Кутшӧм нимкодь овлӧ сыысь, кор томулов оз вунӧдны ассьыныс чужан кывсӧ да пӧль-пӧчлысь нэмӧвӧйся традицияяссӧ. А кор тайӧ озырлун-сямнас юксьӧны мукӧд кывъя войтыркӧд – кык пӧвста пыдди пуктӧм чужӧ.
Неважӧн со Анастасия Лосева, Удора районса Ёвкӧдж сиктысь петлӧм ныв, а ӧні Сыктывкар бердын Вылыс Максаковкаса библиотекаын зільысь, аслас гижан сямнас пырӧдчис Башкортостанын котыртлӧм «Кывъя арт-резиденция» ставроссияса уджтасӧ. Татшӧм позянлуныс лоӧма национальнӧй йитӧдъяса да культураын водзмӧстчан ресурс шӧринлӧн Президент фонд отсӧгӧн. Та йылысь уси шуд сёрнитыштны Анастасиякӧд.
–Анастасия, кыдзи тэ веськалін тайӧ уджтасас? Кытысь та йылысь тӧдмалін?
–Медводдза арт-резиденция йылысь тӧдмалі февраль помын, кор кывзі сьӧлӧм вӧрзьӧдана лекция. Сёрнисӧ нуӧдіс МГУ-ын велӧдысь Роман Лобашов.
Тайӧ сёрниас медшӧрӧн вӧлі – кыдзи эськӧ позьӧ ассьыд литературнӧй творчествотӧ мӧд ног петкӧдлыны, «ловзьӧдны» экран вылӧ. Лекциясӧ сюся кывзі, вӧчи гортса удж. Март медводдза лунӧ воис вочакыв: мыйджык бура артмӧма-вӧчӧма, а мыйджык абу да колӧ на содтӧд уджыштны. А могыс вӧлі – гижны ассьыд кывбур-висьттӧ видео вылӧ.
Дасьті уна во сайын нин гижлӧм кывбур вылӧ видеосюжет. А сэсся мыйкӧ вунӧді тайӧ лекция йывсьыд, водзӧ эг кут видзӧдны ни. А апрель помын ме дорӧ шыӧдчис кывбуралысь Алёна Шомысова да юӧртіc, мый эм позянлун веськавны «Кывъя арт-резиденцияӧ». Сӧмын пӧ колӧ ӧдйӧджык сетны шыӧдчӧм (а анкетаяс чукӧртӧмыс помасьӧ нин вӧлі дас кык час войын!). Менам коли сӧмын кык час! Мый вӧчны?! Восьті флешкаӧс, видзӧдлі, кутшӧм висьт позьӧ ыстыны, бӧрйи да сеті шыӧдчӧм. Коркӧ кад мысти шыӧдчиcны ме дорӧ уджтас котыртысьяс да корисны гижны видео вылӧ висьт.
А май 16 лунӧ «ВКонтактеын» налӧн котырын сетісны 10 морта список, коді веськаліc тайӧ уджтасас. Аддзи ассьым нимӧс! Эз весиг эскыссьы, мый лои вермысьяс пӧвстын. Ставнас Россия пасьталаысь арт-резиденцияӧ корӧмаӧсь Камчаткаысь, Ямал-Ненеч кытшысь, Чувашияысь, Марий Элысь, Бурятияысь, Башкортостанысь, Благовещенскысь, Оренбургысь, Новосибирскысь да тшӧтш и Коми Республикаысь томуловӧс.
–А тшӧкыда-ӧ котыртлӧны татшӧм арт-резиденциясӧ либӧ тайӧ медводдза аддзысьлӧм?
–Тайӧ грант вылӧ шедӧдӧм уджтас, таво котыртлісны дзик на медводдзаысь. Ставнас уджтасыс пӧртсьӧ олӧмӧ кольӧмвося октябрсянь тавося октябрӧдз.
Во чӧж том войтыр кывзіcны лекцияяс, кыдзи позьӧ ассьыд творчествотӧ петкӧдлыны да выль ног сы вылӧ видзӧдлыны, а тшӧтш и велӧдчыны вуджӧдны кывбур-висьтъяс мӧд кывйӧ.
Ми медводдзаясӧн татчӧ веськалім. Водзӧ олӧмыс петкӧдлас, шедӧдасны-ӧ бара на татшӧм грант.
–Мыйсяма удж сэн муніc, мый вӧчинныд?
–Миянӧc корисны Башкортостанӧ, медым петкӧдлыны cылысь мичлунсӧ, кывлысь аслыспӧлӧслунсӧ. Тӧдмӧдіcны сэтчӧс традиция-оласногӧн да кутшӧм удж нуӧдӧны башкир кыв видзӧм-сӧвмӧдӧм могысь. А миянлы коліс асланым творчество пыр тӧдмӧдны чужан кывйӧн да традиция-обрядӧн.
Ставнымӧс велӧдicны, кыдзи снимайтны ассьыд творчествотӧ: кывбур-висьттӧ да мойдъястӧ. Коліс тайӧс вӧчны сідз, мед, шуам, менсьым коми кывбурӧс гӧгӧрвоисны мукӧд кывъя войтыр. Мед эськӧ кылісны-аддзисны тэнсьыд сьӧлӧмкылӧмтӧ.
Велӧдіcны тшӧтш дасьтыны сідз шусяна подкастъяс да рилсъяс. Кыдзи снимайтны, кыдзи кадрсӧ пуктыны, кыдзи телефон-фотоаппараттӧ кутны да уна мукӧдтор.
Ёна сьӧлӧм вылӧ воис «Родное» литературно-театрализованнӧй перформанс, кӧні ӧтув петкӧдчим ёрта-ёртлы отсалӧмӧн: и артисталім, и лыддим кывбур-висьт.
–Кутшӧм сьӧлӧмкылӧмъясӧн воин гортад?
–Медводз, дерт, гордосьт сыысь, мый миян татшӧм озыр странаным! Кор олан ӧтилаын, кыдз ме, ёнасӧ республикаысь петавтӧг – миян дорӧ волысь мукӧд войтыр вылӧ видзӧдан-донъялан мӧд-джык синъясӧн. А кор ачыд нин ветлан мӧд регионӧ – дзик нин мӧд синмӧн видзӧдан сэтчӧс вужвойтыр вылӧ. Торйӧн нин енбиа йӧз вылӧ.
Дерт, ставнымӧс миянӧс майшӧдлӧ ӧти шог – чужан кыв бырӧм. Йӧзыс оз кӧсйыны сёрнитны ас кывйӧн, оз кӧсйыны водзӧ сӧвмӧдны-видзны мам кыв…
Колӧ cёрнитны-мӧвпавны да гижны-лыддьысьны чужан кывйӧн! Колӧ снимайтны клипъяс, видеосюжетъяс – ӧд тайӧ ӧні, кыдз шуласны, ёна моднӧй.
Татшӧм аддзысьлӧм бӧрас ме весиг ачым мӧд ног заводиті видзӧдны аслам чужан кыв вылӧ. Ёнджыка окота лои варовитны комиӧн, гижны, мед и посниулов, и верстьӧ окотитіcны велӧдны коми кыв. Мед эськӧ школаясын бӧр унджык заводитісны пырӧдчыны коми кыв велӧдӧмӧ. Мед челядь тӧдісны, мый коми кывйыс мича, мыла да сӧстӧм! Ӧд миян республикалӧн озыр история, и кывным миян сэтшӧм жӧ озыр. Кымын унджык кыв тӧдан, сымын тэ озырджык.
–Анастасия, кутшӧм нимкодь, мый тэ удораса кунтӧйӧн* петкӧдчин.
–Да, тайӧ менам гортса реликвия, ХIХ нэмся, мамлӧн рӧдвужсянь вуджис. Ме нёльӧд кӧлена нин новла сійӧc. Первой прабаб, сэсся баб, а мамӧ нин «Коптюжаночка» котырын сьыліc-йӧктіc. А ӧні co и меным уси шуд новлыны. Сэсся коркӧ и аслам нылуклы сета сарапансӧ.
_____
*Кунтӧй – Вашкаса сарапан.
Людмила МУРАВЬЁВА.
<> Снимокъясыс Анастасия ЛОСЕВАЛӦН гортса архивысь.