Январь 14 лунӧ республикаса юралысьлӧн Общественнӧй приёмнӧйын, кӧні сёрниыс муніс уна челядя семьяяслы социальнӧй отсӧг йылысь, «веськыд йитӧда» телефон пыр звӧнитліс кызь нёль морт. На пиысь унджыксӧ медсясӧ майшӧдліс, содас-ӧ пособие-льготаыс да кутшӧм выль кокньӧд лоас 2020 воын.
Звӧнитчысьяслӧн юалӧмъяс вылӧ вочавидзисны Коми Республикаса удж, занятосьт да йӧзӧс социальнӧя доръян министерствоысь отделъясӧн веськӧдлысьяс Светлана Матухно, Наталья Зубова да консультант Светлана Молодцова.
Найӧ висьталісны, мый и удж выланыс телефонъясыс ӧтарӧ триньгӧны.
–Медсясӧ йӧзыс юасьӧны, кодлы мынтасны медводдза кага чужтӧмысь 150 сюрс шайтсӧ, – висьталіс Светлана Витальевна. – Семьялы регионса татшӧм «капиталыс» тавося январь 1 лунсянь вичмас республикаса юралысьлӧн индӧд серти. Медводдза сертификатъяссӧ Сергей Гапликов сетіс нин январь 14 лунӧ регионса перинатальнӧй шӧринӧ волігӧн Сыктывкарса, Луздор, Удора да Кулӧмдін районса аньяслы.
Но колӧ гӧгӧрвоны, мый 150 сюрс шайтсӧ сетӧны оз сьӧмӧн. Тайӧ – сертификат. Дона кабалаыс вичмас озыра кӧть судзсьытӧма олысь семьялы, кӧні чужас медводдза кага. Та могысь нывбаба-мамлы тырмымӧн шыӧдчыны ас кар-районас йӧзӧс социальнӧя доръян шӧринӧ аслас паспортӧн да кага чужӧм йылысь свидетельствоӧн. «Капиталсӧ» сетасны и Россияса мукӧд регионысь воӧмаяслы, та могысь налы колӧ кад кежлӧ регистрируйтчыны Комиын.
Йӧзӧс социальнӧя дорйысьяс кага вайысь аньлысь шыӧдчӧмсӧ быд боксянь видлаласны да 30 лун мысти юӧртасны, сетасны-ӧ сертификатсӧ. Регионса отсӧг оз вичмы судитлӧм нывбабалы, сійӧ кӧ вӧчліс челядьыслы паныд мыж да сылысь кӧ мырддьылісны быдтасъяс вылас правосӧ.
Кыдз висьталіс Светлана Матухно, бать-мам вермасны вӧдитчыны сертификат весьтӧ сьӧмнас кага чужӧмсяньыс квайт тӧлысь мысти. Но найӧ кӧ вештӧны ипотека, шыӧдчыны позьӧ и дзолюкыслӧн чужан лунас. Сьӧмсӧ пыр жӧ вуджӧдасны банкӧ кредит мынтӧм могысь.
Ипотекаысь кындзи 150 сюрс шайтсӧ семья вермас видзны оланін бурмӧдӧм, керка стрӧитӧмысь пай вештӧм, дзоньталӧм-выльмӧдӧм вылӧ. Позяс вештысьны и кагаӧс велӧдӧмысь да бурдӧдӧм-лечитӧмысь.
Сідзжӧ быд во бать-мам вермасны видзны 25 сюрс шайт, шуам, ЖКХ-лӧн услугаясысь мынтысьӧм, челядьӧс страхуйтӧм, велӧдӧм, шойччӧм да мукӧдтор вылӧ. Кагасӧ кӧ нулісны саридз дорӧ да видзисны та могысь комын сюрс шайт, кызь вит сюрссӧ позяс вештыны регионса «капиталысь», та дырйи быть колӧ петкӧдлыны став билет-квитанциясӧ.
Юралысьлӧн Общественнӧй приёмнӧйӧ звӧнитысьяс юасисны и челядя семьялы мукӧд сикас отсӧг йылысь. А татшӧмыс, вӧлӧмкӧ, абу нин сэтшӧм этша. Уна челядя бать-мамлы кокньӧд вичмӧ коммунальнӧй услугаясысь мынтысигӧн, шойччыны-бурдӧдчыны ветлан туйысь да сідз водзӧ. Мӧд, коймӧд да водзӧ чужтӧм кагаысь мынтӧны 453 сюрс шайта федеральнӧй «мам капитал», коймӧдӧс да унджыкӧс вайӧмысь – 150 сюрс шайта «регионса капитал». Быд тӧлысь уна челядя семьялы, ӧтувъя чӧжӧсныс кӧ тӧлысьнас 29 сюрсысь этшаджык, тавося январсянь мӧдасны мынтыны 13.691 шайта пособие. Кагаӧс морӧснас вердысь мамлы содтасны пособиесӧ сёян-юан ньӧбӧм могысь. Кӧм-паськӧм вылӧ водзті вонас вичмӧдлӧмаӧсь 6.500 шайт, а тавося январсянь – 6.812 шайт.
Ӧткымын юалӧм вылӧ йӧзӧс социальнӧя доръян министерствоысь специалистъяс вочавидзисны эз тырвыйӧ да корисны шыӧдчывны мукӧд учреждение-ведомствоӧ, кысянь мынтӧны тайӧ льгота-пособиесӧ. Абу гӧгӧрвоана, но медводдза кагаӧс чужтӧмысь пособиесӧ вештӧ минтрудсоцзащита, а мӧдӧс вайӧмысь – Пенсия фонд.
Сідз, Пенсия фонд пыр гӧль семьялы 2018 вося январсянь «мам капитал» весьтӧ быд тӧлысь вермӧны вичмӧдны овны судзсьымӧн сьӧм. Ӧти ань та вылӧ ёна скӧрмӧма, мыйла пӧ «мам капитал» весьтӧ, кодӧс вичмӧдӧны кагаӧс велӧдны да сылы оланін ньӧбны, талун позьӧ «чепӧльтны» сьӧмсӧ сёян-юан вылӧ?..
Мӧд ань скӧракодь жӧ дӧжнасис, мыйла пӧ школаын велӧдчысьлы автобусӧн ветлӧм-мунӧм вылӧ сетӧны социальнӧй проезднӧй, а студентлы та могысь вичмӧдӧны неыджыд пособие?
Став тайӧ отсӧг-пособиеыс дӧзмӧдӧ йӧзсӧ и сы боксянь, мый ӧтилы оланпас серти мыйтакӧ да вичмӧ, а мӧдлы – оз.
Кыдз висьталіс Светлана Витальевна, 2013 восянь Россияса президентлӧн индӧд серти шуӧма судзсьытӧма олысь семьялы коймӧд кага вайӧмысь отсавны сьӧмӧн. Регионъяслы зэв стрӧга вичмӧдлӧмаӧсь тайӧ кокньӧдсӧ, арталӧмаӧсь, уна-ӧ сэні куим воӧн чужӧма кагаыс, кымын морт мунӧма-локтӧма да сідз водзӧ. Миянлысь республиканымӧс пыртӧмаӧсь программаас да вичмӧдӧмаӧсь сьӧмсӧ 2013-2015 вояс кежлӧ. 2015-ӧдын бара видзӧдлӧмаӧсь да сьӧмсӧ сетӧмаӧсь 2016-ӧд во вылӧ. Но 2017-2018 воясын лыдпасъясыс вежсьӧмаӧсь, и республикалы немтор абу вичмӧма. Сэк жӧ 2019-2020 воясын бара мӧдӧмаӧсь мынтыны. Кутшӧм мыжысь пайкӧмаӧсь 2017-2018 воясын чужӧм кагаяссӧ?
Либӧ мыйла пайкасны сьӧмӧн аньӧс, коді чужтіс кагасӧ кольӧм во декабрь 31 лунся рытӧ? Сэк жӧ нывбабалы, кодлӧн кагукыс чужис таво январь 1 лунся войын, вичмас 150 сюрс шайт…