Мӧйму Комиын вӧлӧма ветлысь-мунысьӧс могмӧдан 116 юр сюянін, на лыдысь 99-ас вӧзйӧмаӧсь гостиница услуга. Ставыс регионын 2.593 вежӧс, кытчӧ позьӧ овмӧдны 5.208 мортӧс. Тырмымӧн-ӧ та мындаыс? Ӧд бӧръя кадӧ тупкыссис уна гостиница. Кыдзи сэтчӧ лэдзӧны йӧзсӧ коронавируслы паныд водзсасян кадӧ?
Тайӧ да мукӧд юалӧм вылӧ февраль 8 лунӧ республикаса юралысьлӧн Общественнӧй приёмнӧйын «веськыд йитӧда» телефон пыр сёрнитігӧн вочавидзисны Коми Республикаын туризмкӧд йитчӧм ведомство-котырын зільысь специалистъяс.
Ӧтилӧн сьӧмыс абу, мӧд – ылӧдчӧ
Наталья Макарова, Коми Республикаса культура, туризм да архив делӧ кузя министерствоысь юкӧнӧн веськӧдлысь:
–Россия Федерацияын туризм йылысь 132-ӧд номера оланпас серти таво январӧдз странаса став туй морт керкасӧ, кӧть кымын мортӧс овмӧдӧм вылӧ сійӧс артыштӧма, колӧ вӧлі классифицируйтны. Та йылысь свидетельствотӧг уджавны оз позь.
Талун тайӧ кабаласӧ босьтӧма нин ветлысь-мунысьӧс овмӧдан 65 организация. Дас сизим керкаын, кӧні жырйыс дас сизимысь этшаджык, абу на помалӧмаӧсь та могысь став колана уджсӧ.
Республикаын нёль «кодзула» тшупӧдын Усинскысь «Войвыв кодзув» гостиница, Ухтаысь «Статус» бутик-отель да «Газпром трансгаз Ухталӧн» туй морт керка. Ӧкмыс гостиницалӧн куим, дас витлӧн – кык, сизимлӧн – ӧти «кодзув». Эм и «кодзувтӧм» комын гостиница.
Свидетельство судзӧдӧмысь ӧвтыштчӧмаӧсь сиктса ичӧт гостиницаяс, кӧні водзті овмӧдлӧмаӧсь 3-6 мортӧс. Туй морт керкаяс пӧдласьӧмаӧсь Сыктыв, Княжпогост, Койгорт, Удора, Кӧрткерӧс, Кулӧмдін районъясса юрсиктъясын да Воркутаын.
Тайӧ артмӧма, ӧти-кӧ, сьӧм абутӧм вӧсна. Кыдз висьталӧны гостиница кутысьяс, ветлысь-мунысьяслӧн сьӧм весьтӧ оз вештыссьы классификацияысь рӧскодыс. Весиг «кодзувтӧм» категорияа туй морт керкаын унатор колӧ вӧчны да та могысь видзны уна сьӧм, шуам, сійӧ жӧ отсӧг коран сідз шусяна экстреннӧй кнопка лӧсьӧдӧмысь.
Классификациясӧ нуӧдӧны экспертъяс. Найӧ быд боксянь видзӧдӧны-донъялӧны стрӧйбасӧ, вежӧсъяссӧ, сэтчӧс уджалысьясӧс да вӧзъян услугаяс. Та бӧрын гостиницаыслы сетӧны лӧсялана категория да та йылысь свидетельство.
Комиын дзик ӧти мортлӧн, «Авалон» гостиницаӧн веськӧдлысь Елена Тарасенколӧн, эм аккредитуйтӧм экспертлӧн «корочка». Республикалы колӧны татшӧм специалистъясыс. Ӧд ёна донтӧмджык Сыктывкарсянь ветлыны мукӧд кар-районӧ да видзӧдлыны-донъявны сэтчӧс туй морт керкаяссӧ.
Талун экспертъясӧс корӧны Комиӧ Москваысь, Калининградысь, Череповецысь, Вӧлӧгдаысь да мукӧдлаысь. Тайӧ уджсӧ бергӧдӧм могысь колӧ этша вылӧ кык морт. Гостиница аслас зептысь вештӧ налы туйысь, овмӧдчӧмысь да уджысь рӧскодсӧ. Ӧти туй морт керка классифицируйтӧмысь шӧркодя колӧ вештыны 50-80 сюрс шайт. Донсӧ позьӧ чинтыштны, корлыны кӧ экспертъяссӧ ӧттшӧтш бергӧдны тайӧ уджсӧ некымын туй морт керкаын.
Ветлысь-мунысьӧс овмӧдан керкаяс классифицируйтӧм йылысь 186-ӧд номера индӧдсӧ 2020 вося ноябрь 18 лунӧ вынсьӧдӧма Россияса правительство. Сы серти колӧ донъявны карса гостиница да отель, сідз шусяна культура наследие стрӧйбаын меститчӧм гостиница, санаторий-курортса отель, шойччан керка да шӧрин, пансионат, аппарт-отель (вежӧсъясыс патера кодьӧсь, кӧні гортын моз позьӧ весиг пусьыны-пражитчыны), апартаментъяса комплекс, мотель, хостел, карсайса отель, туристъяслысь да шойччан база.
Гостиница лыдӧ абу пыртӧма да, сідзкӧ, оз ков классифицируйтны челядьлысь шойччанінъяс, бурдӧдчанінъяс да лагеръяс, физкультураӧн да спортӧн дзоньвидзалун ёнмӧданінъяс, общежитиеяс да кемпингъяс, Енлы эскысьяслысь шойччан учреждениеяс, кӧні абу гостиницаса услугаыс.
Татшӧм услугасӧ талун дасьӧсь вӧзйыны гӧсьтъяслӧн керкаясын, кемпингъясын да глэмпингъясын. Та вӧсна туризм кузя федеральнӧй агентство дась пыртны оланпасӧ на йылысь вежсьӧмъяс да содтӧдъяс.
Но ӧткымын гостиницаӧн веськӧдлысьяс абу сӧмын сьӧм вӧсна эновтчӧмаӧсь свидетельствосӧ босьтӧмысь. Ми пӧ эгӧ кывлӧй та йылысь. Но, кыдз шулӧны, он кӧ тӧд оланпассӧ, век жӧ ковмас кывкутны сійӧс торкӧмысь.
Талун ӧтуввезйын сы мында юӧр, мый аслад удж кузя кутшӧмкӧ да пыр усяс син улад. Гостиницаяс классифицируйтӧм йылысь сёрниыс мунӧ 2018 восянь нин. Та йылысь положениесӧ вынсьӧдлісны 2019 вося февральын на.
Гостиница кутысьяслы тавоӧдз вӧлі сідз шусяна мораторий, медым найӧ быд боксянь дасьтысисны, думыштлісны, мыйта «кодзув» лӧсялӧ налӧн туй морт керкалы.
Эмӧсь и сэтшӧмъяс, кодъяс тӧдӧмӧн оз кӧсйыны классифицируйтчыны. Найӧ вежӧны нимсӧ: гостиница пыдди восьтӧны «шойччан жыръяс».
Татшӧмыс Комиын, позьӧ шуны, абу, но гырысь каръясын тшак моз рӧдмӧ гуся юр сюяніныс. Тайӧ «сьӧд рынок», и татшӧм «гостиница» кутысьыс вӧзйӧ ассьыс услугасӧ донтӧм донысь. Ӧд сылӧн рӧскодыс зэв этша.
Овлӧ, и «кодзувтӧмыс» бурджык
Анастасия Прокудина, «Ӧтувъя услугаяс» котырӧн веськӧдлысь:
–Лыддя, мый оз ков вӧтлысьны «кодзув» лыд бӧрся. Таӧн туй морт керкаӧн ӧткымын веськӧдлысь кӧсйӧ сӧмын ышнясьны, петкӧдлыны аслас гостиницалысь тӧдчанлунсӧ, сідз шусяна статуссӧ. Со пӧ миян мында «кодзув»!
Да, позьӧ видзны уна сьӧм да шедӧдны унджык «кодзув». Но медым эськӧ гостиницаыс татшӧм вӧлі эз сӧмын классифицируйтӧм водзас, а и бӧрас, быдлунъя уджас.
Ӧд, веськыда кӧ, оз быд ветлысь-мунысь гӧгӧрво, юр сюяніныслӧн куим али нёль «кодзув». Тайӧс вермас казявны сӧмын опыта нин, дыр кад да уна гостиницаын овлӧм морт.
«Кодзувъясыс» тӧдчӧны быдторйын, шуам, кымынысь вежӧны вольпась кӧлуй, ки чышкӧд, графинысь ва, меліа-ӧ сёрнитӧ персоналыс да сідз водзӧ.
Унджык йӧзыслы, чайта, медся ёна лӧсялӧ «кодзувтӧм» гостиница. Ӧд сэні и водзті вӧліны и ӧні эм став колана медшӧр услугаыс. А унджыкыс ӧд оз и ков. Медся тӧдчанаыс – быдсикас безопасносьт кузя став коланаторйыс.
Некымын во нин миян регионса гырысь и посньыд гостиницаяс пырӧдчӧны туризмын профмастерство кузя ставроссияса конкурсӧ. И воысь-во найӧ вӧзйӧны пыр унджык да бурджык услуга. «Авалон» гостиница тайӧ конкурсас шедӧдӧма мӧд места.
Миян республикаын котыртлӧны туризмын зільысьяслы форумъяс, кытчӧ волӧны ас вылӧ зільысьяс да гырысь компанияясысь специалистъяс, опыта экспертъяс, кодъяс пыр дасьӧсь отсавны тайӧ бизнесас босьтчысьяслы. Но тайӧ уджас выльӧн босьтчысьяслы оз ков виччысьны татшӧм чукӧртчылӧмъяссӧ. Отсавны вермасны и ӧтуввез пыр странаса уна мукӧд регионын гостиница кутысьяс. Коми Республикаса вузасян да промышленносьт палатаӧн (ТПП) веськӧдлысьяскӧд воим ӧти кывйӧ, мый республикаын матысса кадӧ колӧ чукӧртчывны да сёрнитны туризмын чӧжсьӧм тӧжд-мог йылысь.
Туй морт керка йылысь юӧр позьӧ аддзыны ӧтуввезйысь. Сэні федеральнӧй туризм агентство йӧзӧдӧма сертификата гостиницаяслысь реестр. Тырмымӧн индыны регион либӧ гостиница нимсӧ, медым тӧдмавны, дыр-ӧ кежлӧ сетӧма классификация йылысь свидетельствосӧ.
Медшӧр могыс – сетны йӧзлы став колана юӧрсӧ, содтыны туй морт керкаӧ овмӧдчысь лыдсӧ налысь правояссӧ дорйӧм весьтӧ.
Татьяна Столбецкая, Комиын Роспотребнадзор юкӧнса специалист-эксперт:
–Классификацияыс колӧ и сы могысь, медым став гостиницаыс уджаліс ӧтувъя стандарт серти.
Миян специалистъяс видзӧдлісны, лӧсялӧ-ӧ туй морт керкаяслӧн уджыс оланпаслӧн выль корӧмъяслы. Выльторйыс уна. Ӧні оз нин ков кабалаа сёрнитчӧм. Ставсӧ позьӧ вӧчны ӧтуввез пыр. Мортыс кӧ водз-выв вештысис сідз шусяна броньысь, сідзкӧ, сёрнитчӧмсӧ «кырымалӧма». Ӧні гостиницаӧ вермӧ овмӧдчыны 14 арӧса кага, бать-мамыс кӧ либӧ опекуныс тайӧс ошкас. Видзӧдлім, кутшӧм мынтысяна услуга вӧзйӧ гостиницаыс, а мый – дон босьттӧг. Бӧръяыслӧн лыдыс, колӧ пасйыны, ёна чинӧ. Мынтысьны колӧ нин и тасьті-паньысь, шыранысь да мукӧдторйысь, кодъясӧс водзті позис корны вештысьтӧг.
* * *
–Водзті Сыктывкарын уджалісны «Север», «Сысола», «Центральнӧй» да «Печора» гостиницаяс. Но и сэки мукӧддырйиыс ветлысь-мунысьлы сьӧкыд вӧлі овмӧдчыны. А талун тырмӧ-ӧ юр сюяніныс? – юалі экспертъяслысь.
Анастасия Прокудина:
–Ог тӧд, кыдз вӧлі ёна водзті. Ме уджала кызь во да, тайӧ каднас ёнасӧ немтор эз вежсьы. Мукӧдысьсӧ лыда морт овмӧдчӧ гостиницаӧ, а коркӧ и тыртӧм жырйыс абу. Сыктывкарын быд лун туй морт керкаясӧ овмӧдчӧ шӧркодя 70 морт. Весиг Выль во дырйи вӧліны гӧсьтъяс. Во чӧж «Сыктывкар» гостиницаын 45 прӧчент вежӧсас кодкӧ узьмӧдчӧ, «Авалонын» – 60-ас. А Раиса Сметанина нима лызьӧн котралан комплекслӧн «Олимпиецын» тыртӧм вольпасьыс оз и овлы, сэні тӧвнас олӧны лызьӧн, а гожӧмнас – лыжероллерӧн котралысьяс, биатлонистъяс да мукӧд спортсмен.
–Во дас сайын Москваысь Ко-миӧ волісны «Вести. Дежурная часть» да «НТВ. Чрезвычайное происшествие» программаясса тележурналистъяс, кодъяс овмӧдчисны «Авалонӧ». Асывнас найӧ чуймӧмсорӧн норасьӧмаӧсь: миян вежӧсъясын пӧ весиг халатыс эз вӧв. Оз ӧмӧй тайӧ услугасӧ вӧзйыны быд номерын?
Наталья Макарова:
–Дерт, оз. Эз кӧ вӧв халатыс, сідзкӧ, сэтшӧм номеръясӧ овмӧдчисны Москваса гӧсьтъяс. Быд номерын стрӧга лыддьӧдлӧма, кутшӧм услугаяс вӧзйӧны. Кымын донаджык номерыс, сымын унджык услуга сэні вӧзйӧны. И сэні кӧ пасйӧма, шуам, могмӧдны нёль ки чышкӧдӧн, а збыльвылас татшӧмыс куим, гӧсьтыс вермас норасьны. Но, овлӧ, гостиницасӧ кутысьыс ас кӧсйӧм серти вӧзйӧ урчитӧмасьыс унджык услуга, медым узьмӧдчӧм мортыслы ставыс воис сьӧлӧм вылас да, коркӧ мӧдысь сійӧ бара сэтчӧ локтас шойччыны. Чайта, тележурналистъясыс кӧ корисны халатъяссӧ, налы эськӧ сетісны. Вермас лоны, и дон босьттӧг.
Но, овлӧ, гостиницаыслӧн «кодзувъясыс» оз лӧсявны вӧзйӧм услугаясыслы. Таын мыжыс классификациясӧ нуӧдысь экспертъяслӧн. Лунвыв регионын ӧти татшӧм котырлысь, коді ылӧдчӧмӧн нуӧдӧма классификациясӧ да омӧлик гостиницалы сетӧма уна «кодзув», мырддьӧмаӧсь аккредитациясӧ.
Тайӧ уджыс колӧ оз сӧмын туй морт керкаяслы. Ӧти туроператорлысь тшӧтш мырддьӧмаӧсь аккредитациясӧ, сы вӧсна мый сійӧ кӧсйӧма овмӧдны ассьыс туристъяссӧ классификациятӧм отельӧ.
–Коронавирус вӧсна кыдзи талун овмӧдӧны гостиницаӧ?
Анастасия Прокудина:
–Туй морт керкаясӧн веськӧдлысьяс, кодъяс тӧждысьӧны асланыс учреждение, сэтчӧс зільысьяс да овмӧдчысьяс вӧсна, стӧча збыльмӧдӧны Роспотребнадзорлысь индӧдъяссӧ. Санкт-Петербургын ПЦР сдайтӧм могысь верӧскӧд да челядькӧд ӧчередын виччысим куим час. Но абу быдлаын тадз. Унджыклаас шуӧны: со пӧ мортыс чемодан-нопйӧн нин пырӧма гостиницаас, он ӧд вӧтлы сійӧс зэр да слӧт улӧ, кытчӧ сійӧ мунас? Овмӧдӧны татшӧмсӧ, а сэсся нин корӧны вӧчны ПЦР.
* * *
Март 27 – апрель 3 лунъясӧ Комиын нуӧдасны мача хоккей кузя мирса чемпионат. Сыктывкарӧ локтасны Швецияысь, Россияысь, Германияысь, Эстонияысь, Норвегияысь да Венгрияысь командаяс, ылӧсас 250 морт – спортсменъяс да на бӧрся видзӧдысь-дӧзьӧритысь специалистъяс, судьяяс да чина (ВИП) гӧсьтъяс.
Найӧс шуӧма овмӧдны юркарса «Авалон», «Югӧр», «Сыктывкар», Palace, «Снегири» да «Мельница» гостиницаясӧ.
FIB-са войтыр видзӧдлӧмаӧсь тайӧ туй морт керкаяссӧ да ошкӧмаӧсь. Ставыс пӧ лӧсялӧ лючки олан сідз шусяна регламентлы да ковидлы паныд водзсасян протоколлы.
Лыддьӧдлӧм гостиницаясас чемпионат лунъясӧ некодӧс сэсся оз овмӧдны. Странаса каръясысь да суйӧр сайысь воӧм спорт радейтысьяслы, командаяс вӧсна «висьысьяслы», мукӧд ветлысь-мунысьяслы позяс овмӧдчыны карса мукӧд туй морт керкаӧ.
Николай Размыслов.