Миян странаысь быд семьялы войнаыд чорыда инмис-мӧрччис. Кӧкъямысдас во нин коли Айму вӧсна Ыджыд тыш помасьӧмсянь.
Олӧмыс мунӧ водзӧ, но войнадырся дойыс ӧнӧдз на кылӧ. Кадыс оз вермы вуштыны йӧз сьӧлӧмысь фронт вылын усьӧмаяс, налӧн куслытӧм подвиг йылысь югыд паметьсӧ…
Чорыд тышын пӧгибнитӧма и менам дядь Василий Алексеевич Палев. Чужлӧма сійӧ 1926 воын Удора районса Путшкымдінын. Алексей Григорьевич да Екатерина Михайловна (менам баб да дед) быдтӧмаӧсь квайт нылӧс да ӧтка Василий пиӧс. Чойясыс ёна радейтӧмаӧсь воксӧ. Уджач да шмоньлив вӧлӧма сійӧ.
Кор заводитчӧма война, Василийлы вӧлӧма 15 арӧс. Батьсӧ 1942 воын корӧмаӧсь служба вылӧ, но лёка аддзӧма да, фронт вылӧ абу мӧдӧдӧмаӧсь. Босьтӧмаӧсь Вожаёль посёлокын охранаын уджавны, вурӧма фронтӧвикъяслы паськӧм. Демобилизуйтчӧма 1946 воын.
Василий и лоӧма семья пыкӧдӧн. Помалӧма семилетка, уджалӧма колхозын тшӧтӧводӧн. Сылӧн ичӧтджык Тамара Чисталева чойыс вок йывсьыс шуліс: «Миян Вася вӧлі уджач, техника радейтіс. Колхозын сӧмын ӧти вартан машина и вӧлі. Вӧвъяс вынӧн сійӧс заведитлісны. А кор жугавліс, вокным дзоньтавліс – и бара на заводитліс уджавны. Таысь Василийӧс нимтісны «тетьникӧн» (техникӧн)».
1943 вося октябрь 28 лунӧ Василийӧс босьтӧмаӧсь фронт вылӧ. Сылы 17 арӧс вӧлӧма. Медым босьтасны, дядь весиг арлыдсӧ содтӧма.
Тамара Алексеевна чойыс водзӧ казьтывліс: «Сійӧ асыв миян керкаӧ уна йӧз чукӧртчис. Фронт вылӧ колльӧдім Васяӧс.
Мамӧ да ми, квайт чой, войбыд эг узьӧй, бӧрдім. Шуисны, мамӧлӧн сыркъялӧмыс пӧ миянсянь некымын керка сайӧдз вӧлі кылӧ. Вашкаӧд наридз нин кывтіс.
Мам орчча Важгортӧдз пиыс бӧрся ветліс. А миянӧс воккӧд торйӧдіс ю.
Медводз Василий квайт тӧлысь велӧдчӧма Грязовец карын. Курсъяс помалӧм бӧрын 1944 вося апрельын тышкасьӧма вӧрӧглы паныд 265-ӧд стрелкӧвӧй дивизияса 951-ӧд стрелкӧвӧй полкын.
Медводз найӧс ыстӧмаӧсь Ленинградса фронт вылӧ. Та йылысь ми тӧдмалім Василийлӧн пись-мӧысь, кодӧс гижӧма комиӧн, гашкӧ, конспирация ради: «Ӧтчыдысь вӧлі нин тышын, дзоньвидзаӧн коли. Пӧгибнита кӧ, тӧдӧй, мый тайӧ лои сэн, кытысь миян Шурочка моньным, Афанасий воча воклӧн гӧтырыс». Моньным вӧлі Ленинградысь, ми тайӧс дзик пыр гӧгӧрвоим».
Та бӧрын Василий Алексеевичлысь часьтсӧ вуджӧдӧмаӧсь Карелияса фронтӧ.
Кык тӧлысь чӧж найӧс дасьтӧмаӧсь вӧрӧгӧс зырны. И со воӧма кад, кор заводитчӧма артподготовка.
Тайӧ вӧлӧма 1944 вося июнь 9 лунӧ. Василийлӧн ӧти полкын служитысь ёртыс Алексей Иванович Трегоев казьтылӧма: «…Сутки чӧж тышкасим вӧрӧглы паныд. Артобстрел понда дугдывтӧг сотчис вӧрыс. Унаӧн пӧгибнитісны. Мӧд лунас вӧрӧглысь оборонасӧ пасьвартім, и фашистъяс заводитісны бӧрыньтчыны. Тайӧ вӧлі миян зэв ыджыд вермӧм».
Сӧветскӧй армия мунӧма водзӧ, вӧтлӧма фашистъясӧс миян муысь.
1944 вося июнь 20 лунӧ мездӧмаӧсь Выборг. А 1944 вося июнь 23 лунӧ Василий пӧгибнитӧма.
Сылысь нимсӧ пасйӧма Коми Республикаса Паметь небӧглӧн мӧд юкӧнын. Со мый сэтчӧ гижӧма: «Палев Василий Алексеевич 1926 года рождения, уроженец с. Пучкома. Призван 05.11.1943 года, рядовой. Служил в 951 СП, 265 СД. Погиб в бою 23.06.1944 года. Захоронен на Карельском перешейке, высота 29, Карелия».
Миян мам, Агния Алексеевна Жучева, унаысь шогпырысь шуліс: «Тӧдны кӧ эськӧ, кытчӧ дзе-бӧма миянлысь Василий ӧтка вокнымӧс, медым позис волыны гу дорас…». Но выльысь гуалӧм инсӧ эг и вермӧй тӧдмавны.
2017 вося май 8 лунӧ лоис нимкодь виччысьтӧмтор – электроннӧй базаысь аддзи, кытчӧ гуа-лӧмаӧсь Василий дядьнымӧс – Выборг районса Кузьминское посёлокын 55-ӧд номера братскӧй гуӧ.
Синва петіс: вӧлі и нимкодь, и шог тайӧ юӧрсьыс. Мамным медбӧрти тӧдмаліс, кытчӧ воксӧ дзебӧмаӧсь, кытчӧ позьӧ ветлыны да копыртчыны. Некымынысь нин аслам челядькӧд да внукъяскӧд ветлім братскӧй гу дорас.
Ленинград обласьтса Выборг районысь Житково посёлокса шӧр школаын велӧдысь-велӧд-чысьяс дӧзьӧритӧны салдат гуяс.
Школаас вӧчӧмаӧсь воинскӧй слава жыр, кӧні томулов фронтӧвикъяслӧн рӧдвужкӧд дасьтӧмаӧсь салдат подвиглы сиӧм стенд.
Айму вӧсна Ыджыд тышын Вермӧмсянь 70 во тырӧмкӧд йитӧдын Гончарово овмӧдчӧминса администрация выльмӧдӧма Айму дорйысьяслы мемориал.
Абу нин ловъяӧсь Василийлӧн бать-мамыс, миян мам Агния Алексеевна да сылӧн Раиса, Клавдия, Лидия, Лариса, Тамара чойясыс, но дядь йылысь ми некор ог вунӧдӧй. Быдмысь войтыр видзӧны сы йылысь паметьсӧ оз сӧмын чужанінас, но и Выборг муын.
<> Лидия ХРАМОВИЧ. Снимокъясыс авторлӧн гортса архивысь.