2021 вося апрельын Россияса президент Владимир Путин тшӧктіс странаса правительстволы, регионъясса власьт тэчасъяслы да «Газпромлы» дон босьттӧг нюжӧдны йӧз оланінӧдз биару труба. Во джын мысти сентябрын правительство вынсьӧдіс газораспределительнӧй вез дорӧ йитчӧм йылысь 1547-ӧд номера постановление
Кымын керкаӧ воис нин кельыдлӧз ломтасыс? Мый та могысь колӧ вӧчны да кытчӧ шыӧдчыны? Кодлы государство отсалас нюжӧдны биару трубасӧ да ньӧбны газ плита?
Тайӧ да мукӧд юалӧм вылӧ вочавидзисны Коми Республикаса удж, занятосьт да йӧзӧс социальнӧя доръян министерствоысь юкӧнӧн веськӧдлысь Наталья Зубова да Сыктывкарын олысьясӧс социальнӧя доръян шӧринысь юкӧнӧн веськӧдлысь Валентина Лубянкина.
–Наталья Юрьевна, быдӧнлы-ӧ позьӧ шыӧдчыны, медым керкаӧдзыс воис биару?
–Медводз колӧ гӧгӧрвоӧдны, мый эм сідз шусяна газификация да догазификация.
Воддза сертиыс сикт-посёлокӧдз нюжӧдӧны магистральнӧй труба. Сӧмын та бӧрын позьӧ сёрнитны догазификация йылысь. Сы серти биару трубасӧ дон босьттӧг нюжӧдӧны йӧр дорӧдз. Потшӧссянь керкаӧдз вайӧдан да и пытшкӧс уджсьыс, оборудованиесьыс кӧзяиныс мынтысьӧ ачыс.
Сідзкӧ, догазификация программаас позьӧ пырӧдчыны, сикт-посёлокад кӧ эм нин газораспределительнӧй везйыс. Сэсся керкасӧ да мусӧ медым вӧлі код вылӧ кӧ гижӧма. И нӧшта ӧтитор – биарунас позяс вӧдитчыны сӧмын гортас пусьӧм-пражитчӧм да шонтысьӧм могысь. Некутшӧм социальнӧй отсӧг та дырйи абу урчитӧма предпринимательлы да ас вылӧ зільысьлы.
Но догазификацияыс шымыртӧ и детсад-школа, поликлиника, больнича, ФАП да амбулатория.
–Мыйсянь колӧ заводитны?
–Медводз колӧ гижны шыӧдчӧм. Сійӧс позьӧ ыстыны газификация кузя ӧтувъя оператор (ЕОГ) либӧ «Госуслуги» порталъяс пыр, а верманныд и пыртны МФЦ-ӧ. Дзик жӧ тадзи шыӧдчӧны и субсидия босьтӧм могысь.
Газораспределительнӧй организация (ГРО) видлалас документъяссӧ, и, ставыс кӧ лючки, уна вылӧ тӧлысь мысти позяс кырымавны биару нюжӧдӧм йылысь сёрнитчӧм. Та мында кад колӧ и субсидия босьтӧм могысь.
–А кодлы государство сетас сьӧма отсӧг?
–Сьӧма отсӧгыс вермас вичмыны и федеральнӧй, и регионса льгота босьтысьлы. Кокньӧдыс ёнасӧ нинӧмӧн оз торъяв.
Субсидияыс 2008-ӧдсянь воысь-во содӧ. Программаас пыртӧны пыр унджык сикас льготаа войтырӧс. Россияса быд регионын асланыс льготникъяс.
Медводз отсӧгыс вичмӧ Айму вӧсна Ыджыд тышса, йӧзӧдлытӧм войнаса ветеранъяслы, налӧн дӧваяслы, тылын зільысьяслы, Чернобыльса неминуча коляс бырӧдысьяслы, уна сикас категорияа пенсионерлы, вермытӧмалы, 18 арӧсысь ичӧтджык кык да унджык челядя, а сідзжӧ судзсьытӧма олысь семьяяслы да бать-мамлы, кодъяс дӧзьӧритӧны инвалид-кагаӧс, ӧтка батьлы либӧ мамлы, ӧтнасӧн кӧ быдтӧ кагасӧ, да уна мукӧдлы.
Субсидиясӧ сетӧны ӧтчыд да ӧти керкаӧ биару вайӧдӧмысь.
Ті кӧ шыӧдчинныд отсӧгла трубасӧ нюжӧдтӧдз да оборудование лӧсьӧдтӧдз, сьӧмсӧ вичмӧдасны пӧдрада котырлы. А став уджсӧ кӧ помалӧмаӧсь нин, сьӧмсӧ вуджӧдасны мортыслӧн банкса картаӧ.
Овлӧ, кодсюрӧ абу и кывлӧмаӧсь компенсация йывсьыс либӧ кутшӧмкӧ помка вӧсна абу вермӧмаӧсь сыла шыӧдчыны. Республикаса юралысьлӧн индӧд серти и татшӧмыслы позьӧ босьтны субсидия, керкаас биару вайӧдӧм кузя уджсӧ помалӧм йылысь акт кырымалӧмсяньыс кӧ эз на коль во. Но сьӧмсӧ сетасны сы мында, мыйта вӧлі урчитӧма сёрнитчӧмсӧ кырымалігӧн.
–Ыджыд-ӧ субсидияыс?
–2021 воын вичмӧдлісны 30 сюрс, во мысти содтісны 75 сюрсӧдз, а талун нин сетӧны 100 сюрс шайт.
Медсясӧ тайӧ сьӧмсӧ йӧзыс видзӧны йӧрӧд труба нюжӧдӧм вылӧ, а плита-котёл да мукӧд оборудованиесӧ ньӧбӧны асьныс. Та могысь регионса семья капиталысь позьӧ содтыны 150 сюрс шайт.
–Программаыс лючки збыльмӧдсьӧ?
–Догазификация кузя 2021-2022 вояс кежлӧ став урчитӧм уджсӧ вӧчӧма. Воддза воын биару воис 1.782 керкаӧ, мӧйму – 1.386-ӧ. Ӧні збыль-мӧдӧны 2025 воӧдз дасьтӧм программа. Но и та бӧрын социальнӧй газификацияыс оз помась.
Талун республикаса 46 сикт-посёлокын 5.319 олысь шыӧдчӧма керкаӧдзыс биару нюжӧдӧм могысь, кырымалӧмаӧсь 3.837 сёрнитчӧм. 3.065-сӧ на пиысь позьӧ нин збыльмӧдны, а 1.482 кузя оз на вермыны.
Медуна оланінӧ биару воис нин Сыктывкарын, Сыктывдін, Емдін, Княжпогост да Мылдін районъясын.
«Газпром газораспределение Сыктывкар» помалӧ нин нюжӧдны 4,85 километр кузьта труба Сосногорск районса Пожня грездӧдз. Биарусӧ сэні виччысьӧ 57 морт, на лыдысь 48-кӧд кырымалӧмаӧсь нин сёрнитчӧм.
2,5 километр кузьта труба нюжӧдӧны Печораса Изъяюӧ. Сэні биару воас дас керкаӧ.
Магистральнӧй трубаяс нюжӧдӧны и Кӧрткерӧс да Сыктыв районъясын.
–Валентина Анатольевна, юркарын унаӧн шыӧдчӧны субсидияысла?
–Мӧйму Сыктывкарысь 200 гӧгӧр мортлы отсалісны сьӧмӧн биару нюжӧдӧмысь.
Дерт, быдторйыс жӧ овлӧ. Оланпас серти субсидиясӧ сетӧны ӧтка пенсионерлы либӧ гозъялы. Шыӧдчис мужичӧй, ме пӧ ӧтка пенсионер, ӧтнам ола патераын. Колӧ пӧ биару нюжӧдӧмысь сьӧма отсӧг. Эз сетны, сы вӧсна мый патераас гижӧдӧма челядьсӧ да внукъяссӧ.
Оланпас серти, патера-керкаас мед ӧтка пенсионерысь ӧтдор некодӧс абу вӧлі гижӧма. Субсидия сетасны, сэні кӧ олӧны ӧтка пенсионер, пенсионер гозъя либӧ, шуам, пенсионер-ань пенсионер-пиыскӧд. Мӧд ногӧн кӧ, медым ставныслы воис пенсия.
Шыӧдчыліс ань, коді уджалӧ, а пиыслы воӧ вердысьсӧ воштӧмысь пособие. Налы эз жӧ сетны субсидиясӧ.
–Нӧшта мый колӧ тӧдны?
–Газ плита да мукӧд оборудование оз позь ньӧбны кутшӧмсюрӧ вузасян шӧринысь. Сы вӧсна мый кырымалӧны кык сёрнитчӧм – биару труба нюжӧдӧм да оборудование лӧсьӧдӧм йылысь. А сідзкӧ, плитасӧ ньӧбны колӧ организация-котырлысь, коді вӧчӧ тайӧ уджсӧ. И медым газ плита-пӧртсӧ вӧлі вӧчӧма Россияса предприятие-заводын.
Комиын да и юркарын талун эм уна ООО, ИП да мукӧд организация, кодъяс нюжӧдӧны биару труба да лӧсьӧдӧны оборудование.
Но ме эськӧ ӧлӧді тэрмасьӧмысь. Дерт, позьӧ шыӧдчыны на дорӧ, и сэтчӧс специалистъяс зэв бура вӧчасны став уджсӧ. Но мый тіянлы йӧртіыд нюжӧдӧм трубаысь да керкаад плита-пӧртйысь, абу кӧ сэні биаруыс? Сэсся и субсидиясӧ сетӧны сӧмын «Газпром газораспределениелӧн» биару трубаас йитчӧм йылысь акт кырымалӧм бӧрын. Ӧд догазификация могыс абу сыын, медым керкаӧдзыд нюжӧдісны труба да лӧсьӧдісны колана оборудование. Медтӧдчанаыс – медым ті верминныд пуктыны плита вылад чайник да ӧзтыны кельыдлӧз би.
Та вӧсна колӧ видзӧдны, кор районад, сиктад воас магистральнӧй трубаыс. Сӧмын та бӧрын позьӧ шыӧдчыны керкаӧдзыд биару нюжӧдӧм могысь. Оз ков тэрмасьны. кыдз шуласны, кор лиыс усьӧ, сэки и лиась.
* * *
Сыктывдін районса ӧти сиктӧ газ трубасӧ нюжӧдлӧмаӧсь во кызь сайын нин. Кык во сайын тӧдсаяс шыӧдчӧмаӧсь, медым и налӧн керкаӧ вайӧдісны биарусӧ. Потшӧссяньыс керкаӧдзыс трубасьыс вештӧмаӧсь 114 сюрс шайт. Керкапытшкӧсса уджысь да оборудованиеысь содтӧмаӧсь 200 сюрс гӧгӧр.
Мӧйму ноябрь 18 лунӧ газ плитаас ӧзтӧмаӧсь кельыдлӧз би.
Соцзащита сетӧма налы 45 сюрс шайт субсидия…
Кыдз шуӧ кӧзяиныс, тэрмасьыштім пӧ. Некымын вежон мысти мӧдӧмаӧсь нин сетавны 75 сюрсӧн, а сэсся и 100 сюрсӧдз кыпӧдӧмаӧсь. <>
Николай Размыслов.
Снимокъясыс авторлӧн да ӧтуввезйысь.