Мӧйму лесничествояскӧд кырымалӧмаӧсь 12 сюрс сёрнитчӧм, мый серти йӧзыслы вузалӧмаӧсь 300 сюрс кубометр вӧр. Сы лыдысь 420 сёрнитчӧм серти 40 сюрс кубометр босьтӧмаӧсь стрӧитчыны, а 7,5 сюрс кырымалӧмаӧсь пес кузя (135 сюрс куб).
Таво стрӧитчӧм да пес вылӧ ньӧбӧмаӧсь 150 сюрс кубометр. Та могысь кырымалӧмаӧсь 6,5 сюрс сёрнитчӧм. 222 кузя стрӧитчыны босьтӧмаӧсь 22 сюрс кубометр. Вит сюрс сёрнитчӧм серти ломтысьны ньӧбӧмаӧсь 102 сюрс куб.
Мый вежсис вӧрӧн вӧдитчӧмын? Кер да пес вылӧ уна-ӧ пу позьӧ ньӧбны талун, и колис-ӧ парма-ягын стрӧитчан вӧрыс?
Тайӧ да мукӧд юалӧм вылӧ вочавидзис Коми Республикаса вӧр-ва видзан да мупытшса озырлунӧн вӧдитчан министерствоысь вӧр овмӧс управлениеӧн веськӧдлысь Евгений Черняк.
–Евгений Васильевич, а бур вӧрыс миян парма-ягын эм на?
–Быд во йӧзыслы вузалам шӧркодя 300 сюрс кубометр. Таысь унджыксӧ эз на босьтлыны.
Быд дас во парма-ягын нуӧдам сідз шусяна лесоустройство. Пасъялам, кӧні бур вӧрыс, кӧні керасьӧмаӧсь нин, а кӧні и сотчӧма. Мӧйму татшӧм уджсӧ вӧчим кӧкъямыс лесничествоын. И лесоустройствоыс петкӧдлӧ, мый пармалы ыджыд ускӧттьӧтӧг смела позьӧ керавны 750 сюрс кубометр.
Дерт, кодсюрӧ шуасьӧ, сиктсянь ылысь пӧ вичмӧдісны делянкасӧ. Но, кыдз шуласны, быдӧнлы бурӧн он вермы лоны. Предприниматель корӧ пӧрӧдчанінсӧ матысьджык. А сиктсаяс паныд сувтӧны, тшак-вотӧсаинсӧ пӧ пузувтӧны да.
Сэсся Комиын вӧрыс абу быдлаын ӧткодь. Шуам, лунвылын сійӧ сукджык, да и пуясыс джуджыдджыкӧсь, а войвывланьын – гежӧд да ляпкыдджык.
–Мый могысь колӧ вӧлі пыртны вежсьӧмъяс «О регулировании лесных отношений» регионса 136-ӧд номера оланпасӧ, кодӧс вынсьӧдлӧмаӧсь 2006 вося декабрь 27 лунӧ? Мый вежсис, да уна-ӧ вӧр позьӧ ньӧбны талун?
–Олӧмыскӧд тшӧтш вежсьӧны и оланпасъяс. Кутшӧмкӧ стрӧйба кыпӧдӧм-дзоньталӧм могысь колӧ унджык вӧр, а, шуам, мӧдтор вылӧ оланпасас урчитӧма вывті уна, мый вылӧ кӧ колӧ вичмӧдны быд во, а мый вылӧ кӧ – гежӧдджыка. Сэсся содтӧдъясыс сетӧны позянлун идӧра-джыка вӧдитчыны вӧрнас, потшны парма-ягӧ туйсӧ оланпас торкалысьлы. Та дырйи вӧрсӧ лоӧ пӧрӧдӧма воддза воясӧ мында жӧ – ылӧсас 300 сюрс кубометр.
Коми Республикаын быд олысь керка кыпӧдӧм могысь, кыдзи и водзті, кызь вонас ӧтчыд вермас пӧрӧдны 150 кубометр вӧр. Талун унаӧн керкасӧ кыпӧдӧны оз сӧмын керйысь. Шуам, улі судтаыс кирпичысь, блокысь либӧ кӧрта-бетона плитаысь, а вылыссаыс керйысь либӧ брускысь. Водзті та йылысь некод эз юась да, босьтлісны вӧрсӧ урчитӧм мында. Ӧні шыӧдчӧмас ковмас пасйыны, мыйысь мӧдасны лэптыны керкасӧ. Сора стройматериалысь кӧ, кызь вонас ӧтчыд 150 кубометр пыдди вичмӧдасны куим пӧв этшаджык.
Керка-карта, ӧти судтаа уна патераа керка, пывсян, гожся пусян-пражитчанін да мукӧд стрӧйба капитальнӧя дзоньталӧм вылӧ сизим вонас ӧтчыд позьӧ вӧлі ньӧбны кызь кубометр, а кыткӧ кӧ ковмас дзоньталыштны-«дӧмлыштны» – куим вонас ӧтчыд вит кубометр.
Ӧні оланін дзоньталӧм вылӧ кызь кубометрсӧ позяс босьтны вит вонас ӧтчыд. Тадзи жӧ вич-мӧдасны вӧрсӧ карта-пывсян да мукӧд стрӧйба кыпӧдӧм-дзоньталӧм могысь.
Тайӧс вӧчисны сы вӧсна, мый сьӧкыд торйӧдны, уна-ӧ тьӧс-плака видзисны керкасӧ капитальнӧя дзоньталігӧн, а мыйта муніс оланінсӧ да мукӧд стрӧйбасӧ «дӧмлӧм» могысь.
Мыйсюрӧ инмӧ и дача кутысьяслы. Водзті та кузя некутшӧм норматив эз вӧв. Мӧймусянь дача да кухня-пывсян кыпӧдӧм могысь кызь вонас ӧтчыд мортыслы позяс ньӧбны сизимдас кубометр. Найӧс дзоньталӧм могысь тайӧ жӧ кадас – кызь кубометр.
Гозъялы, кодъяс босьтӧмаӧсь быдтыны куим да унджык бокӧвӧй кагаӧс, керйысь 150 либӧ сора стройматериалысь керка лэптӧм вылӧ 50 кубометр дорӧ быд дзолюклы содтасны 15 кубометр.
Эз вунӧдны и спецоперацияса ветеранъясӧс. Налы 150 кубометр дорӧ стрӧитчыны содтасны нӧшта комынӧс.
–Евгений Васильевич, нӧшта мый выльыс?
–2015 вося март 19 лунӧ Россияса минприродыӧн вынсьӧдӧм приказ серти таво сентябрь 1 лунсянь пӧрӧдчигӧн оз ков быд тӧлысь висьтасьны. Отчётсӧ вӧчӧны став уджсӧ помалӧм бӧрын вит лунӧн. Та каднас кӧ он висьтась, кыскасны административнӧй кывкутӧмӧ.
Вӧр юкӧнын став зільысьыс тавося январь 1 лунсянь вӧдитчӧ вӧр комплексса юӧр сетан выль федеральнӧй государственнӧй тэчасӧн (ФГИС ЛК – pub.fgislk.gov.ru). Тайӧ ӧтувъя программаыс шымыртӧ став государственнӧй услугасӧ да петкӧдлӧ, кытысь уна-ӧ вӧр пӧрӧдісны да кытчӧ иналісны-нуисны.
–Гӧгӧрвоана, йӧзсӧ ёнджыка майшӧдлӧ пескӧн могмӧдӧм……
–Уна кӧть ӧти патераа пача керкаын олысьлы быд во позьӧ ньӧбны 30 кубометр пес. Сы лыдӧ пырӧ и гожся пражитчан-пусянін да пывсян ломтыны содтӧд вит кубометр.
–Кытчӧ колӧ шыӧдчыны вӧрысла да мый босьтны сьӧрсьыд?
–136-ӧд номера оланпасын да Коми Республикаса юралысьӧн 2024 вося апрель 8 лунӧ кырымалӧм административнӧй регламент серти стрӧитчӧм либӧ пес вылӧ вӧр ньӧбӧм могысь колӧ шыӧдчыны матысса лесничествоӧ. Сьӧрсьыд колӧ вайны шыӧдчӧм, ассьыд паспорт копия, керка-карта да му участок йылысь документ, стрӧитчӧм либӧ капитальнӧя дзоньтасьӧм кузя кабала да сідз водзӧ. Став колана кабаласӧ сэні видлаласны уна вылӧ дас лун. Нӧшта вит лун мысти юӧртасны, вичмӧдасны-ӧ вӧрсӧ. Ставыс кӧ лючки, лесник нуӧдас тіянӧс вӧрӧ да петкӧдлас, кӧні позьӧ пӧрӧдчыны, пасъялас-маркируйтас пуяссӧ, гижас та йылысь акт.
Та бӧрын сетасны кабала, кӧні индӧма, уна-ӧ колӧ вештыны. Мынтысьӧм бӧрын 14 лун мысти кырымалӧны ньӧбӧм-вузалӧм йылысь сёрнитчӧм.
Мортыс кӧ ачыс оз кӧсйы чукӧртны-кырымавны став колана кабаласӧ, пӧрӧдчыны, вайны да пилитчыны-поткӧдчыны, сійӧ вермас шыӧдчыны тайӧ уджнас ноксян либӧ пӧрӧдчан- пилитчан котыр дорӧ. Но та дырйи сёрнитчӧм йылысь кабалаяссӧ вынсьӧдӧ нотариус. Таысь ӧтдор медалӧмаыс вермас и висьтасьны да дасьтыны отчёт, кытчӧ да мый вылӧ иналӧма вӧрсӧ.
Пессӧ позьӧ ньӧбны кык ногӧн. Ӧти-кӧ, кырымавны лесничествокӧд ньӧбӧм-вузалӧм йылысь сёрнитчӧм, кубометрысь вештыны пошлина да кодӧскӧ медавны. Быд районын пессӧ пилитӧны-поткӧдлӧны ас вылӧ зільысьяс, торъя котыръяс. Гӧгӧрвоана, налы ковмас содтӧд мынтысьны.
Позьӧ вӧчны и мӧд ногӧн. Та могысь тырмымӧн шыӧдчыны сикт-посёлокса администрацияӧ. Кубометр поткӧдлӧм пес ваясны ӧшинь улӧдзыд. Администрация регионса тариф комитет пыр ко-сӧдас пес заптысьыслы компенсация.
Кӧсъя ӧлӧдны, мый Вӧр кодекс да 136-ӧд оланпас серти стрӧитчӧм либӧ пес вылӧ вичмӧдӧмсӧ оз позь вузавны бокӧ да кодлыкӧ козьнавны. Таысь косӧдасны вӧр донсьыс дас пӧв ыджыдджык штрап.
–Донысь-ӧ позьӧ ньӧбны вӧрсӧ?
–Гӧгӧрвоана, дон босьттӧг вӧрсӧ некодлы оз вичмӧдны. 2020 вося ноябрь 4 лунӧ 538-ӧд номера индӧдӧн республикаса правительство вынсьӧдіс пӧрӧдтӧм пу донсӧ. Сійӧ рынокса серти 15 пӧв донтӧмджык. Доныс вежсьӧ пусӧ пӧрӧдӧм бӧрын. Колӧ гӧгӧрвоны, мый кыдз-пипу да коз-пожӧм доныс торъялӧ. Унатор и сы сайын, ылын-ӧ делянкаыс, эм-ӧ сэтчӧ туйыс да сідз водзӧ. 2020-2021 воясын кубометрыс шӧркодя вӧлі 270-300 шайта, а таво – сюрс гӧгӧр.
–Котельнӧйяс кӧсйӧны вуджӧдны пеллет вылӧ. А тырмас-ӧ тайӧ ломтасыс?
–Кӧсъя эскӧдны, пеллет-брикетсӧ республикаын вӧчӧны колана мындаысь ёна унджык, весиг вузалам мукӧд регионӧ. Республикаын чаг-пилипызьысь вӧчӧм ломтасыс тырмас став котельнӧйыслы да тшӧтш и йӧзыслы.
Нёль кубометр пес пыдди тырмымӧн кык пӧв этшаджык брикет-пеллет. А сідзкӧ, пескыд артмӧ донаджык.
–Гусьӧн пӧрӧдчысьыс Комиын уна?
–Пӧрӧдчысьяс бӧрся миян специалистъяс талун видзӧдӧны весиг космоссянь. Сэсся ёна отсасьӧны вӧралысьяс, вотчысьяс да ягын уджалысьяс. Казялам кӧ, мый кӧнкӧ артмис выль кушин, туялам, коді сэні пӧрӧдчис.
Но ме эськӧ эг шу, мый республикаын вельмӧмаӧсь сідз шусяна сьӧд пӧрӧдчысьяс. Гежӧда, но, овлӧ, тӧдтӧг пӧрӧдӧны урчитӧмысь унджык, керасьӧны индӧминсьыс бокынджык.
Мӧйму волім регионса 12 лесничествоӧ, сизимас казялім татшӧмсяма пӧрӧдчысьяссӧ. Ставнысӧ кыскисны кывкутӧмӧ.
<> Николай РАЗМЫСЛОВ. Снимокъясыс авторлӧн да ӧтуввезйысь.