Татшӧм нима кыпыд рытӧн март 26 лунӧ Коми Республикаса вужвойтырлӧн шылада-драмаа театрысь нималана да ставӧн радейтана артистка Елена Чувъюрова пасйис ассьыс зарни юбилей.
Енбиа артисткаӧс чолӧмавны волісны рӧдвужыс, матыссаясыс, ёртъясыс. Шылада козин вӧчис Кулӧмдін районысь «Июль» ансамбль. Веськӧдлысьыскӧд, Ева Сенькинакӧд, Елена Чувъюрова верӧсладорсяньыс рӧдня.
Сыктывкарысь «Зарни туис» котыркӧд бур жӧ йитӧдыс. Веськӧдлысьыскӧд, Наталья Кановакӧд, петлӧмаӧсь Емдін районысь. Сьылісны мам йылысь сьыланкыв.
Мамсӧ чолӧмавны сцена вылӧ сьыланкывйӧн петаліс и Елена Чувъюровалӧн нылыс, коді велӧдчӧ искусствояс гимназияын. Аслыспӧлӧс кыпыд козин вӧчисны Виктор Савин нима драмтеатрын ворсысьяс Татьяна Михайлова да Мария Шучалина. И, дерт жӧ, сьӧлӧмсяньыс чолӧмалісны вужвойтырлӧн шылада-драмаа театрысь медматыс уджъёртъясыс.
Капустаа пирӧг
– Елена Антоновна, мукӧд артистыс бенефис вылӧ бӧрйӧны радейтана рольясысь ӧтиӧс да петкӧдлӧны спектакль. Либӧ дасьтӧны выль постановка, кӧні юбилярыс ворсӧ шӧр рольсӧ. А тэнад мыйла буретш «капустник»?
–Дерт, меным Светлана Гениевна чужан лун кежлӧ вӧчис козин – пуктіс «Дзор кутш». Сэні менам – зэв джуджыд сьӧлӧмкылӧмъяса ыджыд роль. Но ме эг кӧсйы шогалан рытсӧ. Менам кызвын рольыс – мамъяс. А налӧн сьӧлӧмыс дойӧн тырӧма. И кор ворса драмаын, ставсӧ ас пыр лэдза. Менам сэки геройлӧн моз жӧ висьӧ-доймӧ лолӧй. Дерт, эмӧсь и серамбана рольяс, наысь и вӧчи гажа рытсӧ. Кӧсйи, мед видзӧдысь мекӧд тшӧтш шойччыштіс, сераліс, а эз шогав-майшась.
Менам став рольыс радейтана, но «капустаа пирӧг» дасьтігӧн босьті серамбанаяссӧ. Шуам, аслам юбилей вылӧ бергӧді «Гӧтрась, пиӧ, гӧтрась!». «Кимӧститчысьясысь» Сандраӧс ворсі да татчӧ, серамбана да, сюйышті. «Му вежандырысь», сэні ме ворса Кисьта Валяӧс, тшӧтш. Сійӧс тадз йӧзыс нимтӧны винаӧн гусьӧн вузасьӧмысь. Сэсся со «Петербургысь инкогнитоысь», кор взяткасӧ сетӧны, юкӧн – бара жӧ видзӧдысьлы тешкодь. «Капустниксӧ» быттьӧ лои юкӧма блокъяс вылӧ: чужанін, театр, рӧдвуж, ёртъяс. Сы вӧсна и кори волыны «Июль» да «Зарни туис» ансамбльясӧс. Виктор Савин нима драмтеатрысь артистъясӧс кори, ачым сійӧ театрас заводиті уджавны да.
Дерт, юргис гоз-мӧд нор сьыланкыв. Альбина Карманова сьыліс андел йылысь. Ми сыкӧд медматыс ёртъяс. Ӧта-мӧдлы пыр отсасям, быттьӧ анделъяс и эмӧсь ёрта-ёртлы.
– Тайӧ рытас тэ збыльысь ачыд режиссёралін?
– Мӧвпыс, дерт, менам. Кор Светлана Гениевна кутіс пуктыны «Идиот» серти «Настасья Филипповнаӧс», буретш менам юбилей кежлӧ дасьтысигӧн, шуис, мый кадыс сылӧн оз тырмы. Кӧсйим ӧд петкӧдчыны январь 29 лунӧ, а менам чужан лунӧй январь 26 лунӧ. Дерт, ме эг велӧдчыв режиссёрӧ, но уна во нин артистала да мыйсюрӧ гӧгӧрвоа. Да и Семён Горчаков меным отсасис. Кор ме ачым сцена вылын, ог ад-дзы ставсӧ бокисяньыс. А сідз, йитӧдъяссӧ, кывбуръяссӧ ачым корсялі, босьті Надежда Павловалысь, ачым гижышталі да. Ме, дерт, абу вывті кывпесана, но мыйсюрӧ дженьыдикыс артмӧ. Менсьым пытшкӧсӧс некод оз тӧд ас кындзи да. Тайӧ тшӧтш жӧ лои медводдзаысь, кор кывбуръясӧс видзӧдысь кывзіс. А сідзсӧ некор некӧн на эг петкӧдчывлы аслам кывбуръясӧн.
Олӧмын и сцена вылын – мам
– Шуан, Виктор Савин нима театрын заводитчис творческӧй туйыд?
– Дерт, школа помалӧм бӧрын, кӧть ичӧтсянь петкӧдчылі сцена вылын, пӧдругакӧд ветлім Москваӧ ыджыд деньгала. Сэки уна вӧлі нажӧвитӧны кысян фабрикаын уджалысьяс. Велӧдчи и быдсӧн, но вывті шума цехъясас да, мися, ог вермы тані уджавны. Сунис гартланінас кӧть эськӧ и лӧньджык вӧлі. И ме бӧр локті Комиӧ. Велӧдчи артиставны. Ӧти во Виктор Савин нима драмтеатрын помсоставалі. А сэсся Светлана Гениевна чукӧртіс том йӧзӧс ас бердас да, чужис миян театр.
– Елена Антоновна, збыльысь ӧд, сцена вылын тэнад мам рольыс уна, а аслад челядьыд кымын?
– Первой вӧлі думайта, мый мукӧдсьыс арлыдаджык да, гашкӧ, сійӧн вичмӧ меным мамӧс ворсны. Но вермас лоны, мый режиссёръяс казялӧны меын бур мамӧс. Шулывлӧны тай, кӧть пӧ и ӧткымын нывбабалӧн эм челядьыс, век жӧ найӧ кӧдзыд сьӧлӧмаӧсь, абу налӧн, рочасьыштны кӧ, материнскӧй инстинктыс. Гашкӧ, бокисяньыс тайӧ тыдалӧджык да, сійӧн.
А менам куим челядь. Ыджыд пилы 24 арӧс, сійӧ миянысь торйӧн нин олӧ. Ичӧтсяньыс гоз-мӧдысь петавліс сцена вылӧ да шуис, мый полӧ, и велӧдчис компьютерӧн ноксьыны. Шӧркост нылӧй велӧдчӧ искусствояс гимназияын, батьыс рӧдӧ мунӧма, мичаа сьылӧ. Ичӧт пиӧй сэні жӧ велӧдчӧ балалайкаӧн ворсны. Но сылӧн синмыс быттьӧ оз сэтшӧма ӧзйы шыладсьыс. Но видзӧдлам, водзӧ кыдзи да мый лоӧ…
– Гашкӧ, нылыд «Асъя кыаын» кутас сьывны батьыс моз, а пиыд оркестрас ворсны…
– Мед эськӧ да…
Ӧтиыс сьылӧ, мӧдыс ворсӧ
– Збыльвылас кӧ, ме неважӧн на тӧдмалі, мый верӧсыд «Асъя кыа» хорын сьылысь Яков Чувъюров. Артмӧ, тіян творческӧй семья. Кыдзи кык творческӧй мортлы семьяаныс овны ладӧн-бурӧн? Дерт, тіян коддьӧмыс эмӧсь жӧ. Но овлӧ ӧд и мӧдарӧ, кык творческӧй морт оз ладмыны, ті вокыслӧн лолыс мӧд сикас да. Ӧдйӧджык дӧзманныд, кокньыдджык дойдны тіянӧс. Вермас лоны и творческӧй вежӧгтӧм, кодныдкӧ кӧ нималанаджыкӧсь…
– Овлӧ, дерт, быдсямаыс. Кыв шуан – и ставыс. Но меным везитіс, Яков менам небыд сьӧлӧма, ньылыд сетчысь. Ачым ме верма пузьыны, индала, кесйӧдла, а сійӧ абу сэтшӧм. Юасьла тай, мися, кыдзи та вылӧ ёртъясыд видзӧдӧны? Вочавидза пӧ налы, мый гӧтырӧс радейта да, ставсӧ сы ног вӧча.
– Удж йывсьыныд гортад сёрнитланныд?
– Дерт жӧ. Миян, артистъяслӧн, уджыс и сцена вылын, и гортын. Яков лун и вой сьылӧ, пыр ассьыс гӧлӧссӧ донъялӧ. Мися, эн нин сьыв тані. Удж вылад сьыв. А сэні пӧ оз жӧ нин тшӧктыны. Но, мися, сідзкӧ, вӧрын. Дачаын суседъяс ставныс нин гӧгӧрвоӧны, кор Яков горӧдас сьывны: «О, Чувъюровъяс локтӧмаӧсь!».
Ме эськӧ сэтшӧм жӧ. Горзыны кӧ кута, челядь тӧдӧны нин, мый мамныс репетируйтӧ.
Пон видзам. Ывлаӧ сыкӧд пета да, век мыйкӧ аслам рольысь гораа висьтала. Кватитча да, киӧн нин вӧлӧм шенася. Суседъяс велалӧмаӧсь жӧ нин: Лена пӧ понйыскӧд гуляйтӧ да репетируйтӧ.
Вужйыс – коми театрын
– Коми спектакльястӧ пыр бура вочаалӧны. Но и ветлывланныд Россия пасьтала, суйӧр сайӧ. Сэні кыдзи?
– Зэв шоныда жӧ вочаалӧны. Дерт, миян абу Москваса кодь, но национальнӧй театръясыд зэв жӧ аслыспӧлӧсӧсь. Йӧзыс окотапырысь тӧдмасьӧны мукӧд кывъя войтырлӧн творчествоӧн. Миян аслыспӧлӧс паськӧм, матыстчӧны да видзӧдалӧны. Кор нуам шылада инструментъяс – бара жӧ юасьӧны. Кажитчӧ налы коми кывлӧн юрганногыс.
– Коми постановкаяс мунӧны роч вылӧ синхрона вуджӧдӧмӧн. Но ме йӧзсянь кывлывлі, мый кодсюрӧ, кӧть и кывсӧ оз тӧдны, кадысь кадӧ видзӧдӧны сытӧг.
– Тайӧ зэв бур удж медводз режиссёрлӧн. Светлана Гениевна миянлы первойсяньыс шулывліс, колӧ пӧ ворсны вир-яйӧн да сідз, мед гӧгӧрвоисны пельтӧмъяс.
– Некымын во нин ті, позьӧ шуны, юр сюянінтӧмӧсь. Театрнытӧ тупкисны дзоньтавны, да некыдз помыс оз во. Эз на-ӧ ставыс тайӧ дышӧд? Гашкӧ, эм мӧвп мӧдлаӧ мунны?
– Кыдзи верма ме татысь кытчӧкӧ мунны? Ме татчӧ сэтшӧма нин вужъяси, и заводиті кӧ уджавны тані, став олӧмӧс нин татчӧ пукта. Чайта, артистлы сідз шусяна комфортыс оз ков. Ме ӧні ог сы йылысь, мый миянлы бур театрыс оз ков. Лоас кӧ сэтшӧмыс – вывті бур! Артистлы медтӧдчанаыс – сцена да видзӧдысь. Ми быдлаӧ нин ветлывлім. Кӧні сӧмын эг петкӧдчывлӧй, мукӧдлаас, важ клубӧ воам да, весиг асмогасяніныс абу. Занавес сайын ведра. Но ми ворсам сьӧлӧмсянь. Медшӧр могыс миян, мед вӧлі видзӧдыськӧд йитӧд.
Водзӧ лоӧ «Бушков»
– Елена Антоновна, уна роль нин ворсӧма. Босьтчылінныд и классикъяслӧн пьесаясӧ. Неважӧн со Достоевский серти вӧлі. Кӧть эськӧ шылада-драмаа театр йӧзкостса, эм абу нӧшта кӧсйӧм ворсны классика постановкаясын?
– Ми нин ырыштчим Шекспир вылӧ! Дасьтам «Бушков». Мый на водзӧ лоӧ! Режиссёралӧ «Фантастическӧй реальностьысь» Лариса Иванова. Петкӧдлам выль сезонӧ нин. Сэні абу ставнас труппаыс, ӧти мортыс ворсӧ кык-куим роль. Сы вӧсна мый Семён Горчаков тайӧ жӧ кадӧ дасьтӧ мӧд спектакль.
– Тэ Шекспирас ворсан?
– Ог. Сэні мамыс абу. Но код тӧдас, талун ог, а аски, гашкӧ, кута ворсны. Унаысь овлӧ, мый кодкӧ висьмас да, ковмас мӧдлы пырӧдчыны. Век жӧ кӧсъя, мед вӧліны коми пьесаяс, коми войтырлы матысджыкӧсь да. Классикаыд колана, но сійӧн бурджык петкӧдчыны Россияын, а татчӧс коми войтыр, казялі, окотапырысьджык видзӧдӧны ас му да ас йӧз йылысь спектакльяс.
Екатерина МАКАРОВА.
Снимокъясыс Коми Республикаса вужвойтырлӧн шылада-драмаа театрысь.