Комиын, кыдзи и Россияса мукӧд регионын, збыльмӧдӧны «Здравоохранение» национальнӧй проект. Йӧзлысь дзоньвидзалун видзан уджын могъяс да бурланьӧ вежсьӧмъяс йылысь сёрнитім Кӧрткерӧс районса шӧр больничаын зільысьяскӧд.
Некымын нырвизьын
Главврач Алексей Чуркин пасйис, мый «Здравоохранение» нацпроект, кодӧс дасьтӧмаӧсь Россия Федерацияын йӧзлысь дзоньвидзалун видзан министерствоын медицина сӧвмӧдӧм могысь, – ыджыд уджтас, кӧні урчитӧма некымын нырвизь. Сідз, торъя программа серти шуӧма выльмӧдны-бурмӧдны йӧзлы медматысса бурдӧдчанінъяс. Кыдз висьталіс Алексей Чуркин, буретш поликлиникаӧ да ФАП-ӧ медвойдӧр шыӧдчӧны йӧзыс да, тайӧ бурдӧдчанінъяссӧ колӧ матысса воясӧ нин выльмӧдны-бурмӧдны.
«Здравоохранение» нацпроект весьтӧ жӧ шуӧма сьӧлӧм висьӧм да лёк пыкӧс туявны-бурдӧдны, телемедицина сӧвмӧдны, электроннӧй документъясӧн паськыдджыка вӧдитчыны, выль бурдӧдчанінъяс кыпӧдны, бурдӧдчанінъясӧ тырмымӧн специалистӧс дасьтыны…
– Сёрнитны кӧ сиктын ФАП-яс кыпӧдӧм йылысь, пасъя, мый Кӧрткерӧс районын нацпроект весьтӧ шуӧма стрӧитны витӧс: Важкуръяын, Нёбдінын, Вомынын, Ыджыдвиддзын, Визябӧжын. Тайӧ ФАП-ясыс таво воссясны. Кӧнсюрӧ стрӧитчан уджсӧ абу на эштӧдӧмаӧсь, мукӧдыслы колӧ босьтны лицензия. Стӧчджыка кӧ, Нёб-дінын да Важкуръяын виччысьӧны лицензия, а мукӧдлаас стрӧитчӧны на, – висьталіс Алексей Владимирович.
Сідзжӧ сійӧ тӧдчӧдіс, мый кольӧмвося декабрын заводитӧмаӧсь капитальнӧя дзоньтавны Шойнатыса поликлиника. Та могысь вичмӧдӧмаӧсь республикаса да федеральнӧй бюджетъясысь 22 миллион шайт. Март помын кӧсйӧны сигӧртны уджсӧ.
– Шойнатыса больничаын стационарсӧ пӧдлалісны 2015 воын. Кӧсйысисныкодь бӧр восьтыны, но…
– Да, зэв жаль, мый матысса кадӧ сэні куйлан стационарыс оз воссьы. Стрӧйбаыс шогмытӧм. Но лачаным дзикӧдз эз на кус. Шойнатыын татшӧм бурдӧдчаніныс колӧ, сэтчӧс вожыс ыджыд да. Уна йӧз эськӧ сэні вермис бурдӧдчыны. Бур кӧть, поликлиникасӧ дзоньталім. Терапевт да хирург сэні уджалӧны. Гинеколог ветлывлӧ Кӧрткерӧсысь.
Нацпроект весьтӧ бурмӧдӧмаӧсь уджаланногсӧ Кӧрткерӧс районса шӧр больничаын. Ӧні мукӧд сикт-грездын олысьяс кокньыдджыка вермӧны веськавны районса поликлиникаӧ. Дзоньталӧмаӧсь челядьлысь поликлиника, выльмӧдӧмаӧсь сэні медицина оборудование.
– Миян куим педиатр. Нуӧдам приём Кӧрткерӧсын, график серти ветлывлам районса сикт-грездӧ. Бать-мамлы ӧні оз нин ков пукавны кузь ӧчередын. Челядьӧс гижӧдам приём вылӧ быдӧнлы торъя кад урчитӧмӧн. Ньӧбим УЗИ аппарат, мыйӧн туялам сӧмын челядьлысь дзоньвидзалунсӧ. Дзоньтасьӧм бӧрын лӧсьӧдім зонпоснилы ворсанін, кӧні дзолюкъяслы позьӧ серпасасьыштны-ворсыштны. Сідзжӧ торйӧдім жыр морӧс йӧлӧн вердысь нывбаба-мамъяслы. Сэні, ковмас кӧ, позьӧ дзолюклысь рузум-паськӧмсӧ вежны, нёньӧдчыны. Водзті татшӧмыс эз вӧв, – петкӧдліс уджаланінсӧ Кӧрткерӧсса челядьлӧн поликлиникаысь педиатр Ольга Александровна Чарина.
Пыдісянь да бурджыка туявны
«Здравоохранение» нацпроект весьтӧ Кӧрткерӧс районса шӧр больничаӧ ньӧбӧмаӧсь передвижнӧй (КАМАЗ машинаын) да стационарын вӧдитчан лыдпаса выль флюорограф да маммограф. А сідзжӧ выль рентген аппарат.
– Ӧнія кадлы лӧсялана маммографыс торйӧн нин колана Кӧрткерӧсын да районса сикт-грездын олысь аньяслы. Стационарнӧйыс абу, сӧмын передвижнӧй, – висьталӧ врач-рентгенолог Александр Степанович Шевелёв, коді уна во нин зільӧ Кӧрткерӧсса ЦРБ-ын. – Тайӧ аппаратнас позьӧ тӧдчымӧн пыдісяньджык да бурджыка туявны аньлысь дзоньвидзалунсӧ, ӧдйӧджык казявны морӧсаныс, шуам, сӧмын на вужъясьны заводитӧм лёк пыкӧссӧ. Содтӧд на, ӧнія кадся татшӧм медоборудованиеыс бур сы боксянь, мый сыысь лёк югӧрыс озджык мӧрччы аньлӧн вир-яйӧ. А важ оборудованиеыс, мыйӧн дас сайӧ во вӧдитчим, тшӧкыда жугласьліс, и, дерт, коліс выль. Передвижнӧй флюорографӧн да маммографӧн эм позянлун аслыным ветлыны сиктъясӧ (график серти петалам вежоннас ӧтчыд), быдӧнӧс вермам гортас, кыдз шуласны, диагностируйтны да, эм кӧ коланлуныс, мӧдӧдам юркарса бурдӧдчанінъясӧ.
Нӧшта ӧти колана медоборудование – видеофиброгастроскоп, кодӧс Кӧрткерӧсын тшӧтш ньӧбӧмаӧсь нацпроект весьтӧ. Тайӧ аппаратнас, кытчӧ пырӧ видеогастроскоп, видеобронхоскоп да видеоколоноскоп, мортлысь вир-яй туялӧ врач-эндоскопист Сергей Петрович Мельник. Главврачлӧн кывъяс серти, куим сикас обследование позьӧ вӧчны. Выль оборудованиенас мортлӧн вир-яйысь пыкӧссӧ верман ӧдйӧджык казявны. Висьӧмсӧ кӧ эрдӧдӧны, ыстӧны онколог дорӧ, медым ас кадӧ босьтчыны бурдӧдны.
Кӧрткерӧсса шӧр больничаӧ 2021 во помын воӧма куим выль санитарнӧй машина, сідз шусяна «буханкаӧн» врачьяс ветлывлӧны командировкаӧ сикт-грездӧ. Важ техникаыс ёна жӧ нин жугласьӧ вӧлӧм. Таво виччысьӧны тэрыб отсӧг сетан выль машина.
Сьӧлӧмӧн нёрпалысьыс сод
Кӧрткерӧс районын 17 сюрс сайӧ олысь, на лыдын верстьӧыс – 12 сайӧ сюрс. И на пиысь пӧ 70 прӧчентыс нёрпалӧны сьӧлӧмнас. Торъя нин коронавирусӧн висьӧм бӧрын содӧма татшӧмыс. Кӧрткерӧсса ЦРБ-ын кардиологыс абу (олысь лыд сертиыс сідз шусяна ставкасӧ оз сетны), но висьысьяслӧн дзоньвидзалун бӧрся сюся видзӧдӧны терапевтъяс да функциональнӧй диагностика кузя врач Ксения Ивашева. Содтӧд на сійӧ клинико-экспертнӧй удж кузя главврачӧс вежысь.
– Миян больничаын УЗИ вӧчӧны Александр Степанович Шевелёв, Сергей Геннадьевич Дернов да Людмила Викторовна Сорокина. Но найӧ нёрпалысьлысь сьӧлӧмсӧ оз видзӧдны, тайӧ менам мог. Меным жӧ колӧ артериальнӧй давленньӧ (АД) да кардио кузя суткися мониторъясӧн вӧдитчыны-уджавны. Кыкнан аппаратыс больничаын вӧлі, но важ. Выль АД-мониторыс воис нин, матысса кадӧ виччысям кардиомониторсӧ. Больнича тшӧт весьтӧ ньӧбны ог вермӧй, дона да, ӧтиыс 500 сюрс сайӧ шайта. И зэв бур, мый нацпроект весьтӧ сиктса бурдӧдчанінъяс могмӧдӧны татшӧм колана медоборудованиенас, – висьталӧ Ксения Михайловна.
– Районын стӧча пасйӧма сьӧлӧмнас нёрпалысь 2.400 мортӧс, – водзӧ висьталӧ Ксения Михайловна. – Но ӧд эмӧсь и туявтӧмъяс. Кодсюрӧ оз ас кадӧ шыӧдчыны бурдӧдчанінӧ. Либӧ эмӧсь сідз шусяна «еджыд халат» синдромаяс: локтасны врач дорӧ да, давленньӧныс лыбӧ. Та вӧсна и колӧны тайӧ аппаратъясыс, медым стӧчджыка туявны мортлысь дзоньвидзалунсӧ. Кодсюрӧлӧн ӧд вермӧ войнас давленньӧыс лыбны, либӧ сьӧлӧмыс чеччӧ, ньӧжйӧ тіпкӧ. И кор лунтыр кежлӧ мониторсӧ пуктылам, гӧгӧрвоанаджык лоӧ, эм абу висьӧмыс. Торксьӧмыс кӧ эм, ыстам диагностика либӧ кардиошӧринӧ. Сэтчӧс бурдӧдысьяслы кокньыдджык нин лоӧ водзӧ туявны.
Колӧ ассьыным велӧдны
Кӧрткерӧсса ЦРБ-ысь главврач Алексей Чуркин казьтыштіс и «Земский доктор» уджтас. 2012 восянь районӧ воӧма дас кӧкъямыс специалист. Дерт, медикъясыс колӧны на. Шуам, ЦРБ-ӧ виччысьӧны окулистӧс, ФАП-ясӧ – фельдшеръясӧс, колӧны и медсестраяс. Специалистъясӧс корсьӧны «Ярмарка вакансий» дырйи, ветлывлӧны Сыктывкарӧ да Архангельскӧ мединститутъясӧ.
Кӧть и «Земский доктор» программа серти том специалистлы сетӧны кык миллион (водзті миллион) шайт, ышӧдны воны сиктӧ абу кокньыд. Падмӧдӧ, мый муниципалитетлӧн та вылӧ оланіныс абу. Главврач аддзӧ ӧти петан туй – быдтыны-велӧдны ассьыныс том йӧзӧс, мед сэсся бӧр локтасны чужанінас. Сідзжӧ сійӧ эскӧ, мый «Здравоохранение» нацпроектыс, кодӧс шуӧма збыльмӧдны 2019-2024 воясӧ, тайӧ каднас оз на помась, а водзӧ на кутасны уджавны сы вылын медицина бурмӧдӧм могысь.
Екатерина МАКАРОВА.