Ноябрь 10 лунӧ Эжва районын нуӧдісны коми войтырлысь 27-ӧд конференция. Аддзысьлӧмсӧ котыртлісны «Коми войтыр» ӧтмунӧмӧн да Эжва районса администрацияӧн веськӧдлысьяс.
«Эжва – ичӧт Чужан му». Татшӧм ним улын вӧлі тавося чукӧртчылӧмыс. Делегатъяс кыпӧдісны Эжва районлы локтан воӧ 60 во тырӧм, национальнӧй традицияяс сӧвмӧдӧм, войтыркостса йитӧдъяс ёнмӧдӧм, дзоньвидзалун видзӧм, быдмысь войтырӧс чужан му радейтны ышӧдӧм кузя юалӧмъяс.
Чукӧртчӧмаяс дорӧ чолӧмалана кывъясӧн шыӧдчисны Коми Республикаса правительствоӧн веськӧдлысьӧс вежысь Галина Габушева, Сыктывкарса да Эжваса администрацияясӧн юрнуӧдысьяс Владимир Голдин да Сергей Воронин, «Коми войтыр» ӧтмунӧмысь нырщик Алексей Габов.
Водзӧ ӧтув зільӧмӧн
– Нимкодь, мый чукӧртчим, ӧд кык во эз вӧв позянлуныс аддзысьлыны син на син. Эжваӧ ветлігӧн пыр казяла татчӧс олысьяслысь асланыс район вӧсна тӧждысьӧмсӧ. Тані вочасӧн бурмӧ социальнӧй инфраструктураыс, дзоньталӧны туйяс, кыпӧдӧны выль олан керкаяс. Сідз, 2021 воын Емвальын восьтісны детсад, а локтан воӧ «Светоч» библиотека лоас модельнӧй, – висьталіс Галина Габушева.
Галина Ивановна пасйис республикаса промышленносьт сӧвмӧдӧмын Эжва районлысь ыджыд пайсӧ да тӧдчӧдіс, мый тані олысьяс пыдди пуктӧны да зільӧны водзӧ сӧвмӧдны коми войтырлысь кыв-культурасӧ. Шуам, Эжваса коми культура шӧрин та могысь ёна водзмӧстчӧ да быдсикас гаж-аддзысьлӧмсӧ нуӧдӧ. Нимкодь пӧ, мый неважӧн шӧринас зільысь Екатерина Туголукова вермис Комиын национальнӧй политика министерствоӧн котыртӧм «Этно профи» республикаса конкурсын.
Галина Ивановна бур боксянь пасйис «Бумажник» культура дворечлысь уджсӧ, а нӧшта казьтыштіс Эжвалы локтан воӧ 60 во тырӧм йылысь. Ӧтув пӧ бырӧдам став мытшӧдсӧ да водзӧ мичмӧдам-бурмӧдам районсӧ.
Владимир Голдин тшӧтш чолӧмаліс ставнысӧ да эскӧдіс, мый юркарса администрациясянь Эжвалы кутас вичмыны отсӧгыс.
– Коми войтырлӧн конференция уна во нин сетӧ позянлун кыпӧдны национальнӧй политикакӧд, йӧзлысь олӧмсӧ сӧвмӧдӧм-бурмӧдӧмкӧд йитчӧм майшӧдлана юалӧмъяс, – висьталіс Эжва районса администрацияӧн веськӧдлысь Сергей Воронин.
Конференция дырйи «Коми войтыр» ӧтмунӧмӧн веськӧдлысь Алексей Габов сетіс аттьӧалана гижӧд «Эжваса комияс» котырын зільысь-водзмӧстчысь йӧзлы. Уна вося бур уджысь чолӧмаліс Владимир Ильич Исаковӧс, Дьяконов нима музейса директор Надежда Костинаӧс, «Эжваса ЦБС» тэчасӧн веськӧдлысь Людмила Вениаминовна Калугинаӧс да мукӧдӧс, и эскӧмӧн шуис, Эжваса комияс пӧ водзӧ кутасны зільны татчӧс йӧзлысь олӧмсӧ бурмӧдны.
Мый вӧчӧма, а мый колӧ на
Конференция вылын медшӧр сёрнисӧ панісны «Эжваса комияс» котырӧ пырысьяс.
Коми культура шӧринысь Екатерина Туголукова юӧртіс, мый лои вӧчӧма коми войтырлысь 26-ӧд конференция нуӧдӧм бӧрын, да такӧд тшӧтш аттьӧаліс ӧтувъя бур уджысь «Эжваса комияс» котырӧ пырысьясӧс, культура да велӧдан учреждениеясын, предприятие-организацияын, районса администрацияын зільысьясӧс.
Сылӧн висьталӧм серти, таво гожӧмнас «Формирование комфортной городской среды» уджтас серти Эжваын асфальтӧн вевттисны Бумажник шӧртуй пӧлӧн 42-ӧд олан керкадорса подӧн ветланінъяс, дзоньталісны Слава уличаын тренажёръяс, тшӧтш и Н.М. Дьяконов нима литературно-театральнӧй музей дорын этнография пельӧс да Эжваса коми культура шӧринлысь кык кильчӧ.
Ыджыд удж вӧчӧма коми кыв да культура сӧвмӧдӧмын. Сідз, велӧдан управление котыртліс школаса тшупӧдын коми кыв, фольклор, литература, краеведение кузя олимпиадаяс, а сідзжӧ «Коми кыв ме тӧда» диктант да коми письменносьтлы 650 во тырӧмкӧд йитчӧм конкурс-викторина. Таво жӧ Эжваса школаясын велӧдчысьяслы муніс «Под шум северного ветра» ретро-фестиваль.
Коми кывйӧн да вужвойтыр культураӧн тӧдмӧдӧны и детсадса зонпосниӧс. «Моя малая родина», «Быт и творчество народа коми», «Народные промыслы», «Край мой Северный» уджтасъяс серти дзолюкъясӧс тӧдмӧдӧны важся коми олан керкаясысь эмбурӧн, нуӧдӧны фольклора гаж-рытпук да мастер-классъяс.
Районса культура учреждениеясын во чӧж нуӧдісны этнокультура нырвизя быдсикас аддзысьлӧм-гажсӧ. Шуам, «Светоч» библиотекаын зільӧ-водзмӧстчӧ «Ми комияс» котыр. Эжваын олысьяс окотапырысь волывлӧны «Сёрнитам комиӧн!» занятиеяс вылӧ.
Н.М. Дьяконов нима музей котыртлӧ коми кыв вылын экскурсияяс, збыльмӧдӧ «Интерьер коми избы», «Охота – главное занятие коми», «Языческие верования древних коми» уджтасъяс. А Эжваса культура двореч шедӧдіс «Культурный перепляс» проект олӧмӧ пӧртӧм могысь Коми Республикаса юралыссянь грант да нуӧдіс нин коми йӧктӧм кузя 10 мастер-класс. Таысь ӧтдор вурисны изьватас паськӧм.
Екатерина Туголукова пасйис коми том йӧзлӧн «МИ» котырлысь водзмӧстчӧмсӧ. Найӧ пӧ ёна отсасьӧны да кӧсйӧны и водзӧ ӧтув зільны.
Эскыссьӧ, Эжваса коми культура шӧрин водзӧ кутас унатор вӧчны, медым вужвойтыр пыдди пуктісны чужан кыв да культура.
Елена Иванова, «Эжваса комияс» котырӧн веськӧдлысьӧс вежысь, сідзжӧ шыӧдчис чукӧртчӧмаяс дорӧ.
– Матыстчӧ миян районлы тӧдчана пас – сылы тырӧ 60 во. Чайта, быд учреждение-предприятие пырӧдчас юбилей кежлӧ дасьтысян уджас. Коми Республикаса национальнӧй политика министерстволысь кора «Эжваса комияс» котырлы субсидияа отсӧг, медым лӧсьӧдны-дасьтыны тайӧ тшупӧда пас кежлас проектъяс. Сідзжӧ вӧзъя министерствоыслы лэдзны коми кыв вылын караоке. Воддза дискъясыс ёна вӧдитчӧмысла важмисны нин, колӧ выльмӧдны, – висьталіс сійӧ. – Эжваса администрацияӧс кора видлавны, кыдзи позьӧ тӧдчӧдны районыслысь национальнӧй аслыспӧлӧслунсӧ, сідз шусяна колоритсӧ. Шуам, локтан воын кутасны выльмӧдны автобус сувтланінъясысь постеръяс. Окота, медым серпасъясыс вӧліны коми сераӧсь либӧ коми гижӧдаӧсь. Воссялӧны выль лавкаяс. Колӧ эськӧ и найӧс мичмӧдны бара жӧ коми серъясӧн, а лавкаясыслы сетавны коми ним. Та кындзи «МИ» котыркӧд окота нуӧдны районыслӧн тшупӧда пас кежлӧ ыджыд гаж, а кыдзиджык – колӧ на мӧвпыштны. Вай нимӧдам Эжва районлысь тшупӧда пассӧ национальнӧй аслыспӧлӧслунӧн.
Конференция дырйи жӧ чолӧмалісны «Лучший кабинет коми языка-2022» конкурсӧ пырӧдчысьясӧс. Эжва районысь сэні петкӧдчис 8 школа.
Челядьӧс чужан му радейтны ышӧдӧм йылысь висьталіс республикаса челядь котыръяслӧн ассоциацияын зільысь Василий Андреев.
Уна майшӧдлана юалӧм чужи Эжва карса поликлиникаӧн веськӧдлысьӧс кывзӧм бӧрын. Вӧлі вӧзйӧма такӧд йитӧдын торйӧн чукӧртчывны.
* * *
Казьтыштам, Эжва районса коми войтырлӧн медводдза конференцияыс вӧлӧма 1995 вося октябрь 24 лунӧ татчӧс администрацияын. Веськӧдлысьнас бӧрйӧмаӧсь Гений Дмитриевич Горчаковӧс.
«Эжваса комияс» общественнӧй котыр регистрируйтӧмаӧсь 1995 вося ноябрь 30 лунӧ. 1996 воын «Эжваса комияс» котырлӧн да районса администрациялӧн водзмӧстчӧмӧн вӧлі восьтӧма коми культура шӧрин, а сэсся шӧрин бердас ӧтувтчӧма «Эжва йӧлӧга» йӧзкостса котыр.
2011 воын бӧрйӧмаӧсь выль юрнуӧдысьӧс – Алексей Иванович Габовӧс. Талун нырщикалӧ Елена Иванова. <>
Екатерина МИКУШЕВА.
Снимокъясыс ӧтуввезйысь.