Коми Республикаса филармонияын апрель 9-11 лунъясӧ петкӧдлісны республикалӧн сё вося юбилейлы сиӧм «Легенды Коми края» яръюгыд шоу.
Буксіс сюзь, омляліс кӧин
Филармониялӧн фойеӧ пыригӧн веськалі… коми пармаӧ. Тані ӧвтіс чӧскыд козъя вӧрӧн. Казьтыштам, мый регионса вӧр-ва видзан министерство отсӧгӧн филармонияӧ вайӧмаӧсь 80 пу. Кутшӧмакӧ тайӧ серпасыс казьтыштіс Выль во. Быдӧн виччысис кутшӧмкӧ козин.
Мукӧд видзӧдысьыс эз жӧ слӧймыны лэччыны уліас пӧрччысянінӧ, ӧд татшӧм филармонияӧ найӧ некор на эз веськавлыны. Вылыс паськӧм гардеробӧ кольӧм бӧрын ставныс гӧгралісны коз пуяс дорын. Кыліс лэбач дзользьӧм, шор тёльгӧм, тӧв шутьлялӧм, буксіс сюзь, а корсюрӧ весиг омляліс кӧин…
Фойеын позис снимайтчыны пармаса кӧзяинкӧд – кыккокйыв сувтӧм ошкӧд. Сысянь неылын вӧліны чери кыйысьяс. Ыджыд чими шедӧма налы тывйӧ. Бокынджык сундук дорын печкис мича ныв. Ставныскӧд позис нимкодясьны-снимайтчыны.
Стенын ӧшалісны и серпасъяс: Коми мулӧн мичаинъяс. Сэтысь позис тӧдмавны аслыд кутшӧмкӧ юӧр. Шуам, коми Океан йылысь. Тайӧ Изьва да Чилимдін районъясын шевкнитчӧм ыджыд да аслыспӧлӧс нюр (ыдждаыс 178.975 га). Быдмӧ сэні 240 пӧлӧс быдмӧг, местасӧ абу на ставнас туялӧма. Воӧдчыны сэтчӧ зэв сьӧкыд, мичсӧ позьӧ аддзывны вертолётсянь.
И лэбӧдіс Зарни лэбач
Залӧ пырӧм бӧрын видзӧдысьясӧс нӧшта на мича да чуймӧдана петкӧдчӧм виччысис. Мифология да пӧль-пӧчлӧн висьтасьӧмъяс вылӧ подуласьӧмӧн дасьтӧм «Коми мулӧн ле-генда» мультимедиа шоу юксис нёль пельӧ.
Сцена вылӧ петіс 10 арӧса Матвей Хлебников (детинка йӧктӧ «Асъя кыа» ансамбльлӧн национальнӧй студияын). Сылы вӧтӧн уськӧдчис Зарни лэбач да лэбӧдіс петкӧдлыны, кутшӧм мича да аслыспӧлӧс овлӧ во гӧгӧр чӧж миян радейтана, дона Коми муным.
Медводз сійӧ петкӧдчис тулысын, а сэсся гожӧмын. Гӧгӧр ловзьӧ, заво-дитӧ дзоридзавны. Став тайӧ мичсӧ петкӧдлісны экранын серпасъясӧн да, дерт, «Асъя кыа» ансамбльлӧн йӧктӧм-сьылӧмӧн. Артистъяс петкӧдлісны вокально-хореографическӧй сюитаяс да йӧктӧмъяс: сыктывса «Гажа валяй» да изьваса «Луд».
Матвейкӧд тшӧтш видзӧдысьяс волісны тайӧ гаж вылас, велӧдчисны пӧльяс моз чери кыйны. Вӧлӧмкӧ, медводдза черитӧ колӧ Васалы сетны. Легенда серти, сэки пӧ Васаыд шаньмас, да пыж тырыд кыян-мачалан сир-комтӧ.
Дерт, Комиын гожӧмыд кӧч бӧж кузьта. Ӧдйӧ воӧ ар. Видзӧдысьяс водзын сцена вылӧ кутісны гылавны вижӧдӧм да гӧрдӧдӧм коръяс, сувтсӧн зэрмис…
Арся пӧраыд комилӧн йитчӧма вӧралӧмкӧд, да йӧктӧм пыр артистъяс петкӧдлісны Мылдін районысь Еремей сиктса вӧралысьяслысь гаж. Тайӧ юкӧнсӧ видзӧдысьяс эз на аддзывны, артистъяс дасьтӧмаӧсь сійӧс шоу кежлӧ. «Ар» юкӧнын юргис Я.Перепелицалӧн шылад вылӧ «Арся вӧралӧм» да «Ылыдзса марш». Но медся яръюгыдӧн вӧліны «Медбур кыйсьысь» да «Еремейса вӧралысь» вокально-хореография постановкаяс. Тані артистъяс петкӧдлісны коми вӧралысьлысь удаллунсӧ да писькӧслунсӧ.
Друг сцена тупкысис гыӧрӧн, кутіс лымъявны – Коми муӧ воис тӧв. Тайӧ юкӧныс бара жӧ премьера. Видзӧдысьяслы йӧктӧм да сьыланкывъяс пыр петкӧдлісны тундра, кӧр видзысьяслысь олӧм-удж.
Торъя нин сьӧлӧм вылӧ воис «Асъя кыа» хорысь мужичӧйяслӧн «Вот такой оленевод» акапельнӧя сьылӧмыс. Залын юргис мужичӧйяслӧн уна сикас гӧлӧс (многоголосье). Ок, и мича!
Тайӧ юкӧнас, бара жӧ яръюгыд йӧктӧмӧн, артистъяс тӧдмӧдісны видзӧдысьясӧс зарни сюра кӧр йылысь легендаӧн. Вӧралысь дыр сійӧс кыйӧдӧма, но пемӧсыс вӧлӧма мича нылӧн. Бӧрти сійӧ козьналіс вӧралысьлы зарни сюрсӧ.
Тӧв юкӧнын сцена вылӧ петалісны и тӧдысь, и шаманъяс. Медводдзаысь на артистъяс видлісны сідз шусяна пыді гӧлӧсӧн сьылӧм (горловое пение), медводдзаысь жӧ юргис варган. Ставыс тайӧ нуӧдіс видзӧдысьясӧс кутшӧмкӧ аслыспӧлӧс да гуся мирӧ.
А петкӧдчӧм помын сцена вылӧ петкӧдісны Ася нима кӧрӧс, коді олӧ Выльгортын «Аврора» конно-спортивнӧй шӧринын.
Колӧ пасйыны, мый «Асъя кыа» ансамбльлӧн петкӧдчӧмъясыс пыр ыззьӧданаӧсь да яръюгыдӧсь. И «Коми мулӧн легенда» концерт-шоуын енбиа артистъяс бара на чуймӧдісны да ёна шемӧсмӧдісны искусство радейтысьясӧс.
Екатерина МАКАРОВА.
* * *
Асланыс сьӧлӧмкылӧмъясӧн юксьӧны шоусӧ видзӧдысьяс.
Анна Чуракова:
–Коми Республикаса филармония вӧчис зэв бур козин видзӧдысьяслы. «Легенды Коми края» – ӧнія кадлы лӧсялана шоу, коді чужӧма коми традицияяс подулын. Зарни лэбачкӧд, коді лоӧ республикалӧн пасӧн, ми челядькӧд «лэбзьылім» Коми мулӧн мичаинъясті, коді во гӧгӧр чӧж мыччысьӧ аслыспӧлӧса. Тӧдмасим пӧль-пӧчлӧн висьталӧмъясӧн, легендаясӧн, волім праздникъяс вылӧ. И ставсӧ тайӧс вӧлі вӧчӧма яръюгыда! Зэв мича да сьӧлӧмӧ йиджана петкӧдчӧм! Аттьӧ филармонияса веськӧдлысь Мария Алексеевна Балмастовалы да ставныслы, кодъяс дасьтісны тайӧ вунӧдны позьтӧм шоусӧ!
Валентина Соколюк:
–Вывті бур шоу! Супер! Лолӧй ыпъялӧ нимкодьлунысь, енбиа артистъяслӧн петкӧдчӧмысь. Торъя нин ёна воис сьӧлӧм вылӧ мужичӧйяслӧн йӧктӧмыс. Кутшӧм найӧ мастерӧсь! А гӧлӧсъясныс! Ставныс сэтшӧм мичаа сьылӧны! Шоуыс вӧлі зэв вылі тшупӧдын. Миянлы зэв ёна кажитчис! Татшӧм петкӧдчӧмыд некор оз вун. Став бурсӧ тіянлы, «Асъя кыаысь» артистъяс!
Жанна Куликова:
–Тшӧкыда овлӧ, мый кассаӧ кӧ кольӧма бӧръя билет, сійӧ менам. Тадзи жӧ вӧлі и ӧні. Тӧдсалысь аддзи «Легенды Коми края» йылысь юӧр да пыр жӧ ыззи. Меным быть колӧ сэтчӧ ветлыны! Пыри филармониялӧн сайтӧ, бӧръя билетъясыс быттьӧ лэбзисны, сӧмын ӧти коли… Менам! А мый вӧчсис сцена вылын! Сьӧлӧмӧй тіпкӧмӧн тіпкӧ вӧлі! Морӧсӧй шоналіс медводдза сьыланкывнас нин. А сэсся йӧктӧмъяс! И тайӧ шоныд ловкылӧмыс нин паськаліс вир-яйын. Лолӧй сьыліс нимкодьысла. Эг и тӧдлы, кыдзи ачым веськалі петкӧдчӧм пытшкас. Шӧр геройыскӧд тшӧтш кытшовті Коми му, сьылі, йӧкті, гажӧдчи, чери кыйи, вӧралі… Потандорса сьылӧмыс менӧ лӧньӧдліс, а шаманъяслӧн бубены кытчӧкӧ чуксаліс…