Кольӧм вежонӧ ассьыныс быдвося конференцияяс (дерт, коронавируса висьӧм паськалӧм понда онлайн) нуӧдісны «Коми войтыр» ӧтмунӧмлӧн Емдін, Кулӧмдін да Кӧрткерӧс районъясса юкӧнъясын водзмӧстчысьяс, кывкӧрталісны вочӧжся уджсӧ, индісны водзӧ кежлӧ могъяс.
Сьӧкыдлунлы оз сетчыны
Емдін районын «Народнӧй бюджет» уджтас серти бӧръя вояснас збыльмӧдӧмаӧсь 82 проект: сувтӧдӧ-маӧсь Айму вӧсна Ыджыд тышын усьӧмаясӧс казьтылан пасъяс, лӧсьӧдӧмаӧсь челядьлы ворсанінъяс да спортплощадкаяс, дзоньталӧмаӧсь машинаӧн ветлан туйяс да школа-детсад, культура керкаяс, сӧвмӧдӧмаӧсь видз-му овмӧсын ичӧт бизнес. Тайӧ уджтасыс жӧ отсалӧма венны и йӧзӧс ваӧн могмӧдӧмын мытшӧдъяс.
Таво жӧ районас збыльмӧдӧмаӧсь 10,5 миллион шайт дон 14 проект, а локтан во кежлӧ вӧзйӧмаӧсь нин кызь кӧкъямысӧс.
Онлайн сёрниӧ пырӧдчылісны микуньсаяс. Библиотекааным пӧ кӧдзыд, тшак сэні быдмӧ-паськалӧ. Колӧ пӧ капитальнӧя дзоньтавны сійӧс, а сідзжӧ и «Модельнӧй библиотека» федеральнӧй программаӧ веськавны. Айкатыласаяс тшӧтш майшасисны культура керка дзоньталӧм вӧсна, корисны сиктас творчество керка, физкультура да дзоньвидзалун ёнмӧдан комплекс кыпӧдны. Емдін сиктсаӧс омӧль туйясыс дӧзмӧдӧмаӧсь. Мадмассаяс кӧсйисны тӧдны, кор заводитасны стрӧитны школа-сад, а гамсаяс — кор вайӧдасны налӧн керкаясӧдз биару. Зӧвсьӧрт-саяс юасисны, кутшӧм сьӧм вылӧ пӧ разясны киссян выйӧдз воӧм керкаяс. Кӧжмудорын абу врач ни фельдшер. Та йылысь и висьталісны чукӧртчылӧм дырйиыс.
Йӧзлӧн юасьӧм вылӧ вочавидзис Емдін районса админстрацияӧн веськӧдлысьлысь удж вӧчысь Галина Плетцер:
—Таво дасьтам Айкатылаын культура керка дзоньталан проект, а локтан воӧ кутам зільны, медым и микуньсалы татшӧм проектсӧ вӧчны. Эштӧдам Зӧвсьӧртса «Дружба» культура керкаын дзоньтасян уджсӧ да босьтчам айкатыласаӧ. Зӧвсьӧртын важ керкаяяссӧ разьӧм вылӧ меставывса бюджетын сьӧмыс абу. Быд керкалӧн ӧд эм кӧзяин, ми найӧс ӧні корсям, медым пӧрадокӧ вайӧдіс-ны оланінсӧ либӧ вуджӧдісны миянлы. Емдінын туй асфальтируйтны сьӧмыс уна ковмас да, мӧвпалам «Народнӧй бюджет» уджтасӧ пырӧдчыны. Гамын ас керкаясӧдз медым нюжӧдны биару трубасӧ, колӧ 56 миллион шайт. Районса администрациялы тайӧ абу вын сертиыс. Мадмасын школа-сад кыпӧдны падмӧдіс ва абутӧм. Тайӧ мытшӧдсӧ венім, писькӧдім скважина, и 2022 воӧ, эскам, сэні лоас выль школа-сад.
Кӧжмудорсалӧн юалӧм вылӧ вочавидзис районса больничаысь главнӧй врач Наталья Семёнова. Тран-спортсӧ пӧ сэтчӧс бурдӧдчанінлы корим нин, а врач-фельдшерӧс корсям ӧтуввез пыр.
—Сиктад уджавны кӧсйысьыс этша, весиг врачлы ӧтчыдысь вештан кык миллион, а фельдшерлы — 1 миллион шайтыс оз ёна ышӧд, — шуис сійӧ. — Фельдшерыс сюрис, оланін сылы дзоньталам. Улыс Новгородысь воас бурдӧдчысьыс Кӧжмудорӧ.
Сиктын специалистъяс тырмытӧм йылысь висьтасис и «Коми войтыр» ӧтмунӧмӧн юрнуӧдысь Алексей Габов. Ӧні нин пӧ колӧ туявны, школаын, клубын, бурдӧдчанінын уджалысьяс пиысь кодъяс вит во мысти петасны пенсия вылӧ, мед дасьтыны-велӧдны найӧс вежысьясӧс.
—Тайӧс вӧзъя чукӧртчылӧмлӧн помшуӧмӧ пыртны, — шуис сійӧ. — А сідзжӧ шыӧдчыны вӧр-ва видзан министерствоӧ, медым промышленносьтлы вӧр заптысьяс пӧрӧдчисны сикт-посёлоксянь 10 километр сайын. Ӧні жӧ оз позь пӧрӧдчыны вит километрсянь матынджык.
Улыс Эжваса комияслӧн чукӧртчылӧм йылысь пасйӧдъяссӧ позьӧ помавны Галина Плетцерлӧн кывъясӧн, Емдін район пӧ некутшӧм сьӧкыдлунъяслы оз сетчы. Йӧзлысь сёрнисӧ кывзӧм, уджавны, ассьыныс олӧмсӧ бурмӧдны кӧсйӧмсӧ аддзӧм бӧрын гӧгӧрвоан, мый збыльысь тадзи и эм.
Зільӧны ӧтув уджавны
Кулӧмдін районса коми войтыр дорӧ шыӧдчигӧн ӧтмунӧмӧн веськӧдлысь Алексей Габов пасйис, коронавируса висьӧмыс пӧ эз вермы торйӧдны миянӧс. Кодсюрӧ пӧ шуасисны, медым таво кар-районын конференцияяссӧ эг нуӧдӧй. Но ми пӧ чукӧртчим да бура аддзам и кылам ёрта-ёртнымӧс.
—Вежон заводитчигӧн республикаса юралысь Владимир Уйба кык лун уджаліс тіян районын. Сійӧ оз ӧтдортчы йӧзсьыс, сюся кывзӧ налысь вӧзйӧмъяссӧ, — содтіс та дорӧ регионысь национальнӧй политикаса министрӧс вежысь Вячеслав Попов.
Эжва йылын зільӧны ӧтув уджавны и гырысь, и ичӧтджык предприятиеяскӧд, социальнӧй партнёрство йылысь сёрнитчӧмъяс накӧд кырымалӧны и районса, и сикт-посёлокса администрацияяс. Предприятиеяслӧн сьӧма отсӧгӧн дзоньталӧны посъяс, туйяс, весалӧны найӧс лымйысь, кыпӧдӧны скӧт картаяс, збыльмӧдӧны социальнӧй юкӧнын могъяс.
Районса администрацияӧн веськӧдлысьлысь удж вӧчысь Сергей Рубанлӧн кывъяс серти, ичӧт бизнеслы отсалӧм могысь «Монди СЛПК» вичмӧдӧма 5 миллион 520 сюрс, а социальнӧй юкӧнын уджтасъяс олӧмӧ пӧртӧм вылӧ — 4 миллион 740 сюрс, «Комилесбизнес» — матӧ 1 миллион шайт.
—Локтан во кежлӧ урчитӧма кыпӧдны Помӧсдінын школа, Вӧльдінын — социокультурнӧй шӧрин, Кулӧмдінса выль микрорайонын вӧчны кытшола туй, сэтчӧс керкаясӧ ню-жӧдны ва трубаяс, — висьталіс сійӧ.
Чукӧртчылӧм дырйи ёсь сёрни пансьыліс вӧр заптӧм йылысь. Сідз, Зимстанын олысьяс элясисны, он пӧ весиг гӧгӧрво, коді и пӧрӧдчӧ. Кералӧны пӧ и том на пуяссӧ, а петкӧд-нысӧ оз путьмыны — джуджыд бунтъясын сэсся вӧрыс куйлӧ. Керасъясас пӧ выль пусӧ оз садитны, а садитӧны кӧ — тшӧкыда оз вужъясьны, кулӧ понӧльыс.
—Вӧр-ва видзан министерстволӧн могыс — эрдӧдны лёк ногӧн пӧрӧд-чысьясӧс, кодъяс бӧрся вӧр пыдди кольӧны куш эрдъяс, — шуисны найӧ. — Министерстволы жӧ колӧ вӧзйыны оланпасъясӧ вежсьӧмъяс, мед бурмӧдны вӧрын уджсӧ.
«Коми войтырлӧн» Кулӧмдін районса представительствоӧн веськӧдлысь Иван Касевлӧн кывъяс серти, вӧр участокъяс юклігӧн пӧ колӧ кутны и сикт-посёлокын олысьяслысь видзӧдлассӧ.
Чукӧртчӧмаяс вӧзйисны котыртны общественнӧй сӧветъяс, медым найӧ тшӧтш туялісны пӧрӧдчигӧн торкалӧмъяссӧ.
Вӧр – миян озырлун
Вӧр пӧрӧдӧм йылысь сёрнитісны и Кӧрткерӧс районса коми войтыр. Сёрниас пырӧдчис тшӧтш Коми Республикаса юралысь Владимир Уйба.
—Регионын вӧр запасыс артавсьӧ 2,8 миллиард кубометр, сы лыдын кӧкъямысдас прӧчентыс — бур вӧр: коз, пожӧм,— висьталіс сійӧ чукӧртчӧмаяс дорӧ шыӧдчигӧн. — Вонас пӧрӧдам 9 миллион кубометр, та дырйи тӧждысям и выль вӧр быдтӧм вӧсна. Сідз, Кӧрткерӧс районын мӧйму пусӧ вӧлі садитӧма 3,9 сюрс, а таво — 5,3 сюрс гектар.
Юралысь торйӧн пасйис, мый вӧрӧн вӧдитчигӧн колӧ кутны тӧд вылын и сэтчӧс олысьяслысь корӧмъяссӧ, аукционъяс дырйи вӧр участокъяссӧ ёнджыка вичмӧдны ас республикаса пӧрӧдчысьяслы.
—Тайӧ сетас позянлун дорйыны регионын олысьясӧс, татчӧс вӧр зап-тысьясӧс да предпринимательясӧс, — тӧдчӧдіс сійӧ.