Россияса транспорт министерствоын да ГИБДД-ын зільысьяс туй выв правилӧясӧ (ПДД-ӧ) таво пыртӧмаӧсь кутшӧмсюрӧ вежсьӧм. Унатор машинаа да пода ветлысь-мунысьлы тӧдса нин. Но кутшӧмсюрӧ содтӧд лоӧма вына сӧмын март 1 лунсянь.
Мыйсяма тайӧ вежсьӧмъяс? Мый колӧ сюркнявны пель саяд, медым погона йӧз эз сувтӧдны туй вылын да эз штрапуйтны?
Тайӧ да мукӧд юалӧм вылӧ республикаса юралысьлӧн Общественнӧй приёмнӧйын «веськыд йитӧда» телефон пыр сёрни нуӧдігӧн вочавидзисны Сыктывкарын УМВД-лӧн ГИБДД-ысь пропаганда юкӧнӧн веськӧдлысь Артём Станкевич да сійӧс вежысь Антон Ишутин.
Миян мыйсюрӧ абу на, но тӧдны колӧ
Юркарса олысьяс, дерт, казялісны, мый светофор уліас мӧдісны ӧзйыны-кусны еджыд рӧма ичӧтик восьлалысь мортлӧн мыгӧръяс да стрелкаяс. Руль сайын пукалысьлы найӧ нӧшта казьтыштӧны, мый шуйга либӧ веськыдвылӧ кежигас колӧ лэдзны сы водзті уличасӧ вуджысьясӧс.
Тайӧ мыгӧръяссьыс ӧтдор светофор улас вермас ӧзйыны и велосипед. Сэки подаысь ӧтдор ковмас лэдзны и велосипеда, мопеда вуджысьӧс. Но татшӧм светофорыс
Комиын абу на.
И унатор на миян республикаті журъялысьяслы оз инмы. Сідз, Россияын вежӧмаӧсь кытшола туйті мунӧмсӧ. Водзті сы дорӧ матыстчигӧн быдӧнлы колӧ вӧлі сувтны да лэдзны кытшӧдыс тӧвзьысьясӧс. Но машинаыс кӧ матыстчис медшӧр туйӧд, кытшас став мунысьыс сувтлісны.
Россияті ветлӧдлігӧн кӧ матыстчанныд кытшланьыс, медводз колӧ видзӧдны, кутшӧм туй вывті мунанныд. Выль вежсьӧм серти ті кӧ медшӧр туй вылас, позьӧ смела пырны кытшас.
Сыктывкарын татшӧм кытшолыс эм Октябрь шӧртуй да Коммунистическӧй улича туйвежын. Кыдз висьталісны ГИБДД-са специалистъяс, сэні немтор оз вежсьы.
Правилӧӧ пыртӧм вежсьӧмын казьтывсьӧны и сідз шусяна безопасносьт либӧ индан діяс. Миян республикаса юркарын татшӧмыс абу жӧ на, но Россияса уна карын казьтыштӧм дісӧ позьӧ казявны туйвежын. Сійӧ вермас лоны туйыскӧд ӧтрӧвень либӧ некымын сантиметрӧн джуджыдджык. Діыс вермас лоны куим, нёль пельӧса либӧ гӧгрӧс. Пасйӧмаӧсь сійӧс еджыд визьӧн да нӧшта на дзоньнас визьйӧдлӧмаӧсь. Колӧ сюркнявны пель саяд: татшӧминас оз позь сувтны либӧ кутшӧмкӧ кад кежлӧ кольлыны машинатӧ. КоАП-лӧн 12.19-ӧд статья серти кыскасны административнӧй кывкутӧмӧ да перъясны 500 шайт штрап. Москваын да Санкт-Петербургын таысь ковмас мынтыны 2,5 сюрс шайт нин. Татшӧм ді вылас позьӧ сувтны, машинаыд кӧ жугаліс, шуам, ДТП дырйи.
Странаса каръясысь позяс аддзыны и электромобиль зарадитан пас. Комиын татшӧмыс абу на жӧ, электричествоӧн ветлан машинасӧ, тыдалӧ, некод на эз ньӧб да.
Ӧткымынлаысь позьӧ аддзыны пас, мый серти улич кузяыс оз позь мунны автобуслы. Но сійӧ оз инмы общественнӧй маршрута да велӧдчысьясӧс новлӧдлан автобусъяслы.
Вежсис и машина сулаланін индан пас. Водзті лӧз рӧма пӧв вылын вӧлі «Р» шыпас. А сы улӧ нин ӧшӧдлісны содтӧд пӧвъяс, кӧні серпасалӧма, шуам, коляскаа инвалидӧс либӧ кӧрт сьӧм. Воддзаыс индыліс, мый татчӧ позьӧ сувтӧдны инвалидлысь машинасӧ, а бӧръяыс – мый сулалӧмысь ковмас мынтысьны.
Выль пасъясын татшӧм юӧръяссӧ ӧтувтӧмаӧсь. Ӧні ӧшӧдӧны лӧз рӧма пӧв, кӧні эм «Р» шыпас да коляскаа инвалидлӧн мыгӧр либӧ «Р» шыпас да сьӧм.
Татшӧм пассӧ сувтӧдӧмаӧсь нин Куратов уличаса 66-ӧд номера керка дорын физдиспансерлӧн парковкаын.
Мынтысян сулаланінсӧ асфальт вылас кӧсйӧны пасйыны лӧз рӧмӧн. Еджыдӧн кӧ визьйӧдлӧма, вештысьны оз ков. Миян республикаын, кӧні асфальтыс унджык кадсӧ лым да йи улын, тайӧ ӧдвакӧ ковмас. Но Москваын кӧ колянныд машинатӧ лӧзӧн визьйӧдлӧм сулаланінӧ да таысь он вештысьӧй, перъясны 5 сюрс шайт штрап, Санкт-Петербургын – 3 сюрс, а мукӧд карас – 500-1.500 сюрс шайт.
Водзті зургысьлісны… подаяс
Некымын во нин карса уличаясті верстьӧ и том журъялӧны электросамокатӧн, электроскейтбордӧн, гироскутерӧн, сигвейӧн, монокӧлесаӧн да мукӧд сикас ичӧтик ветланторйӧн. Водзті на йылысь ПДД-ын некыдз абу вӧлі пасйӧма, документсӧ лӧсьӧдігӧн татшӧм техникаыс эз на вӧв да. Та вӧсна туй вылын кӧ машина улӧ веськавліс электросамоката морт, ГИБДД-са сотрудник неминуча йылысь кабала дасьтігӧн пасйыліс, мый машина улӧ веськаліс пода мужичӧй. Либӧ тротуар вылын кӧ пӧчӧӧс тангывліс монокӧлесаа зон, ковмыліс гижны, мый зургысисны кык пода морт. Теш дай сӧмын!
Ӧні ПДД-ын татшӧм электротранспортсӧ нимтісны «индивидуальнӧй мобильносьта средствоӧн» (СИМ-ӧн). Татшӧмнас лыддьӧны ӧти либӧ некымын кӧлесаа (ролика) да двигателя механизм, кодӧн позьӧ ӧдйӧ мунны. Сійӧ оз вермы лоны 35 килограммысь сьӧкыдджык. Двигатель выныс 0,25 кВт. Таысь кӧ унджык, но 4 кВТ-ысь этшаджык, тайӧ нин лоас мопед, код вылӧ колӧ водительлӧн М категорияа удостоверенньӧ да шлем.
14 арӧсысь ичӧтджыкъяслы СИМ-нас позьӧ ветлыны сӧмын велосипедъяслы вичмӧдӧм либӧ пода туйӧд. Оз позь мунны часнас 25 километрысь ӧдйӧджык. СИМ-ӧн веськӧдлысьлы, кыдзи и машинаса шоперлы, колӧ пыдди пуктыны подаӧс, сувтны да лэдзны вуджны туйсӧ. И тротуарті мунігӧн оз позь ӧддзыны да кодӧскӧ зургыны. Ачыс кӧ СИМ-нас мунысьыс вуджӧ туйсӧ, кыдзи и велосипедалы, колӧ чеччыны да «зебраӧдыс» восьлавны подӧн.
Машина ветлан туй бокті позьӧ мунны электросамокатӧн сӧмын 14 арӧсысь ыджыдджыклы, эм кӧ улича либӧ туй пӧлӧныс велосипедӧн ветлӧм могысь ордым. Таысь ӧтдор, СИМ-ыслӧн медым вӧліны лючки тормоз, еджыд да гӧрд фараяс.
СИМ-ӧн оз позь петны туй шӧрӧ да мунны машинаяс ветланінті, оз позь кежны накӧд шуйгавыв да сюйсьыны кытшола туй вылӧ. Колӧ кӧ кежны шуйгавылӧ, велосипедӧн ветланінті ковмас мунны туйвежӧдз, чеччыны, вуджны туйсӧ подӧн да водзӧ бара мунны туй бокӧдыс.
Выль ичӧт транспортлы ӧшлӧны и пасъяс, кӧні индӧма, кыті позьӧ мунны, а кыті – оз.
Туй выв правилӧ торкӧмысь СИМ-ӧн веськӧдлысьӧс вермасны кыскыны кывкутӧмӧ да перйыны 800 шайт штрап, а та дырйи кӧ сійӧ вӧлі гажа юра, ковмас мынтыны 1.500 шайт.
Быд во тулыснас ГИБДД-ын зільысьяс тшӧкыдджыка волывлӧны школаясӧ да висьтавлӧны велӧдчысьяслы, налӧн бать-мамлы велосипедӧн, мопедӧн, а ӧні и СИМ-ӧн ветлан правилӧяс йылысь. Ньӧбанныд кӧ пиыдлы либӧ нылыдлы электросамокат, велосипед либӧ сигвей, казьтыштӧй налы и ПДД йылысь.
Кыдзи и машинаӧн веськӧдлысьӧс, ГИБДД-са сотрудник вермас сувтӧдны электросамокатӧн тӧвзьысьӧс да видзӧдлыны, абу-ӧ сійӧ гажа либӧ дик юра.
«Макси» пыр Дырнӧсӧ? Оз позь!
«Веськыд йитӧда» телефон пыр звӧнитіс мужичӧй да юаліс, мыйла пӧ «Макси» вузасян да гажӧдчан шӧрин дорӧ кежан туй бокын светофорын асывнас дугдіс ӧзйыны веськыдвылӧ индан турунвиж стрелкаыс? Пыр пӧ ӧзйӧ гӧрд кытш, а, сідзкӧ, и кежны оз позь…
Кыдз вочавидзисны ГИБДД-са специалистъяс, збыльысь, шӧринлӧн парковка вылӧ кежанінын светофорлӧн содтӧд секцияыс уджалӧ сӧмын 10 час асывсянь. Тайӧс вӧчӧмаӧсь мудер шоперъяслы паныд. Делӧыс сыын, мый асывнас Эжвасянь Сыктывкарӧ локтӧ зэв уна машина. Унджыкыс мунӧ Октябрь шӧртуйӧд, но «Макси» шӧрин да телецентр дорын, Печора, Гӧрд партизанъяс, Орджоникидзе туйвежъясын светофоръясыс мӧдісны уджавны мӧд ног, дырджык пӧ колӧ виччысьны. Та вӧсна уна шопер мӧдӧма кежны «Макси» дорӧ, мунны машинаяс сулаланінті, а сэсся петны Дырнӧсса кытшола туй вылӧ. Та вӧсна шӧрин дорас содӧма неминучаыс.
Николай РАЗМЫСЛОВ.
<> Снимокъясыс авторлӧн да ӧтуввезйысь.