Быдӧнлы гӧгӧрвоана, мый колӧ тӧдны аслад семьялысь, чужанінлысь история. Тайӧ тӧдӧмлуныс отсалӧ мортлы зумыда сулавны кок йылас да повтӧг видзӧдны аскиа лунӧ.
Ыджыд Вермӧмлӧн тшупӧда пас – нӧшта ӧти помка босьтчыны туявны ордпу. Тайӧ гижӧдыс лоас колана налы, кодъяслы окота тӧдны аслас семьялысь историясӧ.
Айму вӧсна Ыджыд тышса ветераныс воысь-во чинӧ. Эм на кӧ семьяын ветеран, позьӧ сёрнитны сыкӧд. Абу кӧ нин некод, сы йылысь юӧр-казьтылӧмӧн вермасны юксьыны матыссаясыс.
Позьӧ шыӧдчыны олӧма йӧз дорӧ, кодъяс тӧдлісны ветеранӧс да вермасны висьтавны война вылӧ сылӧн ветлӧм либӧ сыкӧд кутшӧмкӧ лоӧмтор йылысь.
Войнакӧд йитчӧм уна документ (фронт вывсянь письмӧ, снимок, награда кабала, боевӧй характеристика, война вылын усьӧм йылысь юӧр да мукӧд) эмӧсь Коми Республикаса Национальнӧй архивса фондъясын na.rkomi.ru лист бокын.
Война кад йылысь уна гижӧд йӧзӧдлӧма районъясса да республикаса газетъясын.
Важ петасъяс листавны позьӧ Коми Республикаса Национальнӧй библиотекалӧн nbrkomi.ru лист бокын.
Лыддьысян жырйӧ либӧ чужан му туялан юкӧнӧ шыӧдчигӧн сэтчӧс уджалысьяс отсаласны корсьны колана юӧрсӧ.
Айму вӧсна Ыджыд тышса ветеранъяс, войнадырся лоӧмторъяс йылысь юӧр сідзжӧ позьӧ аддзыны ӧтуввезйысь.
Некымын сайт йылысь паськыдджыка:
memorybook-rk.ru Коми Республикаса Паметь небӧг лист бок. Ветеран йылысь пасйӧдын позьӧ аддзыны сылысь ним, вич, ов, чужан во да ин, звание да мукӧдтор.
Тані жӧ йӧзӧдӧма биографияяссӧ Сӧветскӧй Союзса Геройяслысь, кодъяслӧн олӧмыс йитчӧма Коми Республикакӧд, а сідзжӧ фотогалерея, казьтыланаинъяс да мукӧдтор.
оbd-memorial.ru «Мемориал» сайтын чукӧртӧма Айму вӧсна Ыджыд тыш дырйи да сёрӧнджык пӧгибнитӧм да юӧртӧг вошӧм салдатъяс йылысь юӧр.
рamyat-naroda.ru «Память народа» лист бокысь юӧрсӧ позьӧ корсьны «Боевые операции», «Воинские части», «Документы частей», «Воинские захоронения» да мукӧд нырвизь серти.
рodvig-naroda.ru «Подвиг народа» банк – документъяс электроннӧя видзанін, кӧні позьӧ аддзыны награда лист, приказъяс да на серти нин тӧдмавны, кутшӧм подвигысь салдатлы сетісны медаль либӧ орден.
rf-poisk.ru Вӧвлӧм тыш мунанінъясын пыр уджалӧны поискӧвикъяс. Найӧ корсьӧны Айму вӧсна Ыджыд тышын пӧгибнитӧмаяслысь коляс да туясьӧмӧн зільӧны тӧдмавны налысь ним-ов.
«Поисковое движение России» сайтын «Имена из солдатских медальонов» лист бокын чукӧртӧма юӧртӧг вошӧм матӧ 20 сюрс салдатлысь да офицерлысь биография.
Военнослужащӧй олӧмкӧд йитчӧм либӧ дзебанін йылысь юӧрла позьӧ шыӧдчыны Россия Федерацияса оборона министерстволӧн медшӧр архивӧ.
Кыдзи дасьтыны сэтчӧ анкета-шыӧдчӧмсӧ, гӧгӧрвоӧдӧны archive.mil.ru лист бокын.
Колӧ пасйыны, мый быд сайтын индӧма, кыдзи бурджыка корсьны Айму вӧсна Ыджыд тышса ветеран йылысь колана юӧрсӧ.
Оз кӧ артмы, колӧ тӧдмасьны правилӧясӧн, видлыны корсьны мӧд ногӧн.
Тшӧкыда овлӧ, война кадся документъясын салдатлысь ним-вич-овсӧ либӧ чужан кадсӧ гижӧма сорсьӧмӧн, шыпас воштӧмӧн. Сӧмын колана ногӧн да бура корсьысигӧн уджыс артмас.
А кутшӧм юӧр колӧ чукӧртны ветеранлысь олӧмсӧ туялігӧн? Медводз индыны:
- ним, вич, ов;
- чужан кад да ин;
- оланін, уджсикас, уджалан нырвизь;
- призыв кадӧ семья йылысь юӧр (гӧтыр, челядь);
- кор да кысянь муніс служба вылӧ (военкоматсянь мӧдӧдӧмӧн али ас кӧсйӧм серти);
- кутшӧм воинскӧй часьтын (подразделенньӧ, полк, дивизия) служитіс;
- боевӧй туй (кадколаст, сикт-грезд-кар, аслыспӧлӧслун);
- фронт вывсянь письмӧ-фотосӧ колӧ сканируйтны, индыны, коді фото вылас, кӧні да кор вӧчӧма снимоксӧ, а медым нинӧм эз вош, документъяссӧ бурджык сетны музейӧ;
- тӧдчана казьтылӧмъяс (высота босьтӧм, ю форсируйтӧм, пленӧ веськалӧм);
- фронт вылысь воӧм либӧ пӧгибнитӧм (во, уволитчан приказ либӧ лун, кор салдат пӧгибнитӧма, юӧртӧг вошӧма);
- наградаяс (кор, кутшӧм подвигысь сетӧма, номер, фото);
- война бӧрын олӧм (уджсикас, семья).
Кыдзи чукӧртны юӧрсӧ?
Ветеран йылысь колана юӧр аддзӧм могысь колӧ водзвыв сёрнитчыны рӧдвужыскӧд либӧ олӧма йӧзкӧд, индыны накӧд паныдасьлан кад да ин. Сьӧрысь босьтны диктофон, ручка, тетрадь, фотоаппарат, запас батарейка, а сідзжӧ позьӧ вӧдитчыны сканерӧн да ноутбукӧн.
Чукӧртӧм юӧрсӧ колӧ матысса кадӧ нин печатайтны, быть пасйыны интервьюерлысь ним, вич, ов да гижан кад. Таысь кындзи позьӧ вӧчны фотографияа презентация.
Архивысь, газет-журналысь, электроннӧй запрос серти чукӧртӧм гижӧд-снимокӧн позьӧ вӧдитчыны аслыд, тшӧтш и конференцияяс кежлӧ дасьтысигӧн. Шуам, велӧдчысьяслӧн «Отечество – Земля Коми» быдвося республикаса конференция кежлӧ лӧсьӧдчигӧн – www.komiturcenter.ru/page/i839/.
<> Владислав Каракчиев, история наукаса кандидат. Снимокъясыс ӧтуввезйысь.