Нелямын вит во сайын Надежда Пыстина (нывдырйиыс Сулентьева) локтӧма Мылдінӧ, и тайӧ муыс лоӧма сылы мӧд гортӧн. А быдмӧма Надя Ненеч автономия кытшын Ен ю (Хэху Яха) берегын – тадзи ненеч ногӧн нимтӧны Еджыд саридздорса Несь юсӧ.
Мылдінӧ ань воӧма 1981 воын. Тані мам чойыс олӧма верӧсыскӧд. Челядьыс гозъялӧн абу вӧлӧма да, со и корӧма муса племянничасӧ ас дораныс. Сёрӧнджык тьӧткаыс висьмӧма да бергӧдчӧма чужан муас, сэні и эновтӧма таладоръюгыдсӧ. А Надя кольччӧма. Сылӧн вӧлӧма нин семья, оланін-овмӧс, радейтана удж да ёртъяс.
Кызь во гӧгӧр зільӧма кусӧдчан часьтын бухгалтерӧн, кассирӧн. Удж вывсьыс чинтӧмаӧсь да, вузасьӧма юрсиктса лавкаясын. Иван Егорович верӧсыс уджалӧма техучастокса стрӧитчан бригадаын. Гозъя быдтӧмаӧсь кык ныв, лелькуйтӧмаӧсь нёль внукӧс. Медыджыдыс – Анатолий – на дорын и олӧма. Бура помалӧма школа, пырӧма водзӧ велӧдчыны Архангельскса университетӧ. Ӧні Мурманскын саридзті уялӧ-ветлӧ. Надежда гӧрдитчӧ внукнас.
Вермас лоны, зонка профессиясӧ абу сідз-тадз бӧрйӧма. Тӧдӧмысь, ыджыд мамыс сылы висьтавліс аслас челядьдыр, помтӧм-дортӧм тундра йылысь, казьтыліс, кыдзи каникул дырйи ветлывлӧмаӧсь мамыскӧд Еджыд саридз дорӧ, ва ямигӧн чӧвтавлӧмаӧсь рюжа, а сэсся перъявлӧмаӧсь тывйысь шедӧм камбала-сельди.
Кык вежонӧн овлӧмаӧсь берегын палаткаясын, и тайӧ кадыс вӧлӧма приключение-лоӧмторъясӧн тыр. Колӧ шуны, абу век бурӧн. Сідз, ӧтчыд дырджык манитчӧмаӧсь да муртса абу пӧдӧмаӧсь. Саридзыс заводитӧма ӧдйӧ туны да, ковмӧма эновтны чери-кыйдӧссӧ, кыккокйыв котӧртны береглань. А гыыс тэрыба вӧтӧдӧма, резсьӧма сола ваӧн. Ок, и повзьылӧмаӧсь сэки, страк казь-тывнысӧ!
Сулентьевъяслӧн семья-котырыс ыджыд вӧлӧма, сизимӧн быдмӧмаӧсь – Николай пи да квайт ныв: Надежда, Полина, Вера, Александра (семьяас сійӧс мыйлакӧ век Ольгаӧн чуксавлӧмаӧсь), Галина да Марина. Олӧмаӧсь сӧгласа. Анна Прокопьевна да Анатолий Игнатьевич «Войвыв полюс» нима кӧр видзан колхозын мырсьӧмаӧсь. Челядь асьныс горт гӧгӧрыс став уджсӧ бергӧдӧмаӧсь. Надялы, чойяс пӧвстас медыджыдыдлы, медся уна тӧжд-нок вичмылӧма. И поснияс вӧсна тӧждысьӧма, и мамыслы кук картаын отсасьӧма. Гожӧмнас турун пуктанінын зільӧма – ыджыд семьяад быд шайт колана.
Батьыс вӧлӧма зэв стрӧг. Сылы пӧ мед век гӧгӧр дзим-дзурк вӧлі. Радейтӧма, мед ставыс вӧлі ас местаас: тасьті-пань югъялӧ, галстук мольӧдӧма, школаса форма ӧкуратнӧя тэчӧма шкапӧ, кӧм весалӧма.
–Коркӧ джодж мыськалігӧн дышӧдчи да крӧвать увсӧ эг ветьӧкав. Айӧ буссӧ казяліс да выль пӧв ставсӧ тшӧктіс мыськавны, – казьтылӧ Надежда. – Ми сылӧн видзӧдлассьыс весигтӧ полім. Ӧбижайтчим и. Сійӧ ӧні ставсӧ гӧгӧрвоам да аттьӧалам тадзи быдтӧм-воспитайтӧмсьыс. Ставӧн быдмим уджачӧсь, водзӧ велӧдчим.
Надяӧс батьыс нинӧмӧн жӧ абу кокньӧдӧма, кӧть эськӧ нывкалӧн чужӧмсяньыс кокыс мургыльтчӧма да, чотышталӧма. Карад кагаыдлы, дерт, отсалісны эськӧ, бурдӧдісны. А коді тайӧс вӧчас ветымынӧд воясад лымъя пустыня-эрдын, кӧні уна сё километр матігӧгӧрын ни ӧти медпункт абу?
Век жӧ больничаад сёрӧнджык ковмӧма шыӧдчыны. Доймылӧм бӧрас ӧтар кокыс кутӧма дженьдаммыны да, чотнысӧ ёна мӧдӧма. Врачьяс вӧзйӧмаӧсь вӧчны операция. Та бӧрын воысь дыр гипсӧн ветлӧма. Сэсся вӧзйӧмаӧсь Илизаров аппарат пуктыны, бара жӧ операция вӧчны. Но таысь Надежда пыксьӧма – зэв нин дыр бурдӧдчынысӧ да. А уджтӧг пукавнысӧ сійӧ абу велалӧма. Чотӧмыс вылӧ видзӧдтӧг Надежда век вӧлӧма збой да востер. И ӧнӧдз на татшӧм.
Ань тшӧкыда казьтылӧ чужанінсӧ. Кутшӧм ёна ичӧтдырйиыс радейтлӧма пукавны нортын! «Мы поедем, мы помчимся на оленях утром ранним и отчаянно ворвёмся прямо в снежную зарю…» – Михаил Пляцковскийлӧн тайӧ строчкаясыс ӧнӧдз сьӧлӧмсӧ вӧрзьӧдӧны. Тӧвзьӧны-котӧртӧны кӧръяс, а найӧ, тундраса челядь, майбыр, малича-тӧбӧкаӧсь, кӧдзыдысь ни тӧлысь оз повны.
Челядьыслы мича шоныд пимисӧ мамыс ачыс вурлӧма. Вузӧс вылӧ и. Нывъяссӧ тшӧтш велӧдӧма. Кужӧма и ку песны. Ас кӧрсӧ ненечьяс быд овмӧсын вӧдитӧмаӧсь. А роч семьяяс ви-дзӧмаӧсь мӧс да ыж. Нӧшта найӧ град йӧр вӧдитӧмаӧсь да дзоридз быдтӧмаӧсь. Ненечьяс таӧ абу кутчысьлӧмаӧсь, тӧлкыс пӧ абу. Да и праздникъяс абу пасйывлӧмаӧсь. Кӧр видзысь лунтӧ пӧ сёрӧн на лӧсьӧдісны, миян челядьдырйи татшӧмыс эз вӧв.
–Унаӧн, торйӧн нин олӧмаджыкъяс, велалӧмаӧсь вӧлі кӧявны-кочуйтны. Тадзи нэмсяньыс нин мунӧ. Войдӧр ӧд кыдзи вӧлі: верӧсыс пастукалӧ, кӧр йирсьӧдӧ, а гӧтырыс – чумработница, горт олӧ, челядь быдтӧ. Кадысь кадӧ чумсӧ разьӧны, норт-даддьӧ сӧвтӧны да мӧдлаӧ нуӧны-тэчӧны. Том йӧзыс эськӧ ӧні озджык тадзсӧ вӧчны, сикт-посёлок дорынджык кутчысьӧны. Уджалӧны, керка кыпӧдӧны, семьитчӧны да челядь чужтӧны. Сиктаным олӧмыс оз кус. Ветлі Несьӧ некымын во сайын, дона йӧзлӧн гуяс вылӧ волі, пелькӧді. Воӧдчи Котлас пыр Архангельскӧдз поездӧн, а сэсянь чужанінӧдз «Аннушка» ӧнӧдз лэбалӧ.
Надеждалӧн гортас волыны гежӧда артмывлӧ, сы пыдди чойясыскӧд аддзысьлыны мойвиӧ. Куимӧн кольӧмаӧсь нин, и ставныс мукӧдлаынӧсь. Вера – Архангельскын олӧ, Ольга – Нарьян-Марын, а медічӧтыс, Мария, – Сыктывкарын. Юбилейяс дырйи чукӧртчывны жӧ зільӧны.
Гӧстиад пӧ лӧсьыд, а гортад медся на бур. А гортыс аньлӧн тані – Мылдінын. Муннысӧ татысь некор думыс абу волӧма. Первойсӧ парма-вӧрысь полӧма, помтӧм-дортӧм тундра бӧрад пемыд да шуштӧм чайтсьӧма. Ошкыд на вӧдитчӧ дай. Муна пӧ вӧрӧ вотӧс-тшакла, да пыр кажитчӧ, мый кодкӧ кыйӧдчӧ. Но вочасӧн велалӧма Печора бердад овны. Тані и нывъясыс быдмӧмаӧсь, внукъясыс нин ыджыдӧсь. Ӧні гежӧда волывлӧны – быдӧнлӧн аслас тӧжд-нок. А водзыннас пӧ дыр гӧститлісны, шуӧ Надежда Анатольевна.
–Неважӧн медся ичӧтыс, Агата, мен шуис, тэ пӧ, ыджыд мам, олӧмсьыс кольӧмыд, интернетыд весиг абу. Кольӧм во сійӧ пырис велӧдчыны искусствояс гимназияӧ. Сэтшӧм нимкодь! Челядь-внукъяслӧн кӧ ставыс лючки, и миян сьӧлӧм вылын кокньыд.
Гожӧмнас кӧзяйка град йӧрас ноксьӧ. Уна оз пукты-вӧдит, но мусӧ оз эндӧд. Нывъясыс видӧны, шойччыны пӧ кад нин, нэмсӧ удж бергӧдін. А ань воча: нёль пельӧсад пӧ лунтыръяснад гажтӧм босьтас, мыйкӧ колӧ вӧчыштавны. Киров уличаын тайӧ керкасӧ Иван Пыстин верӧсыслӧн батьыс вокыскӧд на лэптылӧмаӧсь. Важмӧма нин эськӧ, но зумыд на. Во гӧгӧр чӧж сэні оз овны, дачаӧ моз волывлӧны. Иван Егорович – гежӧдика, висьӧ да, а Надежда – матӧ быд лун.
Ань окотапырысь волывлӧ нӧшта ӧти радейтанаинӧ – районса библиотекаӧ. Сэні нуӧдӧны быдсикас мастер-класс, литература викторина, мукӧд гаж. Надежда аттьӧалӧ вермытӧмъяслы «Мы вместе» клуб котыртысь Алла Кимовна Динакаӧс ёрта сёрниясысь да ӧта-мӧдкӧд аддзысьлыны позянлунысь. Надежда Анатольевна водзмӧстчӧ и волонтёр ӧтмунӧмын да социальнӧй тӧдчанлуна мукӧд уджын. Радейтӧ туристъяскӧд кытшлавны район пасьтала. Ӧти кывйӧн, весь пукавны оз вермы. А матыссаясыд да орччаясыд кӧ отсалӧны таын, и олӧмыд гажа да лӧсьыд.
<> Елена Савина. Комиӧдіс Елена Плетцер.
Снимокъясыс авторлӧн да Надежда Пыстиналӧн гортса архивысь.