Кор юалі вомъёртлысь, кыдзи сійӧ быдлаӧ вевъялӧ, вочакывйыс вӧлі татшӧм: «Мыйкӧ кӧ збыльысь сьӧлӧм сертиыд, кадыс та вылӧ век вичмас». Тӧдмасьӧй: Пётр Георгиевич Цембер, Выльгортса Пичипашняын олысь, ас вылас уджалысь, сьылысь, дзоридз быдтысь, быдлаын водзмӧстчысь морт. А нӧшта на верӧс да куим челядя бать. Мужичӧй окотапырысь висьтасис ас да семья йывсьыс.
Лӧнь да рам
Сыктывкарса госуниверситет помалӧм бӧрын Пётр Георгиевич кык во велӧдӧма юркарса 12-ӧд номера школаын информатика.
Сійӧ кадас вӧлӧма гӧтыра нин, быдмӧма кык пи. Гӧтырыскӧд тӧдмасьӧмаӧсь 2006 воын, олӧма орчча керкаын. А гижсьӧмаӧсь сӧмын сизим во мысти.
–Ме серти, ӧтлаасьӧмнад тэрмасьны оз ков. Колӧ медводз бура велавны ӧта-мӧд дорад.
Мыйӧн меным воис сьӧлӧм вылӧ Ирина? Сійӧ бур сьӧлӧма да рам, лёкас оз сетчы.
Ми ӧта-мӧднымлы бура лӧсялам: сійӧ зэв лӧнь, а ме ыззьысь-водзмӧстчысь. Мыйынкӧ кӧ видзӧдласным торъялӧ, венӧ ог пырӧй, – висьталӧ Пётр Цембер.
Челядь чужтытӧдзыс Ирина уджалӧма фармацевтӧн. Ӧні сійӧ – верӧсыслы быдторйын отсасьысь, горт видзысь. Чӧскыда пусьӧ-пӧжасьӧ, торйӧн нин пӧ торт бура артмӧ.
Тані лӧсьыд!
Писькӧс мортыдлы школаад дзескыдджык лоӧма да, мужичӧй шуӧма мунны сэтысь да босьтчыны … быдтыны тюльпан.
–Мыйсянь уджӧс пані? Медводз му ньӧби, – казьтылӧ Пётр Георгиевич. –Войдӧр ёна отсаси бать-мам дачаын, но эг ыджыд окотаысь. Та вӧсна Иринакӧд шуим ньӧбны аслыным му, быдтыны сэні картупель, капуста, мукӧд пуктас, да мед эськӧ и челядьлы вӧлі кӧн ворсны. Видзӧдалім участокъяссӧ Гӧрд Затонын, Максаковкаын, Емвальын. А воим Пичипашняӧ да дзик пыр гӧгӧрвоим – тайӧ миянлы лӧсялӧ!
2015 во. Мужичӧй медводз ас вынӧн кыпӧдӧма гараж.
А сэсся вочасӧн стрӧитчӧмаӧсь Иринакӧд кыкӧн, сӧмын гежӧдика чукӧстлӧмаӧсь отсасьысьясӧс.
2019 вося гожӧмын пуктӧмаӧсь керка подувсӧ, а арнас нин каркас технология серти кыпӧдӧмаӧсь оланінсӧ, эжӧмаӧсь, вайӧдӧмаӧсь шоныд. А сэсся пансьӧма пандемия.
Самоизоляция кадӧ сад-школаыд эз уджав да, гозъя шуӧмаӧсь вуджны овны помавтӧм на керкаас, медым вочасӧн вӧчны пытшкӧсса уджсӧ.
Прицепӧ сӧвтӧмаӧсь да вайӧмаӧсь выль оланінас песласян машина, холодильник, пызан-улӧс-шкап. Сэки абу на вӧлӧма ни мыссянін, ни пусяніныс.
Гашкӧ, аслыным видлыны?
Керкасӧ Цембер гозъя помӧдз вайӧдӧмаӧсь да вӧчӧмаӧсь град, лӧсьӧдӧмаӧсь овмӧс.
Ӧтчыд Март 8 лун водзвылын нывбаба-аньяслы ньӧбасьӧм вылӧ уна сьӧм пыркнитӧм бӧрын Пётр думыштчӧма: дзоридзыс ӧд, ок, дона сувтӧ. А, гашкӧ, видлыны быдтыны аслыс да видзтыны та весьтӧ сьӧмсӧ?
Ыззьӧм мужичӧй лӧсьӧдӧма гортас тувсов медся мича дзоридз – тюльпан – гидропоника ногӧн быдтан оранжерея, ньӧбӧма луккок, ладмӧдӧма югзьӧдӧмсӧ, тэчӧма стеллаж.
«Урожайыс» бура воӧма да, локтан вонас Март 8 лунӧ нин нывбабаяс нимкодясьӧмаӧсь ас быдтӧм мича дзоридзьясӧн.
–Дерт, оранжереяад нокыс уна. Колӧ сюся видзӧдны сынӧд васӧдлун, температура бӧрся, вынсьӧдны колана сорасӧн, весавны шогмытӧм луккоксӧ.
Став тайӧ уджсӧ бергӧдам гӧтыркӧд тшӧтш.
Дерт, челядь зільӧны жӧ отсасьны. Мыйсюрӧ найӧ кужыштӧны нин вӧчны, но дзоридз вӧсна тӧждыс налы абу на вын-сям сертиыс, кывкутӧмыс таысь зэв ыджыд да, – гӧгӧрвоӧдӧ Пётр Георгиевич.
Сійӧ кадсяньыс кӧзяин вочасӧн паськӧдчӧ. Шуам, тулыс-гожӧмнас видлӧмаӧсь нин вожйӧн рӧдмӧдны-быдтыны лыска пуяс, Смарагд, Брабант, Даника да мукӧд сикас туя. И мыйсюрӧ артмӧма нин!
А со град йӧрын ноксьӧны-уджалӧны ставӧн ӧтув нин.
Дас арӧса Андрей, сизима Артём да нёль арӧса Дарья окотапырысь новлӧны ва да киськасьӧны. И вӧчӧны тайӧс окотапырысь да кывкутӧмӧн.
Гожӧмнас семьянас кызвын кадсӧ коллялӧны ывлавылын.
Челядь оз пукавны гаджетын, телепонныс налӧн кнопкаа да.
Бать-мамыс зільӧны быдтыны-воспитайтны ныв-писӧ войдӧрся моз.
Генийясӧс наысь оз «дорны», лыдтӧм кружокӧ оз новлӧдлыны. А мамыс кӧ челядьӧс мыйыськӧ чирыштас-ӧлӧдас, батьыс век сы дор жӧ сувтӧ.
Машинаӧн… Парижӧ
Отпускалӧны Цемберъяс век ӧтлаын. Ӧтчыд весиг Европаӧ асланыс машинаӧн журкнитлӧмаӧсь. Дерт, туяс быдсямаыс вӧлӧма, та йылысь торйӧн позьӧ гижны.
Пётр Георгиевич сӧмын пасйис, автотуристъяс дорӧ пӧ быдлаын вӧліны шаньӧсь да ыджыд терпенньӧаӧсь. Европасаяс окотапырысь индалӧмаӧсь туйсӧ, гӧгӧрвоӧдӧмаӧсь тӧдтӧмсӧ.
Польшаса таможняын артмӧма татшӧмтор. Кадыс сэн торъялӧ да, семья воигкежлӧ визаыс абу на вӧлӧма вына. Оланпас серти кӧ, закон торкалысьясӧс колӧма вӧтлыны странасьыс, а визасӧ киритны. Но таможняас уджалысь мунӧма путешествуйтысьяслы воча: миян землякъяс кык час виччысьӧмаӧсь граница вылын выль лун пуксьӧмсӧ да виза туйӧмсӧ.
Мӧдысь Хорватияса ичӧтик гостиницаысь кӧзяиныс абу дышӧдчӧма звӧнитлыны Пётрлы да юӧртны кага горшоксӧ вунӧдӧм йылысь. Бур, сэк кежлӧ ылӧдз абу на мунӧмаӧсь.
Мичсӧ радейтӧмӧн
Паметьӧ йиджана лоӧмторъясысь ӧти – Австрияса Брегенцын «ва выв театрлысь» «Кармен» постановка видзӧдӧм. Боденскӧй ты вылын кыпӧдӧм восьса енэж улын тайӧ театрыс мирын медся ыджыд.
А путешествуйтӧмыс помасьӧма Парижын. Автотуристъяс (а челядьыс сэки вӧлӧмаӧсь 4 да 2 арӧсаӧсь!) ас синмӧн аддзылӧмаӧсь Францияса юркарысь медся мича да шензьӧданаинъяссӧ. Ставнас жӧ тӧлысьӧн выльгортсаяс тюрӧдӧмаӧсь-мунӧмаӧсь 15 сюрс километр. 11-ӧд регион номера машина волӧма Европаса 9 странаӧ.
Пичипашняса семья топыда ёртасьӧ и искусствокӧд да творчествокӧд. Кӧзяин сьылӧ Сыктывкарын культура да искусство сӧвмӧдан керкабердса академическӧй хорын. Став челядьыс йӧктӧны Выльгортса образцӧвӧй художествоа котырын – «Виктория» шоу-балетын. Торйӧн нин енбиа ыджыдджык пиыс. Ичӧт Цемберъяс ветлӧны гастрольӧн Россия пасьтала, петкӧдчӧны да шедӧдӧны вермӧмъяс войтыркостса конкурсъясын.
А нӧшта на тайӧ семьясӧ бура тӧдӧны Коми Республикаса опера да балет театрын пӧсь сьӧлӧма видзӧдысьясӧн. Ирина да Пётр ветлывлӧны спектакль-постановкаӧн нимкодясьны оз сӧмын театрӧ, но и волывлӧны нимкодясьны артистъяслӧн мукӧд карын петкӧдчӧм-концертӧн.
–Челядьдырйи зонкаяслы хорӧвӧй капеллаын велӧдчигӧн весиг петкӧдчылі Ия Петровна Бобраковаӧн пуктӧмторйын – «Тоска» операын. Колины вояс, унатор вунӧма нин вӧлі. Миян театрын Джакомо Пуччинилысь тайӧ операсӧ дас воысь дырджык эз пуктывны. И со 2016 воӧ «Сыктывкарса тулыс» фестиваль дырйи сійӧс «ловзьӧдісны». Операсӧ выль режиссёрыс пуктӧма композитор – итальянеч – кывйӧн. Тайӧс тӧдмалӧмӧн ме «ӧзйи». Дзик пыр ньӧби билетъяс, а сэсся некымын вежон майшасьӧмӧн виччыси! Сэксянь театр дорӧ муслунӧй выль вынӧн ыпнитіс да содіс, – казьтылӧ вомъёртӧй. – Дерт, и семьялы радейтӧмыс вуджис.
И лоас сиктын ӧтуввез!
Удж да шойччӧм кындзи Пётр Цембер сьӧлӧмсяньыс зільӧ посёлокын олӧмсӧ бурмӧдны. Пичипашняса ТОС-ын водзмӧстчысь нёль во чукӧртӧма олысьяссянь ӧтуввез нюжӧдӧм могысь кырымпас, шыӧдчылӧма торъя интернет-провайдеръяс дорӧ. И ӧд збыльмӧма кӧсйӧмыс! Пичипашняӧ нюжӧдісны ыджыд ӧда оптика йитӧд-ӧтуввез.
Сымда вӧчӧма нин, а мый окота на вӧчнысӧ? Тайӧ юалӧм вылас мужичӧй вочавидзис:
–Эм ыджыд кӧсйӧм волыны Миланса «Ла Скала» опера театрӧ да «Венскӧй операӧ». Окота коркӧ лелькуйтыштны внукъясӧс, а, гашкӧ, и правнукъясӧс на. А медся ыджыд кӧсйӧмӧй – мед му вылын пуксяс мир да лада олӧм!
Пётр — нималана архивист, кыв туялысь, Коми Республикаын музей да архив уджлы подув пуктысь Андрей Андреевич Цемберлӧн (1874—1959) праправнук.
Андрей Цембер ёртасьлӧма нималана философ,профессор Каллистрат Жаковкӧд. Бӧръяыс весиг вежаялӧма Георгий пиыслы (вомъёртлӧн прапӧльыслы).
Пётр вылӧ донъялӧ да пыдди пуктӧ-видзӧ пӧль-пӧчыслысь оласног-традициясӧ и вужйӧдӧ сійӧс тшӧтш и ас семьяас.
Цембер рӧдын кык нэмысь дырджык нин кутчысьӧны традицияӧ сетны челядьыслы «р» шыпаса ним. Пётр Георгиевичлӧн куимнан челядьыс татшӧм жӧ нимаӧсь: Андрей, Артём, Дарья.
Мисьтӧм кӧть кӧдзыд-зэра поводдя вылӧ видзӧдтӧг Пичипашняысь тайӧ семьяыс быд во пуктӧ Сыктывкарын Куслытӧм би дорӧ дзоридз. Тайӧ традицияыс йитчӧма Пётрлӧн прапӧль кузя паметьыскӧд. Геогрий Андреевич Цембер усьӧма Айму вӧсна тышын 1943 вося мартын, сылысь нимсӧ пасйӧма жӧ мемориалса паметь пӧвйын.
<> Диана Скалацкая.
Снимокъясыс Цембер семьялӧн гортса архивысь.