Коми сикт-грездлӧн да сэтчӧс войтырлӧн олӧмӧн тӧдмасьӧм могысь июнь заводитчигӧн искусство гимназияысь ныв-зон ветлісны Кулӧмдін районса Габовӧ. Воч ю бокса грездын найӧс виччысисны нин Зимстанса школаын велӧдчысьяс.
Гимназистъяслы Габовыс, кытысь вужъяснас налӧн велӧдысь Алла Александровна Таскаева, важӧн нин мусаӧн лоис. Некымын во сайын найӧ отсасисны кыпӧдны грездас часовня, ёртасисны сэні олысьяскӧд да кадысь кадӧ ветлывлӧны, аддзысьлӧны-сёрнитлӧны орчча сикт-посёлокысь олӧма йӧзкӧд.
Та пӧрйӧ Зимстанысь Марья Ивановна Соколовская, Римма Фёдоровна Воробьёва да Алефтина Павловна Лютоева, Дзолльысь мама-ныла Олимпиада Пантелеймоновна да Анна Александровна Логиноваяс, а сідзжӧ Алимиада Ивановна Логинова унатор висьталісны налы Воч юбокса войтыр оласног йылысь.
Фольклор туялысьяс пасйӧны, Троича лунӧ пӧ Эжва йывса сиктъясын мир туй бокӧ сатшкывлісны кыдз вожъяс, а асланыс йӧръясӧ йӧзыс вайлісны неыджыд кыдз пу да мичмӧдлывлісны сійӧс, а сэсся гажӧдчывлісны сы гӧгӧр.
Тайӧ традиция сертиыс жӧ и гимназистъяс да Зимстанса том войтыр сувтӧдісны «Салдат керка» дорӧ кыдз, ӧшлісны сы вылӧ уна рӧма лентаяс. А сэсся панісны гаж: сьылісны, йӧктісны, ворсісны. Некод бокӧ эз кольччы, быдӧнлы окота вӧлі петавны йӧктан-ворсан кытшас, пет-кӧдлыны сямсӧ, пельклунсӧ.
Гажӧдчӧм бӧрас пуксялісны ывлаас жӧ сувтӧдӧм пызан сайӧ да чӧсмасисны ыджыд пачысь сӧмын на кыскӧм пӧжасӧн.
Зинаида Алексеевна Шучалиналӧн да Людмила Сергеевна Лобановалӧн туйдӧм-индалӧмӧн нывъяс асьныс няньшом кӧтісны-гудралісны, рачьясӧ разӧдісны да пачын пӧжалісны. И эз сӧмын коми шаньга, кӧвдум да сӧчӧн, но и удмуртъяслысь перепеч – кык во сайын Удмуртияӧ ветлігас сэтчӧс кӧзяйкаяс юксьӧмаӧсь гимназистъяскӧд перепеч дасьтан гусяторъяснас. А ас киӧн пӧжалӧмыд ӧд медся на чӧскыд! Габовын олігас кызвын лунсӧ пӧжасьлісны, и быд лун шаньга-перепечӧн тыр тасьтіясыс син водзын кушмылісны.
А рытнас «Салдат керкаын» чукӧртчылісны комиӧн сьывны, сӧвет кадся кино видзӧдны, Айму вӧсна Ыджыд тышын усьӧмаясӧс казьтыштны.
Чужан му дорйысь рӧдвужсӧ, кодъяс бӧр эз бергӧдчыны гортас, лыддьӧдлігӧн ныв-зон вайӧдісны 34 морт ним, висьталісны на йылысь, тшӧтш и кӧні усьӧмаӧсь да кытчӧ дзебӧмаӧсь найӧс.
Габовын чужаніныс Василий Григорьевич Лодыгинлӧн. Коми гижысьлӧн паметьлы сиӧм рыт дырйи челядь лыддисны сылысь кывбуръяс, тшӧтш и тайӧс:
Тасянь ылын менам Габов грездӧй,
Воч ю бокын кодлӧн керка рад.
Сэні асыв руысь синсӧ мездӧ,
Сэні садьмӧ челядьдырся кад.
Сэні мамлӧн мӧскыс лудӧ петӧ,
Сэні узьӧ шонді водзын кань.
Сэні биа сорснас петук летӧ,
Сэні тӧлысь –визув ышмӧм чань.
Воч ю кузя сэні пыжа катӧ,
Вомас кутӧ мортыс кыснан сі…
Рытнас вӧлі грездсянь вель и матын
Юква пуны бипур ӧзтам ми.
Коркӧ бипур чужис бипур дорас,
Лӧня овны водзӧ мен эз сет.
Габов грездӧй бара дінас корӧ,
Аски муна, талун кӧ ог пет.
Сьӧлӧм вылас воӧм кывбуръяс дорӧ ныв-зон серпас либӧ снимок на вӧчалӧмаӧсь вӧлі. Сэтысь позис аддзыны и поэтлысь керкасӧ, Воч юсӧ, видз весьтӧ кыпӧдчӧм еджыд русӧ, вӧр сайӧ пуксьысь шондісӧ, да, дерт жӧ, Габовын олысьясӧс, кодъясӧс Василий Григорьевич век ёна пыдди пуктывліс да вылӧ донъявліс. Челядь жӧ ас синнас аддзылісны да вежӧр-ловнас кылісны, мый чужтіс поэтын кывбуръяссӧ.
Сиктӧ ли грездӧ кӧ воин, гаж кындзи и уджыд век сюрас. Зимстанса школаын велӧдысь Евгений Анатольевич Кочановлӧн юрнуӧдӧм улын Арсений Шучалин, Андрей Лешнёв, Руслан Лодыгин, Александр Погуляев, Алексей Солодов выльмӧдісны Василий Лодыгин нима Шӧр уличасянь Воч ю дорӧдз нуӧдан моски, вежисны «Салдат керка» гӧгӧрысь потшӧс.
А мӧд котыр Светлана Михайловна Нефедовакӧд, Людмила Ивановна Игушевакӧд, Алла Александровна, Ксения Сергеевна, Сергей Викторович Таскаевъяскӧд, Павел Иванович Симпелевкӧд уджалісны часовня дорын. Сійӧс кыпӧдӧмсянь эз нин этша кад коль, и коліс выльысь мавтны заборсӧ, стенсӧ.
Быттьӧ и абу сьӧкыд мог, но кадтӧ да вын-эбӧстӧ корӧ. Полина Шуктомовалӧн, Мария Поповалӧн, Юлия Корецкаялӧн да мукӧдлӧн эбӧсыс тырмис и тайӧ уджсӧ вӧчны, и «Салдат керкаын» лӧсьӧдан музейӧ чукӧртӧм эмбурсӧ пӧрадокӧ вайӧдны: – мыськавны, косьтыны, чышкыны-весавны.
Габовӧ быд волігӧн гимназистъясӧс восьса сьӧлӧмӧн вочаалӧны Зинаида Алексеевна да Андрей Васильевич Шучалинъяс. Найӧ пыр дасьӧсь отсавны и уджын, и прӧст кад котыртӧмын. Мыйкӧ кӧ ковмас – гӧсьтъяс медводз на дорӧ жӧ шыӧдчӧны. А пывсьынысӧ кӧть быд лун ветласны – жар пывсянын корӧсясьӧмысь нӧ бурджыкыс мый вермас лоны! И век татшӧма жӧ пӧся аттьӧалӧны кӧзяеваӧс.
Грездӧ ветлӧмлы кывкӧртӧд вӧчан рытӧ гимназистъяс дорӧ воліс Зимстанса администрацияӧн юралысь Владимир Николаевич Лодыгин да бур кывйӧн жӧ висьтасис Шучалин гозъя йылысь, се-тіс налы аттьӧалана гижӧд.
Гимназистъяс да налӧн велӧдысьяс шуӧны, кытчӧдз пӧ кутас визувтны Воч ю, Габов грездын олӧмыс оз кус. Да надейтчӧны, мый регыд бара на ветласны сэтчӧ. <>
Сергей ТАСКАЕВ, Павел СИМПЕЛЕВ.
Снимокъясыс Людмила ИГУШЕВАЛӦН.