧст кад: ветлывлам походӧ, саридз дорӧ, кадысь кадӧ тирӧ, киноӧ, уна фотографируйтам, лэбалам парапланӧн, Выль во водзын пельнянь вӧчалам, мичмӧдам коз.
Нылӧй эз на велав ветлӧдлыны миянкӧд сідз шусяна барахолкаясӧ. Но чайта, верстяммас да тшӧтш пондас сэтчӧ ветлыны. Барахолкаысь век позьӧ аддзыны аслыспӧлӧс кӧлуй, кывзыны патефон, магнитофон, лыддьыны «Крокодил» да «Мурзилка» журналъяс.
А меным сэні нӧшта кажитчӧ варовитны йӧзыскӧд. Неважӧн тӧдмаси велӧдыськӧд. Сійӧ школаын физика урок нуӧдӧма. Барахолка вылын вузаліс важ открыткаяс. На лыдын вӧлі кельыдлӧз блокнот. Вӧлӧмкӧ, 1968 воын В.Маяковский нима библиотекаын нуӧдӧмаӧсь Михаил Матусовскийкӧд аддзысьлӧм. Аньлӧн батьыс заводитлӧма гижны кывбуръяс и волӧма тайӧ аддзысьлӧм вылас. Михаил Львович том авторъяслы сэки козьналӧма блокнотъяс. Ӧти на пиысь уна во мысти веськалӧма барахолкаӧ. И ме сійӧс ньӧби велӧдысьлысь сё шайтысь! Блокнотас кывбуръяс ог гиж. Вижӧдӧм лист бокъясас – йӧзлӧн олӧмыс, кодъяс вуджисны Ленинградын блокада, артистъяслӧн да музыкантъяслӧн олан туйыс. Быдӧнкӧд ме удиті паныдасьлыны – ловъякӧд либӧ рӧдвуж пырыс. И ме та йылысь гижа блокнотӧ. Быд аддзысьӧм, сёрни меным зэв дона. А нӧшта на и сійӧн, мый йӧзыс велӧдісны менӧ торйӧдны гырысьджык тӧдчанлуна лоӧмторъяссӧ ичӧтджыксьыс.
Гум бӧрся
–Рӧдтан вӧлӧн. Тайӧ вӧлі кор?
–Тшӧкыда юасьлӧны менсьым, кор удиті велӧдчыны рӧдтыны вӧлӧн. Эг велӧдчы. Дзолядырйи быдми вӧвъяскӧд. Горт овмӧсын найӧ вӧліны и грездса конюшняын. Ме сэтчӧ частӧ ветлӧдлі. Менам вӧлі гуся кӧсйӧм – гӧнитны медся мича да вына вӧлӧн. Сійӧс шуисны Гум. Помнита, конюшнясӧ кытшаліс джуджыд пурйӧг. Ме радейті кавшасьны сэтчӧ да кыйӧдчыны Гум бӧрся! Ӧтчыд кыйи сылысь мышсӧ и лэбышті видз кузя да кымӧръяс костӧд. Ми Гумкӧд ёртасим. И пемӧсъясысь медся ёна пыдди пукта вӧвъясӧс, сэсся понъясӧс да порсьясӧс. Катя нывъёртлӧн гортас век видзисны порсь, и ми тшӧкыда рӧдтылім наӧн.
Эм, гашкӧ, гуся кӧсйӧм?
–Мый медъёна ышӧдӧ кывны асьтӧ шудаӧн? Эм, гашкӧ, гуся кӧсйӧм?
–Эм-ӧ менам ӧні ыджыд кӧсйӧм? Эм! Но та йылысь чӧв ола. Менам кӧсйӧмӧй радейтӧ чӧвлун. Но тӧда: ставнас олӧмӧс водзвыв нин артыштӧма, и та понда колӧ ёна уджавны, гижны, матыссаясӧс радейтны, медым эз весьшӧрӧ вош здукыс, кодӧн сетӧма лолавны таладоръюгыдас.
Екатерина, ыджыд аттьӧ сёрниысь. Тіянкӧд варовитӧмыс отсаліс меным бинокльӧн моз видзӧдлыны кольӧм и ӧнія кадас. Чайта, кыдзи олӧмыс мунӧ, кутшӧм туйӧд нуӧдӧ – ставыс абу прӧста сідз. Аттьӧ, мый миян сёрни пыр тайӧс гӧгӧрвои зумыдджыка.
И зэв нимкодь, мый бара на мойвиис аддзысьлыны радейтана «Коми му» газет редакцияын зільыськӧд. Тайӧ чужан муӧ волӧм, матысса йӧзкӧд паныдасьӧм кодь.
<> Сёрнитіс Екатерина МАКАРОВА.
Снимокыс Любовь АНУФРИЕВАЛӦН гортса архивысь.