«Коми мулӧн» воддза петасын юӧртім, мый Кӧрткерӧс районса Одыбын восьтісны Василий Великий нима выль храм. Вежӧдны сійӧс воліс Сыктывкарса да Коми-Зырянскӧй архиепископ Питирим.
Тювӧлӧн туналӧм
Кор вичко гӧгӧрыс крестӧн ветлӧмаӧсь да жыннянӧ звӧнитӧмаӧсь, енэжас кутӧма дзирдавны шонді. Важ йӧз шулӧмаӧсь, ыджыд Ен праздник дырйи кӧ пӧ шонді мыччысьӧ, бурлань. Но век жӧ одыбсаӧс повзьӧдлӧ Тювӧлӧн нэмӧвӧйся туналӧмыс. Тювӧ зэв нин важӧн овлӧма Висер ю бокын. Сійӧ шулӧма, кор пӧ Одыбын кыпалас ыджыд вичко, олӧмыс помасяс…
Висер вожса пыдди пуктылӧмаӧсь Тювӧӧс. Мый висьтавлӧма коркӧ тӧдысь, ставыс збыльмылӧма. Буретш сійӧ шулывлӧма, воас пӧ кад, кор енэжті лэбзясны кӧрт лэбачьяс (самолётъяс йылысь), гӧгӧр пӧ везъялас кӧрт чераньвез (би проводъяс)…
–Мый шулӧма Тювӧ, ставыс сідзи лои. И ӧні вермас повзьӧдчана туналӧмыс збыльмыны. Пӧрысь йӧз казьтывлісны, кор пӧ Одыбын кыптас ыджыд вичко, сиктыс ӧтлаасяс Мельнича /зынкӧд, медводз мужикуловыс бырас, сиктӧдыс кутасны шӧйтны кӧин-ош, – висьталӧны одыбса.
Видзӧдлыны кӧ пӧ, пӧшти ставыс нин сідзи и лоис. Сикт шӧрӧ тшӧкыдджыка кутӧмаӧсь волыв-лыны вӧрса пемӧсъяс, йӧзыс чинӧ (кодкӧ пӧ вуджӧ овны мӧдлаӧ, кодкӧ кувсьӧ). А кольӧм во гожӧмнас ёна ойдліс. Тювӧыд пӧ вермӧма жӧ ванас веськӧдлыны. Сылӧн шуӧм бӧрын либӧ чорыда зэрмылӧма, либӧ, мӧдарӧ, ваыс ямлӧма. Ачыс ва увті ветлывлӧма: Висер йылын суныштас да Гӧрд чойын (Ыджыдвидз да Шойнаты костын места) петас.
Крысалы туйсӧ Тювӧ жӧ потшӧма. Тӧдса, Висер вожын тайӧ кузь бӧжаыд абу. Легенда серти, Тювӧ вӧлӧм шойччӧ Гӧрд чойын, и сылысь няньсӧ крысаяс сёйӧмаӧсь. Тювӧыд скӧрмӧма да и крапнитӧма: «Татысь водзӧ тіянлы туйсӧ потшӧма!»
Водзті грузтӧ вӧлӧм баржаӧн катӧдӧны. И кор пӧ воасны Гӧрд чойӧдз, крысаясыс юас чеччалӧны. Тайӧ сідз шусяна феномен кузя учёнӧйяс ӧнӧдз на вензьӧны. А сиктсаяс эскӧны, ставыс пӧ – Тювӧлӧн шуӧм бӧрын.
Ригаысь меценат
Но та вылӧ видзӧдтӧг Одыбын кыпӧдісны ыджыд храм. Местасӧ бӧрйисны аслыспӧлӧсӧс, коді шусьӧ Рай. Сӧвет кадӧ на сійӧс тадзи нимтылӧмаӧсь.
Водзмӧстчӧма Ригаын олысь, асшӧр уджалысь Василий Михайлов. Мужичӧй чужлӧма-быдмылӧма Одыбын. Сылӧн кывъяс серти, стрӧитчыны бласлӧвитӧма Енмыс.
Европаті ветлігӧн казялӧма, мый весиг ичӧтик сиктын эмӧсь вичкояс. И сылы окота лоӧма, мед чужанінас зымвидзис мича храм. Стрӧитчыны босьтчӧма 2014 воын, и со ӧні эм кӧні юрбитны.
Выль вичкокӧд орччӧн кыпӧдӧмаӧсь кык судтаа благоустроитӧм керка. Сэні жӧ лоӧ пӧ вӧскреснӧй школа. Стрӧитчӧм вылӧ, меценатлӧн кывъяс серти, мунӧма 160 миллион сайӧ шайт. Василий Михайлов кӧсйӧ водзӧ отсасьны видзны-дӧзьӧритны вичкосӧ.
Бесъясӧс вӧтлысь
–Мый лоӧ, збыльмас кӧ Тювӧлӧн туналӧмыс? – юалім одыбсалысь.
–Вичкосӧ разям, – абу гӧгӧрвоана, шмонитӧны али збыльысь тадзи кӧсйӧны вӧчны йӧзыс.
Сиктсалӧн майшасьӧм йылысь юӧртім Сыктывкарса епархияысь секретар Филипп айлы.
–Одыб – нэмӧвӧйся коми сикт, кӧні видзӧны ассьыныс традицияяссӧ, тшӧтш и христианскӧйсӧ. 1857 воын сэні вӧлӧма Кристослӧн ловзьӧм (Воскресение Христова) вичко, – висьталіс Филипп ай. – Кор заводитӧмаӧсь пузувтны вичкояссӧ, пу стрӧйбатӧ кисьтӧмаӧсь. Сэсся кыкысь босьтчылӧмаӧсь кыпӧдны выльӧс: 1990-ӧд воясӧ да XXI нэм заводитчигӧн, но абу вермӧмаӧсь. Первойсӧ сьӧмыс абу тырмӧма, мӧдысьсӧ проектсӧ абу колана ног вӧчӧмаӧсь: стрӧйба стеныс слаб вӧ-лӧма, да дугӧдчӧмаӧсь.
Одыбсалы везитіс, мый налӧн сиктын чужлӧм морт вермис кыпӧдны вичкосӧ. Чолӧмала! Республикаын тайӧ медся мича храмъясысь ӧти. Мужичӧйсӧ шуӧны Василий, да сы вӧсна и кыпӧдіс Василий Великий нимаӧс.
Тӧдысьлӧн туналӧмысь – сиктын кусас олӧм – оз ков повны. Василий Великий венласьлӧма сідз шусяна чародейкӧд да волшебникъяскӧд. Вичкоын лыддьӧны сылысь молитвасӧ, кор колӧ морт пытшкысь бессӧ вӧтлыны. Содтӧд на сылысь корӧны дзоньвидзалун, кевмысьӧны, кор сьӧкыд, «дзугйӧ» веськалӧмыд. Сідзкӧ, одыбсаясӧс ӧні видзӧ зэв вына Вежа.
–Филипп ай, йӧзыс сёрнитӧны, быттьӧ пӧ попъяс костын йӧзӧдӧма вӧлі конкурс, коді кутас служитны Райын. Ӧд вичко дорас кыпӧдӧма кык судтаа особняк, мӧд татшӧмыс сиктын абу. Збыль-ӧ тайӧ, кыдзи бӧрйинныд?
–Некутшӧм конкурс эз нуӧдсьы. Ӧні колӧ дасьтыны вичко вылӧ колана документъяс. И кутам мӧвпавны, кыдзи дӧзьӧритны стрӧйбасӧ. Ӧд та могысь тшӧтш колӧ сьӧм. Пыр уджалысь сэні абу на. Службасӧ нуӧдӧ Александр Митрофанов ай. Сійӧ Кӧрткерӧс районын главнӧй благочиннӧй.
Екатерина МАКАРОВА.