Коми Республикаын заводитчӧ челядьлысь дзоньвидзалун ёнмӧдан да найӧс шойччӧдан гожся кампания. Сійӧ шымыртас 6-18 арӧса 34 сюрс гӧгӧр велӧдчысьӧс. Нӧшта вит сюрс ныв-зон шойччасны лунвылын Сьӧд саридздорса лагеръясын.
Республикаын воссяс челядьлы 450 шойччанін, на лыдын 313-ас найӧ мӧдасны овны сӧмын луннас. 133-лаын позяс шойччыны да уджавны. Нӧшта лоас сідз шусяна куим стационарнӧй да палаткаа ӧти лагер.
Татшӧм лыдпасъяс вайӧдісны май 16 лунӧ республикаса юралысьлӧн Общественнӧй приёмнӧйын «веськыд йитӧда» телефон пыр сёрнитігӧн регионса велӧдан, наука да том йӧзлӧн политика министерствоысь содтӧд тӧдӧмлун сетӧм да гожся шойччӧм кузя юкӧнӧн веськӧдлысь Елена Казакова, челядьлӧн да томъяслӧн шӧринысь логистика да гожся шойччӧм котыртан юкӧнӧн веськӧдлысь Любовь Корчажинская.
– Дерт, Войвылын олысь зонпоснилы оз тырмы шоныдыс. Бур ногӧн кӧ, гожӧмнас став томуловсӧ колӧ нулыны Краснодар крайӧ, но талунӧдз сэтчӧ вермыліс ветлыны сӧмын джын мындаыс, – висьталіс Елена Александровна. – Но республикаын унатор вӧчсьӧ, медым быд ныв-зонлӧн збыльмис саридз дорын шойччыны кӧсйӧмыс. Ыджыд аттьӧ миян регионса юралысьлы да правительстволы «Черноморская зорька» лагерысь. Ӧти-кӧ, ӧні сійӧ дзоньнас миян, частник киысь вуджӧдісны челядьлӧн да томъяслӧн республикаса шӧринлӧн борд улӧ. А, мӧд-кӧ, республикаса бюджетысь лагерсӧ дзоньталӧм-бурмӧдӧм, томуловӧс сэні лючки видзӧм да безопасносьт ёнмӧдӧм вылӧ видзисны уна сьӧм. Таво сэні шойччас ылӧсас кык сюрс ныв-зон.
Вермытӧм челядя бать-мамлӧн корӧм серти таво найӧс медводдзаысь шойччӧдасны-бурдӧдасны «Черноморская зорькаын». Ӧнӧдз тайӧс абу вермылӧмаӧсь вӧчны, коляскаа висьысьяслы колана сідз шусяна инфраструктураыс абу вӧлӧма да. «Мам да кага» корпус дзоньталӧм бӧрын июнь-июльын сэні кык сменаӧн вермасны бурдӧдчыны вермытӧм сё кага да сы мында жӧ найӧс дӧзьӧритысь верстьӧ.
Но, вермас лоны, мый республикаын оз чукӧрмы сы мында вермытӧм кагаыс, кодъяс смелмӧдчасны ветлыны лунвылӧ. Овлӧ пӧ, весиг дзоньвидза челядьсӧ бать-мам полӧны ыстыны саридздорса лагерӧ.
Сідз, челядьлӧн да томъяслӧн шӧрин быд во юклӧ муниципалитетъяслы путёвкаяс сэні олысь челядь лыд серти. Шуам, республикалы вичмӧдӧм вит сюрс путёвкаысь 101-ӧс вӧзъясны Сосногорсклы, 61-ӧс – Емдінлы да сідз водзӧ. Но тшӧкыда пӧ ковмылӧ мӧдысь юклыны, унаӧн оз босьтны да.
И збыльысь, «веськыд йитӧда» телефон пыр Сосногорсксянь звӧнитіс нывбаба да юаліс, кӧні пӧ позьӧ шойччӧдны-бурдӧдны вермытӧм кагуксӧ.
Кор сылы висьталісны «Черноморская зорька» йылысь, аньыд пыр и ӧвтыштчис таысь. Куим лун пӧ поездын коляскаа каганад зэв сьӧкыд.
Таво гожӧм вермытӧм челядьӧс виччысьӧны сӧмын Краснодар крайса лагерын, но декабрын пӧ татшӧм сменаыс воссяс «Гренадаын».
Мӧйму татшӧм сменаясыс вӧлӧмаӧсь «Гренадаын» да «Истокын». Бӧръяыс меститчӧма Сыктывкарын Катаев уличаса 39-ӧд номера керкаын. Вермытӧм челядьлӧн бать-мамлы сійӧ зэв ёна воӧма сьӧлӧм вылас. Ставсӧ пӧ вӧчӧма выль технология серти, коляскаа кага быдлаӧ письтӧ. Эм спортзал, краеведение да этномузей. Челядькӧд пыр уджалӧмаӧсь-ворсӧмаӧсь вожатӧйяс, психологъяс. Бать-мамсӧ куим-нёль час кежлӧ мездылӧмаӧсь кагасӧ дӧзьӧритӧмысь. Кодлӧн семьяас татшӧм висьысь, тӧдӧ, кутшӧм тайӧ кокньӧд. Сэсся и кагаыс, коді лунтыръясӧн гортас, «Ис-токас» тӧдмасьӧ ас коддьӧмыскӧд.
«Черноморская зорькаысь» ӧтдор Краснодар крайын челядь вермасны шойччыны-бурдӧдчыны «Приморский», «Солнечный», «Медвежонок» лагеръясын. Во куим нин миян томулов ветлӧны Крымса «Алькадарӧ», и таво сэні шойччасны.
Но а кодлы оз мойви ветлыны лунвылӧ, вермасны шойччыны Комиын, «Мечта» да «Гренада» лагеръясын. Бӧръяас кӧсйылӧмаӧсь меститны Украинаысь воӧмаясӧс, но сэсся век жӧ шуӧмаӧсь гожӧмнас сэні шойччӧдны челядьӧс.
Мӧйму республикаын уджӧдӧмаӧсь на «Чайка» лагер, но таво гожӧм челядьӧс сэтчӧ оз лэдзны, комиссия некымын стрӧйба шуӧма шогмытӧмӧн да.
Кыдз висьталіс Елена Казакова, сэні кӧсйӧны восьтыны палаткаа лагер.
– Талун Россияса уна регионын татшӧмсӧ котыртӧмаӧсь нин. Кыдз шуӧны томъяс, тайӧ аслыссяма тренд. Торйӧн нин гырысь класса велӧдчысьяс пиысь унаӧн кӧсйӧны шойччыны буретш татшӧмас, – юксис аслас мӧвпъясӧн Елена Александровна. – Кык во сайын коронавирус вӧсна страна пасьтала пӧдлалісны палаткаа лагеръяссӧ. Таво санитария да эпидемиология боксянь неуна личӧдыштісны корӧмъяссӧ. Но стрӧжитӧны нин гагъясысь видзчысьӧм боксянь.
«Чайкаын» палаткаясын июль-августын кӧсйӧны котыртлыны кык смена, быдын шойччӧдны 45 ныв-зонмӧс. Дерт, поводдяыс кӧ сетас тадзи вӧчны. Ӧд норматив серти челядьӧс позьӧ узьтӧдлыны палаткаын, войнас кӧ ывлаас 15 градус шоныд. Мӧйму пӧ тайӧ кадас вӧлі зэв шоныд, а кыдзи лоас таво?
– Лунся лагерӧ, кодӧс йӧзыс шуӧны школабердса площадкаӧн, гижӧдӧны медсясӧ ичӧт класса велӧдчысьясӧс. И восьтылӧны найӧс сӧмын июньын. Ӧд сэсся школасӧ колӧ дасьтыны выль велӧдчан во кежлӧ, дзоньтасьны, пелькӧдчыны. Но ӧт-кымын муниципалитетын татшӧм площадкаыс уджалӧ гожӧмбыд, – висьталіс Елена Казакова. – А гырысь класса ныв-зон кӧсйӧны шойччыны и ӧттшӧтш уджыштны-нажӧвитчыштны. Дерт, 14-16 луна сменаад уна он нажӧвит. Шӧркодя ӧкмӧ 3,5-4 сюрс шайт.
Куим во сайын Сыктывкарын абу вӧлӧма ни ӧти шойччан да уджалан лагер. Найӧс шулӧмаӧсь уджалан бригадаӧн. Татшӧмыс уна вӧлӧма и сиктъясын. Челядь сэні луннас зільӧмаӧсь, а сэсся разӧдчывлӧмаӧсь гортаныс. Оланпасъяс серти абу быть вӧлӧма весиг челядьӧс вердны-юктавны. Но шуасны кӧ бригадасӧ лагерӧн, сэки эськӧ ковмас кутчысьны быдсикас СанПиН-ӧ, оланпасӧ да нормативӧ.
Но та вылӧ видзӧдтӧг талун медуна уджалан да шойччан лагер восьтӧмаӧсь юркарын, Интаын, Сосногорскын да Кулӧмдінын.
Гожся шойччан путёвкала позьӧ шыӧдчыны ӧтуввезса «Электронное образование» ГИС пыр либӧ карса образование управлениеӧ. Тайӧс вермасны вӧчны и Донецкысь да Луганскысь воӧм челядь. Та дырйи сьӧрсьыныс мед вӧлі кабала, кӧні индӧма, мый найӧ беженечьяс. Кытчӧ шыӧдчыны путёвкала, позьӧ тӧдмавны и Дети11.рф сайтысь. Сэні эмӧсь и «Гренада» да «Мечта». А «Орлёнок» лагер йылысь став юӧрыс – «Монди ЛПК»-лӧн сайтын.
Унаӧн асьныс корсьӧны лунвылын шойччанін. Шуам, кодкӧ иналӧма писӧ математика радейтысьяслӧн, мӧд – вӧр-ва дорйысьяслӧн лагерӧ. Коймӧдлаын челядьӧс дасьтӧны олимпиадаяс кежлӧ. Татшӧм шойччӧмсьыс позьӧ косӧдны сьӧм, лагерсӧ кӧ пасйӧма сэтчӧс обласьтса реестрын.
Мыйла тайӧ колӧ? Лагерсӧ кӧ абу казьтыштӧма регионса реестрын, сідзкӧ, сійӧс восьтӧмаӧсь санкциятӧг, и сэні оз позь шойччӧдны-видзны челядьӧс. Тайӧ лагерас абу волӧмаӧсь Роспотребнадзорса, госпожнадзорса, Росздравнадзорса, удж кузя госинспекцияса сотрудникъяс. И лоас кӧ неминуча, кытысь корсьны мыжасӧ?
Путёвкаысь сьӧм косӧдігӧн оз ков вунӧдны и сідз шусяна кешбэк йылысь. Тайӧ федеральнӧй уджтас. «Мир путешествий» сайтын та кузя ставсӧ лючки юӧртӧма. Медтӧдчанаыс – вӧдитчыны банкса «Мир» картаӧн да оз ков кадысь водзджык ньӧбны путёвкасӧ. Кешбэк серти позяс косӧдны путёвкаыслысь джын донсӧ, но 20 сюрс шайтысь унджык оз сетны.
– Талун лунвылын шойччан путёвкалӧн шӧркодь доныс 45 сюрс шайт. Арктика регионын олысь, вермытӧм, судзсьытӧма олысь семьяысь, быдсикас олимпиадаын да конкурсын вермысь ныв-зонлы путёвкаысь вештысьны оз ков. Бӧръяясыс сӧмын поездӧн мунӧмысь мынтӧны кызь сюрс шайт, а мукӧдыс – билет донсьыс 10 прӧчент (ылӧсас кык сюрс шайт). А таво гожӧмын на дорӧ содасны и Донецк да Луганск республикаясысь воӧм челядь. На пыдди сідзжӧ вештысяс миян регионса бюджет. Ӧд найӧс тшӧтш позьӧ лыддьыны судзсьытӧма олысьясӧн. Та могысь весиг кутшӧмсюрӧ оланпасъясӧ пыртӧма нин вежсьӧмъяс, – висьталіс Любовь Олеговна.
Но мам-батьлы, кодъяслӧн ныв-зонмыс оз пырны лыддьӧдлӧм лыдас, республика тшӧтш отсалӧ. Шу-ам, саридз дорӧ 21 луна путёвкаысь бюджет вештӧ 31.500 шайт. Сідзкӧ, кагалӧн мам-батьыс мынтасны сӧмын 13.500 шайт. «Гренадаын» 14 лунысь босьтасны 8.400 шайт, а «Мечтаын» та дыра шойччӧмысь – кык пӧв этшаджык.
Со и бӧрйӧй. Владимир Попов аслас кывбурын гижліс: «Кодкӧ мунӧ Гагрыӧ, а ме муна Гаръяӧ». <>
Николай РАЗМЫСЛОВ.
Снимокыс ӧтуввезйысь.