«Ӧні, кор пукала нин шоныд керкаын, бур жӧ казьтывны Ямалӧ ветлӧмӧс. Ок, ёна дӧнзьӧдіс менӧ поводдяыс! Бушков, кӧдзыд… А ставыс сы ради, медым аддзывны ненечьяслысь Войвылӧ мунӧмсӧ, аргышсӧ». Тайӧ пасйӧдыс нималана фотограф-путешественник Даниил Коржоновлӧн дневникысь. Шензьӧдана фото да видео сылӧн артмӧмаӧсь яранъяскӧд олігӧн. Вӧлӧмкӧ, Даниил радейтӧ путешествуйтны став мир пасьта, а аслас уджъясын петкӧдлӧ уна сикас войтырлысь оласног-традициясӧ. «Коми муын» йӧзӧдам фотографлысь яранъяс дорӧ ветлӧм йылысь туйвывса пасйӧдъяс.
Вои
Сӧмын на вои ненечьяс дорӧ, а шензя нин! Но тайӧ шензьӧмыс зэв аслыспӧлӧс, тӧдтӧм. Овмӧдчим чумӧ. Друг кыпӧдчис ён тӧв, да ковмис пыклыны оланінсӧ дадьясӧн, бедьясӧн, медым эз лэбӧд. Бушколыс майшӧдліс весиг тані нэмсӧ олысь кӧзяеваӧс. Но нинӧм вылӧ видзӧдтӧг быдлунъя удж-могыс эз сувт: пес да ва пыртӧм, мотор дзоньталӧм, орчча чумысь гӧсьтъяслӧн волӧм.
И тадзи куим лун чӧж. Весиг шогсьыны куті, мый вужвойтыр паськӧма ненечьясӧс ог и вермы фотографируйтны. Мый нин шуны аргыш йылысь…
Эз на лӧнь
Тайӧ лунъясӧ дзикӧдз велалі овны яранъяскӧд. Отсалі налы поткӧдлыны да пыртлыны пес, сывдыны лым. Татшӧм ветлӧмыс вежӧ мӧвпаланногтӧ. Юрад сӧмын бергалӧ: кутшӧм тӧжд-могӧн ми тырим карын олігӧн, майшасям нинӧм абусьыс. Тані ставыс мӧд ног – колӧ сӧмын кыдзкӧ овны водзӧ. Став ковтӧм мӧвпыс воши-быри. Бур, кор окота пышйыны карса олӧмысь.
Нёльӧд лунӧ бушколыс лӧньыштіс. Апрель тӧлысь нин, колӧ мунны водзӧ, Войвывлань, выль сулалан места корсьны. Заводитім чукӧртчыны. Чумтӧ разьны абу сьӧкыд. Час джын – и лэдзӧма нин. Но тӧлыс бара кыптіс. Удитім сӧмын ӧти чум разьны. Ковмис ӧти семьяӧс мӧд чумӧ меститны, кытчӧдз поводдяыс эз лӧнь.
Семья
Кӧсъян бура тӧдмасьны яран олӧмӧн – овмӧдчы накӧд! Бӧръян семья, вӧзйысян, а сэсся налӧн чумӧ овмӧдчан. Кӧзяева олӧны шуйгаладорас, гӧсьтъяс – веськыдвылас. Войнас чумсӧ юкӧны дӧраӧн.
Пётр Иванович корис миянӧс аслас чумӧ. Медводз сьӧкыд вӧлі гӧгӧрвоны ӧта-мӧднымӧс, ӧд весиг рочнас сійӧ эз сёрнит. Но некымын лун мысти заводитім ёртасьны, весиг кыв тӧдтӧг. Семьякӧд олігӧн фотографлӧн эм позянлун вӧчны мича фотояс.
Бушколыс лӧньыштіс. Нёль лун, а быттьӧ быдса нэм. Велалі татчӧс оласногӧ. Кӧдздӧдіс. Медводдза лунас кӧ вӧлі сӧмын 5 градус кӧдзыд, лымйыс ляксис быдлаӧ да, паськӧмтӧ пыр коліс косьтыны пач дорын, ӧні 25 градус кӧдзыд нин. Но тӧлыс лӧнис, сідзкӧ, аргыш лоӧ.
Ненечьяс ломтӧны пачсӧ рытсяньыс, а сэсся водӧны узьны. Асывланьыс чумын да ывлаын ӧткодь кӧдзыд.
Мӧдӧдчим
Поводдя лэдзис петны ывлаӧ. Пётр дасьтіс гоз-мӧд дадь, да ми мӧдӧдчим найӧс видлыны. Шензи, ӧд дадьсӧ чукӧртіс дзик ӧти кӧрт тувтӧг, а пуыд оз нюклясь. Кӧръясыд тані и транспорт, и вердысьяс, и сьӧм нажӧвитысьяс пыдди.
Лена
Лена – Пётр Ивановичлӧн гӧтырыс, миян кӧзяйканым. Асывсяньыс сёр рытӧдз уджалӧ: то лым вайӧ да сывдӧ, то тӧлысь чум пыклӧ, то сёян-юан дасьтӧ.
Сёяныд тані прӧстӧй, но чӧскыд да гортса: чери, кӧр яйӧн макарон. Лена сёянсӧ вайӧ ывлавывса «морозилкаысь» – тайӧ ӧтлаӧдӧм некымын нарт. Удж костын Лена ломтӧ пач да вурӧ паськӧм. Мудзыс сылы быттьӧ оз и пысась.
Челядь
Яран челядь зэв шаньӧсь. Вежон чӧжӧн ньӧтчыдысь эг кывлы налысь няргӧмсӧ. Мукӧддырйи кагаыс босьтӧ пила либӧ чер да заводитӧ ворсны.
Медводдза классянь челядьсӧ нуӧны вертолётӧн, быдса велӧдчан во кежлӧ найӧ янсӧдчӧны мам-батьыскӧд. Но оз ставныс. Овлӧ, ӧткымынӧн ичӧтсяньыс кольччӧны отсасьны бать-мамыслы. Тӧдчӧда, «ненеч» кывлӧн вежӧртасыс – збыль морт.
Анжелика
Мунім снегоходӧн суседъяс дорӧ. Пӧшти кык час еджыд лымъя гӧраясӧд.
Тӧдмасим Нина нима кӧзяйкакӧд. Торйӧн нин нимкодь Анжеликаӧс аддзӧмысь – зэв нюмбана нывка. Дерт, медводз челядь видзчысисны тӧдтӧм йӧзысь, но миян костын йиыс сылі, сӧмын заводитім накӧд ворсны. Стӧча верма шуны – весьшӧрӧ татчӧ эг локтӧй!
Аргыш
Со и збыльмӧ менам кӧсйӧмӧй – аддзывны аргыш, ненечьяслысь Войвылӧ мунӧмсӧ. Тайӧ ыджыд да мича лоӧмтор: нартысь 10 гӧгӧр «поезд» мунӧны долинаӧд, сопка да гӧра костӧд. Вежонӧн сӧмын ӧти мича лун и вӧлі, но сійӧ сетіс позянлун тэрмасьтӧг чукӧртчыны да корсьны выль сулаланін.
Ме босьті снегоходсӧ да кӧръяссӧ пановтӧмӧн корси мича ракурсъяс. Та вылӧ, чукӧртчӧм да кузь туй вылӧ, муніс матӧ 12 час, асывсяньыс рытӧдзыс.
Мӧд асылӧ вӧлі нин ньӧбӧма самолёт вылӧ билет. Но ӧти кӧсйӧм эз на збыльмы – снимайтны вой кыа. Кольччыны либӧ мунны?
Ямал
Тайӧ ветлӧмыс менӧ шензьӧдіс, быттьӧ уна нэм сайӧ бергӧдчылі. Кадыс тані абу – сӧмын тундра, вӧр, лым, кӧръяс да яранъяс.
Медбӧръя лунӧ мойвиис снимайтны яранъяслысь некымын портрет, вужвойтыр паськӧмсӧ. Та могысь ӧд и локті татчӧ, но мойвиис унджыктор аддзывны, аслыспӧлӧс йӧзкӧд тӧдмасьны.
Дерт, бушков дырйи эз вӧв кокни, но кадръясыс артмисны.
Фейерверк
Ямалын медбӧръя рыт. Сӧмын на воим выль лагерӧ, ненечьяс дзик пыр пуктісны чумъяс, ломтісны пач да корисны тшай юны. Выль местаыд зэв мича! Гӧгӧр гӧраяс, помтӧм-дортӧм ин. Шуда, мый ставсӧ аддзи, и ӧтпыр шогся, мый тайӧ медбӧръя лун. Асывнас Салехардсянь лэбам Москваӧ. А войыс сэзь да кодзула! Да кӧдздӧдіс 35 градусӧдз.
Визнитіс мӧвп: а, гашкӧ, кольчча вой кежлас, медым виччысьны Аврораӧс?! А аэропортас воӧдча дзик самолёт кежлас. Тадзи и артмис. Час мысти став енэжыс ӧзйис! А сэсся ковмис вой джынсӧ воӧдчыны снегоходӧн Харпӧдз, а сэсянь нин – аэропортӧдз. Киӧй сэтшӧма кынмис снегоходӧн мунігӧн да дыр на эз шонав.
Та вылын Ямал йылысь висьтасьӧмӧс эштӧда. Чайта, сямми тырвыйӧ петкӧдлыны яранъяслысь олӧмсӧ. Ёна жӧ мича войвыв мортыд! Колӧ видзны да сӧвмӧдны сэтчӧс культурасӧ. <>
Комиӧдіс Екатерина Микушева.
Снимокъясыс Даниил Коржоновлӧн.