Сентябрь 19-20 лунъясӧ Виктор Савин нима драмтеатр восьтіс ассьыс выль 96-ӧд сезон, петкӧдліс Уильям Шекспирлысь «Макбет». Режиссёрыс Москваысь Борис Щукин нима театральнӧй институтысь педагог Андрей Левицкий.
Кыдзи пасйис театрӧн веськӧдлысь Михаил Матвеев, найӧ оз нин медводдзаысь ырыштчыны Шекспир вылӧ. Репертуарын «Ромео и Джульетта» да «Сон в летнюю ночь». А «Макбет» дасьтӧмаӧсь «Культура малой Родины» федеральнӧй уджтас весьтӧ.
Выль постановкасӧ корӧма дасьтыны «Щукаысь» быдса котыр: режиссёрыс Борис Щукин нима театральнӧй институтысь режиссура кафедраӧн веськӧдлысь Андрей Левицкий, сёрнитанног кузя режиссёр-педагог Юлия Быстрова, художник-сценограф (ӧні велӧдчӧ «Щукаын» режиссёрӧ) Мария Рогожина, хореограф Ирина Филиппова. Да и Денис Рассыхаев (Виктор Савин нима драмтеатрын главнӧй режиссёр, артист), коді ворсіс Макбетӧс, тшӧтш помаліс «Щука».
–Ме студенталігӧн на кӧсйылі пуктыны «Макбетcӧ», – висьталіс Андрей Юрьевич. – Сэсся некымынысь босьтчылі, но пыр мыйкӧ падмӧдіс. Бӧръяысьсӧ куим во сайын Сочиын. Кӧсъя нин вӧлі лэбны сэтчӧ, но бӧръя здукас эновтчи, мӧд спектакльӧ кутчыси. Тыдалӧ, тайӧ вӧлі колӧ, мед артмис Сыктывкарын. Кӧть эськӧ ог шу, мый ставыс кокньыда сетчис. Труппа быттьӧ веськаліс кутшӧмкӧ тӧдтӧм вын улӧ: мыйкӧ оръясис-косясьліс-сотчаліс, артистъяс висьмавлісны. Быттьӧкӧ кодкӧ падмӧдіс миянӧс. Менсьым став карточкаӧс, тшӧтӧс блокируйтісны, ме коли сьӧмтӧг тӧдтӧм карын. Вешті штрап, а сьӧмсӧ кыкысь косӧдісны. Тӧдсалы весиг эляси, мися, гашкӧ, колӧ ӧвсьыны. Водзӧ пӧ уджав, тайӧ пӧ норма татшӧмсяма пьеса дасьтігӧн.
Андрей Левицкийлӧн кывъяс серти, пьесаыс повзьӧдчана. Петкӧдлыссьӧ, кыдзи лёкыс «ловзьӧ» олӧмас, и ставыс тайӧ мортлӧн бӧрйӧм серти. Омӧльыс петӧ быд розьысь да, пансьӧ зык-шум, война.
–Меным, кыдз режиссёрлы, окота тӧдны, мый бӧръяс морт, кутшӧм ордымӧд кутас восьлавны, и тані спектакльын сійӧс и петкӧдлам. «Макбет» – трагедия, помасьӧ оз бура. Но тайӧ спектакльыс тшӧктӧ думайтны, мед йӧзыс водзвыв мӧвпыштісны, кытчӧдз вермас вайӧдны сійӧ либӧ мӧд вӧчӧмтор, мед эз восьтыны лёкыслы ӧдзӧс. А сідз видзӧдысь аддзас «нимкодь искусство». Тайӧ Вахтанговлӧн принципысь ӧти – «нимкодь искусство», коді висьталӧ, мый быд спектакль – гаж. Тайӧ артмӧ сэк, кор артистлы нимкодь аслас уджысь, а видзӧдысьлы – видзӧдӧмторсьыс. Чайта, миян артмис тайӧс вӧчны.
Сёрнитанног кузяыс артистъяскӧд уджаліс Юлия Быстрова. И кыдзи пасйисны видзӧдысьяс, тайӧ бура тыдаліс. Артистъяслӧн быд шуӧм вӧлі гӧгӧрвоана залын пукалысьяслы.
Сценографияыс петкӧдліс артистъяслысь пытшкӧссӧ. Торйӧн кӧ пасйыштны детальяссӧ, шуам, зэв уна вӧлі сім: сцена шӧрын ыджыд сімӧм кӧрт лист, кыӧм паськӧмын сім, арматура. Быттьӧ морт пытшкыс заводитӧма сімны, сӧстӧмлуныс бырӧма, сійӧн и ёрт виӧ ёртсӧ (Макбет Банкоӧс).
Зэв бур мӧвп, чайта да, – и «ловъя» шылад. Тайӧ спектакльын артистъяс ворсісны йӧзкостса инструментъясӧн да кутшӧмакӧ тшӧтш ловзьӧдісны постановкасӧ, сетісны сылы ритмӧд.
Андрей Левицкийлӧн постановкаын кык мир – таладор (йӧз) да омӧльяслӧн. Найӧ сорласьӧны, кор власьт кӧсйысь Макбет гозъя мӧвпыштӧны вины король Дунканӧс. Мӧд мирысь персонажъяс – ведьмаяс. Колӧ пасйыны, мый артистъяслӧн зэв бура артмис и гажӧдны, и повзьӧдны видзӧдысьӧс, кадысь кадӧ мыччысьлісны сім кӧрт лист сайысь, тунасисны. Сёрнитанногыс тшӧтш вӧлі зэв аслыспӧлӧс: вашкӧдчисны, йӧлӧга моз шуалісны, ёсь гӧлӧсӧн сералісны. Буретш налӧн и артмис нуӧдны видзӧдысьӧс кутшӧмкӧ аслыспӧлӧс да повзьӧдчан инӧ.
Но збыльысь-ӧ ведьмаяс мыжаӧсь зык-шумын, власьт вӧсна тышын? Ӧдвакӧ… Збыльысь режиссёр шуӧ, мый быд морт вермӧ бӧрйыны аслыс туй. Макбет (ворсіс Денис Рассыхаев) да Банко (ворсіс Константин Карманов) вӧліны ёртъясӧн. Но власьт ради Макбет пӧрӧ морт виысь тиранӧ, помалӧ ассьыс ёртсӧ. Сылӧн гӧтырыс леди Макбет (ворсіс Светлана Малькова) тшӧтш первой петкӧдчӧ вежавидзысь аньӧн, а сэсся власьт ради жӧ пӧрӧ вир юысьӧ.
–Тӧдсаяс, кодъяс волывлӧны театрӧ, да и ачым медводдзаысь аддзам тэнӧ татшӧм «вир юысьнас». Тӧда, мый ворсан тэ, и быттьӧ оз эскыссьы, мый верман лоны сэтшӧм пов-зьӧдчанаӧн?
–Ярославльса театральнӧй институтын велӧдчигӧн на «Мывкыд Парма» спектакльын томджык аньӧс ворсі, коді тшӧтш виаліс, – висьталӧ Светлана Малькова. –Дерт, леди Макбеткӧд сійӧс он ӧткодяв. Зэв сьӧкыда сетчис, сьӧлӧм доймӧ весиг, сы вӧсна мый ме дзик абу татшӧм морт. Юр вывті ветлӧмӧн да виӧмӧн нинӧм вӧчны ог вермы, сӧмын Ен отсӧгӧн да радейтчӧм пыр. Но йӧзлы колӧ петкӧдлыны и татшӧмсӧ.
Денис Рассыхаев, кодлӧн ворсігас синмыс дявӧллӧн моз дзирдаліс, пасйис, мый медводдзаысь аддзӧ татшӧмнас Светланаӧс (найӧ и уджъёртъяс, и гозъя):
–Мастер! Но ме эськӧ эг кӧсйы гортын татшӧмсӧ аддзыны. «Макбетын» уна повзьӧдчанаыс: тайӧ и ортсы, и пытшкӧс тыш, мӧд мирса, магическӧй, дявӧллӧн. Спектакльын вӧлі Вежа Ловлӧн да Омӧльлӧн тыш. Чайта, бурыс вермис омӧльсӧ, – шуис сійӧ.
Но ӧдвакӧ. Да, спектакль помын Макдуф виӧ Макбетӧс. Дунканлӧн Малкольм пиыс пуксьӧ сы местаӧ веськӧдлыны, но сёрниыс лоӧ дзик Макбетлӧн кодь…
Тані дум вылӧ уси Сӧвет кадся «Дракон» мультфильм. Йӧз вылын тешитчӧ Дракон. Уна удал зон ветлӧмаӧсь сылы паныд, но бӧрсӧ некод абу локтӧма. Драконлы паныд мунӧ детинка черепахалӧн ыджыд мечӧн. Буретш черепаха шуӧ детинкалы, мый драконсӧ вины абу сьӧкыд, а медшӧрыс – мед тэ ачыд абу горш да колысь, власьт радейтысь.
<> Екатерина МАКАРОВА. Снимокъясыс Юлия ЛЕГОТИНАЛӦН.