Комиысь чина войтырлӧн веськодьлун вӧсна вермас тупкысьны республикаса вужвойтырлӧн шылада-драмаа театр.
Асланыс дойӧн «Коми му» газетса корреспонденткӧд юк-сисны артистъяс, кодъяс сідзжӧ восьса письмӧӧн шыӧдчӧмаӧсь республикаса юралысь Сергей Гапликов, Коми Госсӧветӧн веськӧдлысь Надежда Дорофеева, Россияса Федерация Сӧветӧ пырысьяс Дмитрий Шатохин да Валерий Марков дорӧ.
Сё во тыригкежлӧ «козин»
—Россияын йӧзӧдӧма Театр во, а Коми Республикаын — нӧшта и 100 во тырис коми театрлы, но миянлы абу нимкодь, синва доршасьӧ. Мӧдӧд сезон нин ог вермӧй лючки уджавны, асланым залыс абу да. Ог вермӧй дасьтыны выль постановкаяс, а дасьсӧ, кыдз шуласны, пуктам джаджйӧ. Сыктывкарса администрациялӧн залыс, кодӧс кӧртымавлам, оз лӧсяв техника боксянь корӧмъяслы.
Дерт, Сыктывкарын эм Виктор Савин нима драмтеатр, а сідзжӧ опера да балет театр, но сэтчӧ оз жӧ вермыны быд лун миянӧс лэдзны, асланыс удж-могыс юр выв тырыс да.
Миян театр, кыдз шуласны, рушкусӧ тув йылӧ нин ӧшӧдіс. Мукӧдлаын залъяс кӧртымалӧмысь ӧд колӧ вештысьны.
Сэсся сідз шусяна «мото-часъяссӧ», кодъясӧс миянлы вичмӧдлӧ культура министерство респуб-ликаса кар-районӧ петалӧм вылӧ, видзим нин кольӧм тӧвнас. 1,5 сюрсысь коли 76 «мото-час». А тайӧ тырмас сӧмын нёльысь Зеленечӧдз ветлыны. Ас тшӧт весьтӧ ми ог вермӧй кӧртымавны транспорт, сідзкӧ, колям уджтӧг, — майша-сьӧны вужвойтырлӧн шылада-драмаа театрын зільысьяс.
—Кор январын стрӧйба вевт вылын пансис дзоньтасян удж, миянӧс эскӧдісны, мый мартӧдз сигӧртасны. Сэсся срокыс вешйис апрельӧдз, майӧдз… Чайтім, мый кӧть гожӧмнас слӧймӧдчасны, но — ставыс рӧзвал, — водзӧ висьталӧны артистъяс. — Ми Светлана Гениевнакӧд ветлім нин культураса министр дорӧ. Но мелі кывъя Сергей Витальевич миянӧс сӧмын такӧдыштіс, ме пӧ тіян моз жӧ майшася. Оз ков миянлысь синва чышкавны, а колӧ отсӧг. Думайтам нин, мый республикаса чинаяслы театрным оз ков. Ог гӧгӧрвоӧй найӧс. Сыктывкарын эм Россияса финн-йӧгра шӧрин, регионын — финн-йӧгра этнопарк, а национальнӧй театр абу. Национальнӧй политика министерствосалы, тыдалӧ, ми веськодьӧсь жӧ. Найӧ ноксьӧны Комиын олысь му-кӧд кывъя войтыркӧд. Дерт, ми абу националистъяс, но век жӧ чайтам, мый ас коми войтыртӧ колӧ жӧ пыдди пуктыны!
Пузувтісны да пышйисны
Кыдзи гӧрддзасис тайӧ гӧрӧдыс? Театрлысь залсӧ шуӧма шогмытӧмӧн? Юалім та йылысь республикаса вужвойтырлӧн шылада-драмаа театрӧн веськӧдлысьлысь удж вӧчысь Сергей Чуликовлысь.
Сылӧн кывъяс серти, ведомствояскостса комиссия некутшӧм экспертиза эз нуӧдлы. Аварийнӧй али абу залыс — та йылысь актыс абу. А шуасны кӧ пӧ залсӧ шогмытӧмӧн, сэні уджалысьяслы кольӧ ӧти туй — кӧлуйӧн улич вылӧ.
Но восьтыны залсӧ видзӧдысьяслы оз жӧ вермыны. Кор заводитӧма виявны вевтыс, пов-зьӧмаӧсь пӧтӧлӧк усьӧмысь, кытсюрӧ тшӧкӧтуркаыс гылалыштӧма да. Бур, мый йӧзсӧ эз поньтав: войнас гылалӧма. Сэки босьтӧмаӧсь-идралӧмаӧсь ыджыд люстрасӧ да весьтас нюжӧдӧмаӧсь армируйтӧм сетка-плёнка. И шуӧмаӧсь дзоньтасьны.
Зал весьтын вевт да пӧтӧлӧк дзоньталӧм могысь йӧзӧдлӧмаӧсь аукцион. Но шыӧдчӧма сӧмын ӧти котыр — Перымысь «Наследие». Кыдзи пасйис Сергей Чуликов, тыдалӧ пӧ, этша сьӧмыс да (дзоньтасьӧм вылӧ вичмӧдӧмаӧсь 7 миллион шайт. — Авт.), некод эз ышты. Сідзжӧ сійӧ пасйис, мый оз быд стрӧитчан котыр вермы босьтчыны тайӧ уджас, стрӧйбаыс (Бабушкин уличаса 4-ӧд керка, кӧні и меститчӧма вужвойтырлӧн шылада-драмаа театр) пырӧ сідз шусяна культура наследие лыдӧ.
—Пӧдрадчиклӧн кабалаясыс ставыс лючки вӧлі. Эскӧдісны, мый бура дзоньтасясны, но уджалісны шабашникъяс моз, — висьталӧ Сергей Петрович. — Ӧти-кӧ, уджас босьтчыны нюжмасисны. Мӧд-кӧ, аснаукӧн кежисны урчитӧм проектысь. Ми пыр налы индалім, мый уджыс кывкутана. Но весьшӧрӧ. А кор вайисны дзоньтасян удж кузя медводдза акт, эгӧ кырымалӧй. Водзӧ найӧ пасьвартісны йирксӧ. Сёрнитчӧм серти, налы колӧ вӧлі вочасӧн разьны стрӧйба вевтсӧ да выльмӧдны, а найӧ косялісны ставсӧ ӧти войӧн. А кор пелькӧдчисны мудӧгас, уськӧдісны кутшӧмкӧ сьӧкыдтор да розьӧдісны пӧтӧлӧксӧ. И кор зэрмис, ми тані ойдім.
—Сергей Петрович, ті медалінныд найӧс, а мыйла, кыдз шуанныд, гусьӧн да кывзысьтӧг ноксисны?
—Сёрнитчӧм серти жӧ медалысьыслы оз позь нырсӧ сюйны пӧдрадчиклӧн кӧзяйственнӧй уджӧ. Ми казялім торкалӧмъяссӧ да юӧртім веськӧдлысьыслы, мед чирыштас уджалысьяссӧ да, вӧчасны ставсӧ кыдзи урчитӧма проектас. Но артмис мӧслы синмас бус шердйӧм кодь.
Уджысь падмӧдны ми эг вермӧй да шыӧдчим республикаса культура наследие видзан управлениеӧ. Сэні зільысьяс веськӧдлысьыскӧд туялісны да штрапуйтісны пӧдрадчиксӧ, но найӧ эз мынтыны. Ӧні тайӧ делӧыс ёрдын.
—Ӧні дзоньтасьӧны?
—Оз. Май 26 лунӧ стрӧитчан бригадаыс муніс, весиг ас бӧрсяыс нинӧм эз идрав. Аслыным ковмис пелькӧдчыны. Гижим налы письмӧ, мися, локтанныд он? Вочакывйыс эз и во. Ӧні кӧсъям киритны пӧдрадчикыскӧд сёрнитчӧмсӧ. Та могысь торъя сайтын йӧзӧдім юӧр, а сідзжӧ ыстім пошта пыр письмӧ. Но насянь бара шы ни тӧв. Водзын миянӧс виччысьӧ ёрд, октябрь 11, 16, 21 лунъясӧ шуӧма видлавны такӧд йитӧдын делӧсӧ. Кор сёрнитчӧмсӧ киритам, кутам корсьны мӧд пӧдрадчикӧс.
Чинаыд оз кыв
—Сергей Петрович, артистъясыд дзикӧдз нин шогӧ усьӧмаӧсь. Дыр-ӧ нюжалас дзоньтасьӧмыс? Кӧні налы спектакльяссӧ ворсны? Билетӧн вузасян юкӧнын шуӧны, мый оз вермыны могмӧдны госзадание, дьӧбӧ кольӧны, весиг и сиктъясӧ туйыс тупкысяс…
—Чайтанныд, менам сьӧлӧмӧй оз вись? Быд во культура министерство вичмӧдӧ кар-районӧ петалӧм вылӧ 1,5 сюрс час, ми тайӧс кольӧм тӧвнас нин видзим. Шыӧдчылі министерствоӧ, мед кӧть кык пӧв содтасны, но вочакывйыс абу на. Вӧзйим, мися, гашкӧ, позяс содтӧд нюжӧдны зал весьтӧ армируйтӧм сетка-плёнкасӧ. Бара жӧ шы ни тӧв.
Мый вужвойтырлӧн шылада-драмаа театрын «сьӧд лунъяс», республикаса чинаяс тӧдӧны, но отсӧгыс насянь абу. Гашкӧ, миян висьталӧмыс налы ӧти пеляс пырӧ, мӧдас петӧ… Кӧсъям асланым шогӧн шыӧдчыны и Россияса культура министерствоӧ. Вермас лоны, миян чинаяс дзебӧны курыд серпассӧ. А водзӧ тадзи овны ми ог вермӧй.
—Некымынысь нин кыптыліс сёрни выль театр кыпӧдӧм йылысь…
—Дерт, эськӧ тайӧ медся бур. Коми муын колӧ коми театр! Но ӧні колӧ кӧть нин тайӧ залсӧ бӧр восьтыны. Министр кӧ йӧзӧдас индӧд, мый позьӧ дзоньтасьӧмсӧ юкны некымын пельӧ, сэки вермам медавны уджалысьсӧ аукцион нуӧдтӧг. Но кыдзи пасйылі нин, миянӧс министр оз кыв…
Екатерина МАКАРОВА.