Уна патераа олан керкаяс (МКД) капитальнӧя дзоньталан программа збыльмӧдӧны Россияса 85 регионын. Водзмӧстчӧны Шӧр, Волга бердса да Сибырса федеральнӧй кытшъяс.
Коми Республикаын капитальнӧя дзоньтасян фондсӧ регионса правительство котыртіс 2013 воын. Сэки жӧ вынсьӧдісны 2026 воӧдз урчитӧм уджтас.
Кыдзи тӧдмавны, кор керкаад вӧчасны капремонтсӧ? Дзоньтасигас мый выльмӧдӧны-вежлалӧны?
Та йылысь сёрни вӧлі республикаса юралысьлӧн Общественнӧй приёмнӧйын.
Коми Республикаын стрӧитчан да ЖКХ министерствоысь юкӧнӧн веськӧдлысь Марина Трошева:
–Странаын шӧркодя 90 прӧчент олысьыс взноссӧ мынтӧ сідз шусяна ӧтувъя пӧртйӧ. Программасӧ вынсьӧдігӧн миян республикаын да Санкт-Петербургын урчитлӧмаӧсь Россияса мукӧд регионын серти медся ичӧт взнос – квадрата метрысь 2,3-3 шайт. Мукӧдлаас арталӧмаӧсь кык пӧв унджык. Но Санкт-Петербургын быд квадрата метр вылӧ бюджетысь содтӧмаӧсь 6 шайтӧн. И во кык-куимӧн унджык регионас сяммӧмаӧсь чукӧртны колана мындасӧ. Комиын кӧ сэки чӧжисны та мындаӧн жӧ, позис дзоньтавны куим пӧв унджык керка.
Взноссӧ куим пӧв содтылӧмаӧсь сӧмын 2019 воын.
Комиын быд квадрата метр дзоньталӧм могысь миян республикаса правительство урчитӧма 15-18 шайт. Таысь унджыксӧ пӧ йӧзыс оз вермыны мынтыны. Но и та мындасӧ унаӧн оз вештыны. Лыда керкаын чукӧртӧны став взноссӧ. Та вӧсна сьӧмыс муртса тырмӧ коймӧд пай керкасӧ дзоньтавны.
Быд квадрата метрысь капремонт вылӧ, бурногӧн кӧ, Сыктывкарын колӧ босьтны 30, а, шуам, Чилимдінын – 67 шайт, медым фондын быд во ӧкмис колана мында сьӧм.
Таво ноябрь 26 лунӧдз регионын капремонт вӧчисны уна патераа 200 керкаын. Медъёна дзоньтасисны Сыктывкарын да Ухтаын, тайӧ каръясас медуна чӧжсьӧма сьӧмыс да.
Россияса Минстройлӧн индӧд серти капремонтысь взносыс мед вӧлі регионын потребитель дон индексысь ыджыдджык. Та вӧсна локтан воын взносыс содас 6,9 прӧчент. Но и та мындаыс колана рӧскодысь этшаджык.
2026 воын йӧзлӧн сьӧм да бюджетысь 324 миллион шайт весьтӧ дзоньталасны уна патераа 319 керка. 256-ас вӧчасны стрӧитчан да монтаж удж, а 63 вылас дасьтасны уджтас-смета документ. Тайӧ сетас позянлун бурмӧдны оланінсӧ 25 сюрс мортлысь.
Ӧні республикаын збыльмӧдам капремонт кузя 2024-2026 воясся план, коді лоӧ 2015-2059 воясся программа юкӧнӧн. Кык-куим вося плансӧ кокньыдджык збыльмӧдны, позьӧ мыйкӧ ӧдйӧ вежны-выльмӧдны да с.в.
Талун регионын вынсьӧдӧма нин капремонт нуӧдан 2027-2029 воясся план. Республикаса бюджетысь сы серти быд во урчитӧма вичмӧдны 417 миллион шайтӧн.
Быд муниципалитетлӧн эм капремонт кузя лимит. Сійӧс арталігӧн тӧд вылӧ босьтӧны сьӧм, кодӧс эз удитны видзны да колис фондас, а сідзжӧ йӧзсянь взнос, мыйта воас локтан куим вонас. Та вылӧ подуласьӧмӧн и пыртасны планас керкаяссӧ.
Россияса Оланін кодекс серти программаас пыртӧны витысь унджык патераа став стрӧйбасӧ. Найӧс сэтысь киритӧны сӧмын сэк, кор торъя комиссия шуас киссянвыйӧдз воӧмаӧн. Сэк жӧ кар-районын кыптӧны выль керкаяс, кодъясӧс вит во мысти тшӧтш пыртӧны программаас. И талун нин сійӧс колӧ нюжӧдны 2059 воӧдз.
Кутшӧм керка пыртны уджтасас, мый колӧ дзоньтавны водзджык, а кодъяс вермасны на виччысьыштны, бӧрйӧ муниципалитетса администрация. Сэні жӧ индӧны, кутшӧм керка шуны киссянвыйӧдз воӧмаӧн да разьны. Та вӧсна медводз колӧ шыӧдчыны сэтчӧ, некӧн кӧ абу казьтыштӧма оланінтӧ.
Комиын капремонт нуӧдӧм йылысь 2023 вося апрель 24 лунӧ вынсьӧдӧм 57-ӧд номера республикаса оланпас серти программаас пыртігӧн медводз видзӧдӧны, кор кыпӧдӧмаӧсь керкасӧ, дзоньтавлӧмаӧсь-ӧ сійӧс капитальнӧя, уна-ӧ сьӧм чӧжӧмаӧсь сэні олысьяс та могысь. Найӧ кӧ уджйӧзаӧсь фондыслы, капремонт йылысь ковмас вунӧдны, мед кӧть керкасӧ и пасйӧмаӧсь планас.
Бурногӧн кӧ, ветымын вося керкаын кыкысь нин колӧ вӧлі капитальнӧя дзоньтасьны. Но Комиын зэв уна важ олан стрӧйбаын нэм чӧжыс абу вӧчлӧмаӧсь капремонтсӧ. Сэк жӧ ставсӧ ӧттшӧтш дзоньтавны некутшӧм сьӧм оз тырмы. Регионса оланпасӧ неважӧн пыртӧм содтӧд серти ӧти муниципалитетын капремонт вылӧ чӧжӧм сьӧмсӧ позьӧ вуджӧдны мӧдӧ.
Та йылысь позьӧ тӧдмавны и ЖКХ-лӧн государственнӧй юӧр сайтысь, восьтанныд кӧ «Реестры», а сэсся вуджанныд «Реестр объектов жилищного фонда» лист бокӧ да «ӧшиняс» пыртанныд улича нимтӧ да керка номертӧ.
Таво октябрын Коми правительство вынсьӧдіс 2025-2030 воясын киссянвыйӧдз воӧм оланінысь йӧзӧс выль патераӧ овмӧдан республикаса программа. Сэтчӧ пыртӧма керкаяс, кодъясӧс шуӧмаӧсь аварийнӧйӧн 2017 вося январь 1 лун бӧрын.
2022 воӧдз киссянвыйӧдз воӧмаӧн шуӧма 1,7 сюрс керка. Медым сэтысь выльлаӧ овмӧдны 29 сюрс мортӧс, колӧ 60-70 миллиард шайт.
Сыктывкарса мэрия шуӧма разьны 790 важ керка. Та могысь республикаса программа вылӧ мыджсьӧмӧн сэні дасьтӧмаӧсь ассьыныс уджтас.
Медводз 47 керкаысь выльлаӧ овмӧдасны 357 мортӧс, тайӧ 193 семья. Киссянвыйӧдз воӧм оланіныс лоас 7 сюрс квадрата метрӧн этшаджык.
«МКД капитальнӧя дзоньталан регионса фонд» некоммерческӧй котырӧн веськӧдлысьӧс первой вежысь Артём Шашков:
–Уна патераа керкаын капремонт весьтӧ дзоньталӧны либӧ вежӧны би провод, шоныд, биару, ва трубаяс да канализация, а сідзжӧ лифт, вевт, пӧдвал, мудӧд, ортсыса стен да мукӧдтор.
Ӧти керкаын ӧттшӧтш став уджсӧ оз вӧчны.
Медся тшӧкыда дзоньталам вевт. Вевтыд кӧ виялӧ, кӧтасьӧ-киссьӧ и патера стеныд, бакшасьӧ-ульсалӧ и мудӧд-пӧдвалыд.
Мӧйму Сыктывкарын вежим 250 лифт, Усинскын – сёӧс. Тайӧ кык карас да нӧшта Ухтаын колӧ на вежны кык сюрс лифт.
Ӧтпырйӧ, гӧгӧрвоана, тайӧс он вӧч. Медводз вежлалам жугалӧмасӧ, а кодъяс вылын позьӧ на кайны вылі судтаӧдз да бӧр лэччыны, «вештам» 2030 воӧдз.
Неважӧн шыӧдчыліс нывбаба да юаліс, позьӧ-ӧ капремонт дырйи подъезд тамбурас пытшкӧс ӧдзӧссӧ вежны пластикысь вӧчӧм вылӧ.
Оланін кодексысь 166-ӧд статья серти уна патераа керкаын капремонт дырйи вежлалӧны сӧмын подъездас пыран ӧдзӧссӧ.
Россияса быд регионын торйӧн урчитӧны, мыйсяма удж вӧчны. Кӧнсюрӧ капремонт весьтӧ лӧсьӧдӧны пӧжарысь видзчысян автоматика.
Республикаса 57-ӧд номера оланпас серти капремонт вылӧ чукӧртӧм сьӧм весьтӧ вермасны дасьтыны уджтас-смета документ, нуӧдны госэкспертиза, техобследование, стройконтроль да мукӧдтор.
Мыйсяма удж пырӧ капремонтас, стӧчджыка позьӧ тӧдмавны Коми правительствоӧн 2023 вося август 3 лунӧ вынсьӧдӧм 370-ӧд номера постановлениеысь. Сідз, пӧдвалын дзоньтасигӧн урчитӧма вӧчны дас сикас удж. Шуам, улыс судтаса патералысь вежны-ёнмӧдны джодж перевединасӧ, ставсӧ мавтны антисептикӧн да с.в.
Керкасӧ капитальнӧя дзоньталан уджтас-смета вылас кабала-документыс кӧ эм, ми ог нюжмасьӧй. Талун нин уджалам керкаясын, кодъясӧс урчитӧма дзоньтавны локтан воын.
Юркарын киссянвыйӧдз воӧм уна керка киритісны капремонт программаысь. И тайӧ бур. Районъясын та боксянь серпасыс лёкджык. Сэні дзоньтавны шуӧмаӧсь сэтшӧм керкаяс, кодъясӧс донтӧмджык разьны, а йӧзсӧ выльлаӧ овмӧдны.
Сэсся уналаын оз идӧра вӧдитчыны стройматериалӧн. Сыктывдін районса Выльгортын дізьвидзӧны пӧвйӧн тувъявлӧм ӧшиня овтӧм керкаяс, а вевтыс – выль металлопрофильысь. Стрӧйбасӧ разигӧн татшӧмнас позяс сӧмын дӧмлыны мукӧд керка вевт.
Капремонт взнос содӧмысь повны оз ков. Ёнасӧ сійӧ оз «чеччышт». Сы вӧсна мый та кежлӧ абу дасьӧсь пӧдрадчик да и фондыс. Ми ог вермӧй аски петны да дзоньтавны кык пӧв унджык керка.
2023 воын вӧчим уджсӧ 1,3 миллиард шайт дон. Мӧйму нин – 2,5 миллиард. Сьӧкыда, но вӧчим. Чайта, унаӧн казялісны водзӧссӧ.
<> Николай РАЗМЫСЛОВ. Снимокъясыс авторлӧн да ӧтуввезйысь.