Елена Терюкова ичӧтсяньыс радейтӧма лыддьыны Александр Пушкинлысь «Три девицы под окном…» да мӧвпалӧма водзӧ олӧм йылысь, мый лоас сылӧн куим ныв. И збыльмӧма дум-кӧсйӧмыс. Алексей верӧсыскӧд быдтӧны куим оз тусьӧс.
«Кыйис» шоколадӧн
И Еленалы, и Алексейлы – 40 арӧс. Ань чужӧма-быдмӧма Ухтаын, а верӧсыс – Удора районын. Тӧдмасьӧмаӧсь Ухтаын. Кыдзи казьтыліс Елена, уджалӧма сэки лавкаын. А Алексей локтӧма гӧститны армияса ёрт дорас да кежалӧма ньӧбасьны лавкаӧ. И, тыдалӧ, мичаник вузасьысьыд сьӧлӧмас ӧтчыд видзӧдлӧмӧн йиджӧма.
–Ньӧбис шоколад да меным козьналіс. И ме сылі. Ог тӧд мыйла, но быттьӧ ми сыкӧд нэмсӧ вӧлім тӧдсаӧсь. Тайӧ вӧлі май 24 лун, а тӧлысь мысти нин ме чукӧрті кӧлуй да вуджи сы ордӧ овны Сыктывкарӧ. И со ми сыкӧд дас квайтӧд во нин шуда гозъя, – казьтылӧ Елена Александровна.
Том гозъя овмӧдчӧмаӧсь юркарын Дальньӧй уличаса ӧтуволанінӧ. Казьтылӧны, радейтана мортыдкӧд пӧ, тыдалӧ, збыльысь и шалашын рай. Кӧть и жырйыс вӧлӧма омӧлиник, ӧдзӧссӧ пӧ позьӧ кокӧн восьтыны, но некутшӧм нелючки налысь муслунсӧ абу рудӧдӧма.
А во мысти чужӧма Кристина нылук. Гозъя эськӧ кӧсйӧмаӧсь босьтны ипотекаӧн патера, но абу вермӧмаӧсь. Бать-мамыс отсалӧмаӧсь ньӧбны Дырнӧсын дача оланін. Алексей, киподтуя мужичӧй, котшкӧдӧма-лӧсьӧдӧма сэні ставсӧ. Зэв на и шоныд поз артмӧма.
–Эн повзьӧй, карса ныв, овны дачаын, кӧні колӧ пыртлыны пес-ва, ломтыны пач?
–Верӧс – сиктса морт, чужлӧма Удора районса Кӧджын, эм керка и Косланын, да сійӧ, дерт, тӧдіс сиктса олӧм кӧрсӧ. А менӧ сійӧ эз жӧ падмӧд. Велалі и пес поткӧдлыны, и пач да пывсян ломтыны, и пач вылын пусьыны. Меным ставыс тайӧ кажитчис, ӧд менам вӧлі радейтана семья, – висьталӧ Елена Александровна.
Сувтса сьӧд зэр
Но шуда гозъяӧс виччысьӧма ыджыд неминуча. 2012 во. Елена куим арӧса нылыскӧд пӧдругаыслӧн машинаӧн ветлӧмаӧсь гӧститны Максаковкаӧ ёртъяс ордас. Гортас локтігӧн нин сувтсӧн зэрӧма, да веськалӧмаӧсь туй выв неминучаӧ. Мама-ныла чорыда доймалӧмаӧсь. Кык тӧлысь куйлӧмаӧсь больничаын. Неуна сайкалыштӧм бӧрын гозъя гӧгӧрвоӧмаӧсь, мый водзӧ дачаын овны оз вермыны. Быть колӧма корсьны оланін карысь.
–Менам вӧлі беклутшӧй чегӧма, а нылӧйлӧн – сюрсаыс да юрыс чорыда доймӧма. Коліс сійӧс больничаясӧд новлӧдлыны, а автобусӧн ветлыны сьӧкыд. Нӧшта на и дачаысь автобусыс ветлӧ оз сэк, кор тэныд колӧ. Вузалім дачанымӧс да вермим ньӧбны Катаев уличаса керкаысь неыджыд патера. Ковмис ёна бурдӧдчыны, но Кристина эз правитчы. Содтӧд на сылысь казялісны генетика боксянь торксьӧм. Сылы ӧні 14 арӧс, но оз вермы сёрнитны. Бур кӧть, ачыс ветлӧ да сёйӧ. Отсӧгтӧг пасьтасьны оз жӧ вермы. Новлӧдлім уна бурдӧдысь дорӧ, эг сӧмын татчӧс, но и Питерса, Москваса, весиг Китайса дорӧ шыӧдчылім…
–Елена Александровна, овлӧ, сьӧкыдлун пазӧдӧ семья, а тіян со, ен сыкӧд, ставыс лада.
–Да, быдсямаыс овлӧ. Тыдалӧ, тайӧ крестсӧ миянлы колӧ нуны, и ми нуам ӧтвылысь. Ӧта-мӧдӧс ёнджыка на пыдди пуктам да радейтам. Отсасисны и верӧслӧн бать-мам, и менам мамӧй. Первойсӧ, дерт, он гӧгӧрво, кыдзи водзӧ овны. Но ме некор эг шыӧдчыв психолог дорӧ. Думайта, тэнӧ оз вермы дзикӧдз гӧгӧрвоны морт, код вывті эз мун татшӧмыс. Водзті кӧ ме эг тӧд, эг казявлы, мыйта висьлӧс йӧзыс, челядьыс, а аслам кагаӧй доймис да, кыдз шуласны, олӧмыс петкӧдліс. И висьтала тай, мися, матыссаяскӧд ӧтвыв венім сьӧкыдлунсӧ, олам ог шог думӧн, а бур вылӧ лачаӧн.
Елена Терюковалӧн висьталӧм серти, Кристина нылыслӧн бӧръя кадӧ нюжаліс тушаыс, да та вӧсна сылы лои нӧшта сьӧкыдджык. Туис гӧрб, и водзӧ на ыдждӧ.
Медым кокньӧдны сылысь оласногсӧ, дзоньвидзалунсӧ кутны важ мозыс, колӧ торъя корсет. Ӧні чукӧртӧны колана кабалаяс, мед сэсся сійӧс вӧчны Питерын. Корсетсӧ нылыслы ковмас новлыны пӧшти пӧрччывтӧг (луннас 20 час), а, сідзкӧ, колӧ вӧчны бурӧс, мед некыті эз топӧд, эз зырт.
Лизук да Настук
Кыдзи пасйылі нин, Терюков гозъялӧн нӧшта кык оз тусь быдмӧ. Лизуклы 8 арӧс, а Настуклы – кыкӧн-джынйӧн.
–Беклутш чеглӧм бӧрын, дерт, бурдӧдысьяс ӧлӧдісны кага чужтӧмысь. Да и ачым полышті. А сэсся, сизим во мысти, ен отсӧгӧн, кыкӧс на верми чужтыны. Найӧ меным отсалӧны и Кристинаӧс видзны-дӧзьӧритны, – висьталӧ Елена Александровна.
Лиза унаторйӧн ноксьӧ. Радейтӧ эпоксид сирысь вӧчасьны. Мамыс ошкӧ, зэв пӧ бура артмӧ исерга, кулон, брелок. Бисерысь кысьӧ, серпасасьӧ. Ӧні дасьтысьӧ челядь ярманга кежлӧ. Содтӧд на ветлӧ бальнӧй спортивнӧй йӧктӧм вылӧ. Весиг вермысьяс лыдын нин лои. Гожӧмнас вӧлӧн занимайтчӧ.
Шӧр чойыс вылӧ видзӧдӧмӧн Настук йӧктӧ жӧ, сьылӧ, серпасасьӧ, радейтӧ лепитчыны пластилинысь.
Мед эськӧ дыр на вӧлі кок йылын
–Кристиналы иппотерапия отсалӧ жӧ, – водзӧ висьталӧ Елена Терюкова, – но сӧмын гожӧмнас новлӧдла. Тӧвнас сьӧкыд, да и оз пыр сьӧмыс судзсьы. Ӧні луннас Кӧджпомса интернатӧ новлӧдла, кӧні сыкӧд и педагогъяс ноксьӧны, массаж вӧчӧны. Тайӧ миянлы быть колӧ, мед дзоньвидзалуныс водзӧ оз торксьы. Ёна ыджыд отсӧг вичмӧ бать-мамлы «АВА-мам шӧринсянь» (веськӧдлӧ Наталья Миронова, код йылысь тшӧкыда гижам «Коми муын». – Е.М.), сэтчӧ и гажъяс, и быдсикас занятие вылӧ ветлам. Гашкӧ, и Кристина оз гӧгӧрво, мый пасъям сылысь чужан лун либӧ кутшӧмкӧ мӧд гаж, но тыдалӧ, мый радлун вайӧны и шарыс, и торт…
Быд во Терюковъяс зільӧны ветлыны саридз дорӧ. Тайӧ и шойччӧм, и дзоньвидзалун ёнмӧдӧм. Но став семьяӧн оз жӧ мойви ветлыны, батьыслы пыр колӧ уджавны, мед могмӧдны семьясӧ. Отсӧг вылӧ Елена нуӧдлӧ мамсӧ. А таво пӧ республикаса юралысь кӧсйысьӧма вичмӧдны налӧн семьялы путёвка. Гашкӧ пӧ, и мойвиас.
Ӧтвылысьтӧ гажаджык
Радейтӧны шойччыны и Удора районын верӧс чужанінас.
Алексей Алексеевич, кыдзи коми мужичӧй, окотапырысь вӧр-ваын келалӧ, кыйсьӧ-вӧралӧ. И уджсьыс кӧ прӧстмылас, быть семьяыскӧд ветлас Кӧджӧ да Косланӧ рӧдвужыс ордӧ.
–Вотчыны радейтам ставӧн. Кольӧм во гожӧмнас сы мында вотӧсӧн номсасим! И тшак пӧттӧдз сёйим.
Сиктын зэв лӧсьыд, сӧстӧм сынӧд, некод оз дӧсадит: ни лудік, ни журъялан машина. Сӧмын вӧр-ва да тэ.
Сыктывкарын мам дача ньӧбис, Ухтаысь вуджис да, ветлывлам и сэтчӧ шашлыкасьны, пывсьыны. Дерт, тӧвнас сэні овны оз шогмы, а гожӧмнас – майбыр! Мый кӧть и ичӧт, ставӧн тӧрам.
Нӧшта ӧти бур юӧр миян семьяын – вермим куим жыръя патера ньӧбны. Мый кӧть и ипотекаӧн, а век жӧ асланым юр сюянін.
–А мыйӧн нӧшта радейтанныд ноксьыны?
–Нылукъяскӧд пӧжасьны, медся радейтанаыс ставнымлӧн – пицца.
Радейта, мед гортын пыр вӧлі йӧза, волывлісны челядь. Менам ӧд аслам куим нылук, да и куим вежа ныв эм.
Шойччан лунъясӧ котырӧн гуляйтам, исласям… Ӧтвылысьтӧ ӧд ёна гажаджык.
<> Екатерина Макарова.
Снимокъясыс Терюковъяслӧн гортса архивысь.