Луздор районса Ношульын восьтісны «Гужевая повозка» выль арт-объект. Меставывса администрация водзын ӧні сулалӧ да нимкодьӧдӧ ношульсаӧс да сэтчӧс гӧсьтъясӧс… вӧла-доддя. Да дзик ӧд збыльвывса кодь вӧлыс, ыджыд да статя.
Мыйла буретш вӧла-доддя, да кыдзи воис мӧвпыс збыльмӧдны татшӧм проектсӧ? Та йылысь висьталіс «Якушево» меставывса асвеськӧдлан котырӧн (ТОС) юрнуӧдысь Лариса Николаевна Попова.
—Ношульын XIX нэм помӧдз нималӧма ӧзын-пристань. Сы йылысь менам арлыдаыс ставныс кывлісны-тӧдӧны пӧль-пӧч да бать-мам висьталӧмысь. Эмӧсь на и баркасӧ (паськыд пыдӧса пыж) вӧчланінъясыс. Та кындзи миян историк Александр Иванович Можегов гижис Ношуль йылысь кык небӧг, — висьталӧ Лариса Николаевна. — Мыйла буретш вӧла-доддя? Ношуль пыр ёна важӧн мунлӧма мир пасьта нималана вузасян туй. Сентябрсянь майӧдз купечьяс вайлӧмаӧсь татчӧ вузӧс, а тӧвнас пристаньӧдз воӧдчылӧмаӧсь тӧвся туйӧд. Луза ю кузя лэччӧдлӧмаӧсь тӧварсӧ Архангельскӧдз, а сэсянь нин вузӧссӧ нулӧмаӧсь Англияӧ да Голландияӧ. Тӧргуйтлӧмаӧсь быдсяматорнас: вӧрӧн, кӧртӧн, тусьӧн, дона куӧн… Вонас кыкысь Ношульын котыртлӧмаӧсь ярманга: рӧштво дырйи — Афанасьевскӧй, а майын — Никольскӧй.
Колӧ пасйыны, арт-объект сьӧктаыс — 500 сайӧ килограмм. Кӧртысь сійӧс вӧчӧма Кӧрткерӧсса кузнеч Игорь Анатольевич Усачёв. Сылӧн ки улысь жӧ да Лариса Николаевналӧн водзмӧстчӧмӧн Ношульын лои куим метр судта Луза статуя — Луза юлӧн ань мыгӧра пас.
Таысь кындзи Лариса Поповалӧн зільӧмӧн жӧ Ношульын кыптіс стела, кытчӧ пасйӧма сикт нимсӧ да артман восӧ.
Стӧчмӧдам, «Гужевая повозкаыс» пырӧ «По следам истории села Ношуль» турист маршрутӧ. Арт-объектсӧ пуктӧма буретш сэтчӧ, кыті важӧн-важӧн пырисны сиктас вӧла-доддяяс Ношульса пристаньӧ тӧварсӧ вайигӧн. Дыр кад чӧж ӧзыныс вӧлӧма Рытыв Европаӧ экономика туйӧн. Буретш татчӧ Россия пасьтала вайлӧмаӧсь тӧварсӧ, медым сэсся ыстыны суйӧр сайӧ.
Лариса Поповалӧн кывъяс серти, Ношульын выль арт-объектыс кыскӧ ас дорас туристъясӧс, весиг быдса экскурсияӧн волывлӧны. Казявлан: доддяс тшӧкыда пукалӧны челядь да верстьӧ. Да и ӧтуввезйын нималана вӧлыскӧд быдсяма снимокыс паныдасьлӧ.
Тадзикӧн йӧзсӧ ышӧдӧны туявны ас район-сиктса историясӧ. Весиг бокысь локтӧны, медым аддзывны став тайӧ мичсӧ. А кӧсъян кӧ и тэ на лыдын лоны да волыны экскурсияӧн Ношульӧ, позьӧ шыӧдчыны Абъячойын серпасасян искусство да кипом творчество шӧринӧ.
Ношуль — зэв мича да аслыспӧлӧс сикт, кытчӧ быть колӧ волыны быдӧнлы, медым ас синмӧн аддзывны мичсӧ.
* * *
Вӧла-доддя арт-объект лӧсьӧдӧм кузя уджтассӧ збыльмӧдӧма Коми Республикаса юралысьлӧн грант весьтӧ. 2022 воын Лариса Николаевна регионса «Активные люди» АРСИ ресурса шӧринкӧд ӧтув дасьтӧм проектӧн шедӧдӧма 700 сюрс шайт. Ань аттьӧалӧ и меставывса асвеськӧдлан ко-тыръяс ассоциацияысь (АТОС) Екатерина Михайловна Сизеваӧс уджтассӧ лӧсьӧдны отсалӧмысь. <>
Екатерина МИКУШЕВА.
Снимокъясыс ӧтуввезйысь.