Комиын стрӧитчан, оланін да технадзор службалӧн госжилнадзорӧ лунысь-лун унаӧн норасьӧны. Вӧлӧмкӧ, кодсюрӧлы и став удобствоа патераад олӧмыс – абу ма панялӧм.
Йӧзӧс жилищно-коммунальнӧй услугаясӧн могмӧдігӧн налысь правосӧ торкалӧмыс бара на тыдовтчис республикаса юралысьлӧн Общественнӧй приёмнӧйын та йылысь сёрни нуӧдігӧн. «Веськыд йитӧда» телефоныс дугдывтӧг триньгӧм-звӧнитӧмсьыс, позьӧ шуны, донавліс.
Медсясӧ звӧнитчисны Сыктывкарын олысьяс. Но, кыдз висьталіс тайӧ службанас веськӧдлысьӧс первой вежысь Галина Машукова, норасьӧны и Ухтасянь, Емдін, Кулӧмдін, Княжпогост да мукӧд районсянь. Йӧзыс юасьӧны, кытчӧ шыӧдчыны, медым выльысь арталісны коммунальнӧй услугаысь рӧскодсӧ, кор колӧ вежны ва арталан счётчик да с.в.
–Миян ведомствоса специалистъяслӧн телефонъясыс помся жӧ триньгӧны. Республикаса кар-районысь во гӧгӧр звӧнитчӧны унаӧн. И мукӧдысьсӧ быттьӧ бушков заводитчылӧ.
Сідз, ноябрь помын Емдін районын пӧдрадчик кодйысигас поткӧдӧма ва труба. Микунь кар кольӧма ватӧг. Гӧгӧрвоана, йӧзыс пыр жӧ мӧдӧмаӧсь сэтчӧ и татчӧ звӧнитчыны. Дас кык час мысти трубасӧ дӧмӧмаӧсь, но карса патераясын крансьыс мӧдӧма визувтны гудыр ва. Олысьясыс и та вылӧ дыр на норасисны, – висьталӧ Галина Викторовна.
«Веськыд йитӧда» телефон пыр Общественнӧй приёмнӧйӧ медводз шыӧдчисны Сыктывкарысь Домна Каликова уличаса 34-ӧд номера керкаын олысьяс.
Пӧдрадчикыс капитальнӧя дзоньталӧма вевтсӧ, но та дырйи, тыдалӧ, лӧп-ёгыс да стройматериал колясыс веськалӧма ва стоякас. Та вӧсна ӧти подъездын ульсалӧма да ӧзйӧма электричество щитыс, а кык патераын мӧдӧма виявны.
–Да, олысьясыс та йылысь юӧртӧмаӧсь пӧдрадчикыслы. Комын минут мысти нин воӧмаӧсь сэтчӧс уджалысьяс да вежлӧмаӧсь ва трубасӧ. Дзоньталӧмаӧсь и щитсӧ. Кык патераын олысьяскӧд, кӧні неуна кӧтасьӧма стен-пӧтӧлӧкыс, сёрнитчӧмаӧсь вештысьны сьӧмӧн.
Декабрь 15 лунӧдз пӧдрадчикыс краситас-баситас и подъездсӧ. Веськӧдлан компанияса да миян стройжилтехнадзор службаса специалистъяс мӧдасны видзӧдны дзоньтасьӧм бӧрсяыс, – юӧртіс Галина Машукова.
Юркарысь аньӧс пузьытӧдзыс скӧрмӧдӧмаӧсь коммунальщикъяс. Воддза сизим восӧ пӧ олім лючки. Бура ли лёка, веськӧдлан компанияыс пӧ мыйкӧ вӧчліс.
Но таво январын сэні вежсьӧма веськӧдлысьыс. И ӧні пӧ немтор оз вӧчны, оз дзоньтасьны. Кӧсйысьлӧмаӧсь вежлавны ӧшинь рамаяссӧ, но ставыс кыв вылын и кольӧма. Ваысь да шоныдысь пӧ кульӧны кык пӧвста сьӧм.
Аньлы квитанцияас пасйӧмаӧсь, мый тӧлысьнас видзӧма 67 кубометр ва. Октябрь 10 лунӧ сійӧ мӧдӧдӧма элясяна письмӧ да корӧма гӧгӧрвоӧдны тарифсӧ, но ӧнӧдз пӧ шыч ни рач.
–Ӧтувъя эмбурӧн вӧдитчӧмысь сьӧмсӧ арталігӧн тӧд вылын кутӧны унатор.
Медводз видзӧдӧны, уна-ӧ ва видзӧмаӧсь керкаас ставныс. Сэтысь чинтӧны патераясын счётчикъяс серти арталӧм рӧскодсӧ. Кольӧм мындасӧ юкӧны став патераыслы.
Мортыслӧн кӧ абу ва арталан счётчикыс, сійӧ вештысьӧ норматив серти – нёль кубометрысь. А ӧд вермас видзны и кызьӧс. И сылӧн татшӧма лышкыдасьӧмысь вештысьӧны тшӧтш мукӧд олысьыс, – гӧгӧрвоӧдіс специалист.
Стройжилтехнадзор службаса специалистъяс туялӧны татшӧм элясьӧмъяссӧ. Мыжаясӧс пӧ весиг кыскам административнӧй кывкутӧмӧ.
Ведомствоас пасйӧны, мый лыдпас-рӧскодсӧ стӧчмӧдӧны оланпас серти. Та йылысь гаравсьӧ Россияса правительствоӧн вынсьӧдӧм коммунальнӧй услугаысь вештысян да рӧштшӧт вӧчан пӧрадокын.
Сідз, шоныдӧн могмӧдӧмысь рӧскодсӧ стӧчмӧдӧны керкаясын, кӧні эм ӧтувъя счётчик. И тшӧтсӧ арталӧны мӧйму видзӧмсьыс. Шуам, 2023 воын ми мынтысим 2022-ӧдса рӧскодысь. И мӧймуса квитанцияас кӧ лыдпасъясыс содісны, сідзкӧ, видзим воддза воын серти унджык шоныд.
Галина Машукова вӧзйис аньыслы шыӧдчыны налӧн ведомствоӧ, юркарын Карл Маркс уличаса 197-ӧд номера керкаӧ.
–Ставӧн кӧ «вунӧдасны» тіян шыӧдчӧм йылысь, тайӧ лоӧ оланпас торкӧмӧн, сэки нин миян специалистъяс видзӧдласны, коді мыжа, да кыдзи кыскыны сійӧс административнӧй кывкутӧмӧ, ӧд веськӧдлысьыдлы штрапыд мӧрччӧджык.
Миян ведомствоысь специалистъяс оз вермыны сідз-тадз волыны тіян ордӧ прӧверкаӧн. Ӧні вермам тӧд вылӧ босьтны мортыслысь норасьӧмсӧ, кабала-шыӧдчӧмсӧ кӧ ыстіс ӧтуввезса ГИС ЖКХ пыр, ачыс вайис МФЦ-ӧ либӧ миян ведомствоӧ. Пошта пыр ыстӧмасӧ оз видлавны.
Шыӧдчӧмад колӧ пасйыны, мый тіянлысь босьтісны колана мындаысь унджык сьӧм, да коранныд видзӧдлыны, ставыс-ӧ лючки. Бур, пысаланныд кӧ норасьӧмад веськӧдлан компаниялысь, авария службалысь вочакывъяс, – велӧдіс Галина Викторовна.
«Жилищные технологии» веськӧдлан компания вылӧ скӧрмӧма и юркарын Морозов нима уличаса керкаын олысь ань:
–Керканым ичӧт, 18 патера сӧмын. 2018 воын капитальнӧя дзоньталісны вевтсӧ, но ми, вӧлӧм, ӧнӧдз на уджйӧзаӧсь таысь.
Котыртім ТСЖ, дзоньтасьӧм могысь чӧжыштам сьӧм. Подъездын корим содтыны шонтан батарея. Ӧти радиатор йитӧмысь босьтісны 34 сюрс шайт. Пӧдвалын став трубаыс вӧлі сімӧма. Полім, мый колям ватӧг. Шыӧдчим веськӧдлан компанияӧ. Кык метр труба вежӧмысь вештім 82 сюрс шайт. Да нӧшта корӧны содтӧд 38 сюрс. Мыйысь, оз висьтавны. Чайтам, став уджсӧ вӧчисны уна вылӧ 45 сюрс шайт дон…
Стройжилтехнадзор службаса специалист гӧгӧрвоӧдіс, мый уна патераа керкаын сё сикас удж быть колӧ вӧчны веськӧдлан компаниялы. И оз ков тэрмасьны олысьясыслы мыйыськӧ вештысьны. Сійӧ жӧ радиаторсӧ вермисны ӧшӧдны дон босьттӧг…
А нӧшта Галина Машукова вӧзйис шыӧдчыны Арбитраж ёрдӧ да вежны веськӧдлан компаниясӧ, олысьясыс кӧ чайтӧны, мый найӧс ылӧдлӧны.
Тадзи жӧ сійӧ вӧзйис вӧчны и Октябр шӧртуйса керкаысь аньлы.
2018 воӧдз веськӧдлан компанияас ыджыдалӧма ӧти вок, а сы бӧрын босьтчӧма мӧдыс. Но уджаланногыс абу вежсьӧма.
Керкасӧ кыпӧдлӧмаӧсь 1964 воын. Ӧшинь рамаясыс сісьмӧмаӧсь нин. Кӧсйысьлӧмаӧсь вежлавны, но ӧнӧдз абу босьтчылӧмаӧсь. Биысь да ваысь пӧ кульӧны аминь уна сьӧм. Мыйкӧ гӧгӧрвоӧдны некод оз кӧсйы.
Компанияас йӧзыслы пыравны позьӧ сӧмын четвергын, мукӧд лунас пӧ весьшӧрӧ тотшкӧдчыны ӧдзӧсас.
2021 воын жугалӧма шоныд арталан счётчикыс. Куим во йӧзыс вештысьӧмаӧсь норматив серти. Шыӧдчылӧмаӧсь судӧ. Компаниянас веськӧдлысьӧс штрапуйтӧмаӧсь, а йӧзыс сідз и кольӧмаӧсь дьӧбӧ.
Унаӧн на норасисны телефон пыр, но кызвыныслы Галина Викторовна вӧзйис шыӧдчыны мукӧд ведомствоӧ. Ми пӧ ог вермӧй отсавны.
Сідз, Вылыс Човйысь ань шыӧдчис кык могӧн. Ӧти-кӧ, керкакостса уличасӧ пӧ некод оз дӧзьӧрит. Оз весавны лым-йисӧ, некод оз киськав лыаӧн. Кок йывсьыд усьтӧг пӧ вуджны он вермы.
Мӧд-кӧ, посёлокас медсясӧ кык судтаа пу керкаяс. Унджыкыс киссянвыйын нин. Аньыслысь керкасӧ 2021 воын нин шуӧмаӧсь шогмытӧмӧн, но выльлаӧ пӧ овмӧдам 2028-2030 воясӧ. Мыйла тайӧс оз позь вӧчны водзджык?
Стройтехжилнадзор службаысь специалист вӧзйис аньыслы и туй весалӧм, и выльлаӧ овмӧдчӧм кузя шыӧдчыны юркарса администрацияӧ. Тайӧ пӧ налӧн тӧжд-мог.
Служба нимын «надзор» кывйыс, тыдалӧ, ышӧдіс звӧнитны юркарысь нӧшта ӧти том аньлы.
–Старовский уличасянь 92-ӧд номера детсадйӧдз машинаӧн ветлан туй пӧлӧн вӧчисны подалы тротуар. Мам-батьлы ӧні позьӧ кагуксӧ гургыны детсадйӧдзыс кӧть коляскаӧн, кӧть даддьӧн, позьӧ тапикасьны и подӧн. И та дырйи оз ков повны орччӧн журъялан машинаясысь.
Но татшӧм туйыс сӧмын детсад дзиръяӧдзыс, водзӧ колӧ восьлавны машинаӧн ветланінӧд либӧ няйтӧд. А ӧд водзын 36-ӧд номера школа, коймӧд номера детдом, уна сад-ясли. Сэсся и олан керкаыс тані тырмымӧн. Олысьясыс шыӧдчылісны нин Роспотребнадзорӧ, ГАИ-ӧ, но… – норасис ань.
Галина Машукова сылы тшӧтш вӧзйис шыӧдчыны юркарса веськӧдлысь дорӧ. Миян ведомство пӧ оз вермы индыны веськӧдлан компаниялы либӧ туй вӧчысьяслы вольсавны уна патераа керкаяс костын асфальт.
* * *
Кыдз аддзам, и карад олӧмыд абу быдӧнлы, кыдз шуласны, ма панялӧм, и тані тӧжд-майша-сьӧмыс юр выв тыр.
И абу ставыс ас саяд. Дерт, карсаыдлы оз ков пес пилитны-поткӧдлыны да пач ломтыны ни юкмӧсысь ва ваявны. Крантӧ бергӧдан да, со тэныд кӧдзыд и пӧсь ва. Содтӧд на и биару. Асмогасянінад шоныд и.
Но патераад кӧ ывлаын серти муртса шоныдджык, кӧрт пачтӧ он ломты. Овлӧ, и пӧсь ва пыдди крансьыд визувтӧ тшай рӧма кӧдзыд сорас…
<> Николай Размыслов. Снимокъясыс авторлӧн да ӧтуввезйысь.