Инта районса Петрунь сиктысь Елена Парменовна Сорвачева таво май 13 лунӧ пасйӧма 102 арӧс. Ыджыд арлыд вылӧ видзӧдтӧг олӧма ань ставсӧ тӧдӧ, мый вӧчсьӧ миян республикаын, странаын да став мирын. Кыдзи и быд баб, радейтӧ туйдны-велӧдны рӧдвужсӧ бура овны. Ен сыкӧд, гортас ставсӧ на ачыс вӧчӧ. Бур сьӧлӧма да уджач аньӧс пыдди пуктӧны и сиктын, и районын.
Сійӧ ветымын квайт воысь дырджык уджалӧма школаын. Наградитӧмаӧсь «За трудовое отличие» медальӧн да 1974 воын пасйӧмаӧсь ним-овсӧ гороноса почёт книгаӧ.
Карасина биӧн
Чужӧма Елена Парменовна Луздор районса Абъячойын. Ичӧтсяньыс мӧвпалӧма лоны велӧдысьӧн да школа бӧрас пырӧма пединститутӧ.
Но заводитчӧма война, и ыстӧмаӧсь том нылӧс уджавны Войвылӧ – Инта районса Косьювом сиктӧ, а сэсянь – Петруньӧ (институтсӧ сійӧ бӧртиджык заочнӧя помалӧма).
Тайӧ вӧлӧма 1941 во. Туйын том велӧдысьӧс грабитӧмаӧсь. Кольӧма кӧмкоттӧг.
Сьӧрас вӧлӧма сӧмын резина сапӧг. Тадзи сійӧ тӧвбыд ветлӧма. А Войвылад тӧлыд, асьныд тӧданныд, кутшӧм!
–Сэки велӧдысьыд эз сӧмын челядькӧд ноксьы, но и коліс пес заптыны, школа ломтыны.
Би эз вӧв. Челядь велӧдчисны карасина лампа улын. Ручка эз жӧ вӧв, гижисны мыйӧн вермисны, асьныс мастеритыштасны да.
Бӧръя урокъяс вывсьыс тшӧкыда вӧзйысьлісны вӧрӧ. Кынӧмпӧт перйыны коліс. Со и вӧралісны, байдӧг да сьӧла кыйисны.
Сакартӧ тӧлысь кежлӧ кило джын вичмӧдлісны, нянь – луннас 300 грамм, – казьтылӧ олӧма ань.
Елена Парменовна, кыдзи пасйылі нин, специальносьт сертиыс историк-географ, но сетӧма челядьлы тӧдӧмлун тшӧтш и химияысь, биологияысь, завучалӧма, директоралӧма.
Сэки Петруньса школаын кыксё велӧдчысь вӧлӧма. Елена Парменовна кыкысь петалӧма пенсия вылӧ, но бӧр корлӧмаӧсь. Велӧдысьыс абу тырмӧма да, быть пӧ сэсся ковмыліс мездыны уджъёртъястӧ.
Да и ачыс школаын уджтӧг абу вермӧма овны.
Кыдзи висьталіс Надежда Ивановна нылыс, видам нин пӧ вӧлі, тшӧктам дугӧдчыны, а сійӧ вочавидзӧ, ог пӧ вермы радейтана уджтӧгыс.
Фронтӧвиккӧд муслун
Верӧс сайӧ Елена петӧма фронтӧвик сайӧ.
Петруньысь Иван Сорвачев воӧма гортас пельпомас ранитчӧм бӧрын 1943 вося мартын. Неуна бурдӧдчыштӧм бӧрын медасьӧма Петруньса школаӧ, нуӧдӧма рисование да физкультура урокъяс. Сэні и мусмӧмаӧсь ӧта-мӧдыслы.
Но уджыс муртса абу янсӧдӧма радейтчысьясӧс. Еленаӧс ыстӧмаӧсь Печораса Конецборӧ велӧдны. Но фронтӧвикыд абу сетӧма муса аньсӧ, ветлӧма сэтчӧ да вайӧдӧма чужанінас.
Гозъялӧн чужӧма вит челядь. Медыджыд пиыс водз кувсьӧма, удж вылас чорыда доймӧма да. Нёль чоя-вока дзоньвидзаӧсь на, дерт, арлыдаӧсь жӧ нин.
Елена Парменовна дӧваӧн кольӧма квайтымын кык арӧсӧн, верӧсыс кувсьӧма сьӧкыда висьӧм бӧрын.
–Помнита, бать-мам пыр уджалісны. Дед-баб орччӧн олісны да ёна отсасисны миянӧс быдтыны.
Кор найӧ вермисны, мӧс видзисны. Сэсся бабӧй лысьтысьны эз кут вермыны да, мӧстӧ сдайтісны.
Дзолядырйи на мам миянлы паськӧм вуравліс, лавкаын эз вӧв паськӧмыс да. Сэсся олӧмыс ладмис, лоис позянлун ньӧбны.
Помнита и, кыдзи мам карасина лампа улын вӧлі челядьлысь тетрадь прӧверайтӧ. Дас ӧти часын ӧд битӧ кусӧдасны вӧлі.
Коліс и горт гӧгӧр на удж вӧчны, кӧлуйнымӧс миянлысь да дед-баблысь песлалӧ вӧлі и, – казьтыліс Надежда Ивановна нылыс.
Муса командир
Елена Парменовна нимкодясьӧ, мый челядьыс, внук-внучкаыс унаӧн сы кок туйӧд мунісны – велӧдысьясӧн лоисны.
Дерт, ӧні пенсия вылынӧсь жӧ, но внук-внучкаыс да и правнукъясыс уджалӧны.
–Мыйӧн босьтчинныд ноксьыны пенсия вылад петӧм бӧрын? – юалі Елена Парменовналысь.
–А мыйӧн нӧ нин ноксян сизимдас квайт арӧснад? Град йӧрын бергала, вотчыны радейта вӧлі и. Пӧттӧдз лыддьысьны кад лои, – нюмъялӧ олӧма ань.
–Эм кутшӧмкӧ гусятор, мед ыджыд арлыдӧдз овны?
–Вӧрӧдчыны колӧ. Мед кӧть и ки-кокыд юкалӧ, чеччы да мыйӧнкӧ ноксьы. Сійӧс-тайӧс вӧчыштан да, и вӧрасыд тэрыбмас.
–Миян мамным муса командир! – висьталӧ Надежда Ивановна. – Ставнымӧс на ас кабырас кутӧ, юасьӧ, кодлӧн кыдзи да мый. Газет-журнал окотапырысь лыддьӧ, телевизор пыр юӧръяс кывзӧ. Ми кӧ ог слӧймӧй видзӧднысӧ, ставсӧ на миянлы висьталас.
–А лыддьысигад он ло древен, юрыд бурджыка уджалӧ, – содтіс Елена Парменовна.
* * *
Елена Парменовналӧн 5 челядь, 8 внук-внучка, 12 правнук-правнучка, ӧти праправнук. Ӧні олӧ Василий пиыслӧн семьякӧд. Альбина нылыс Петруньын жӧ. Да и Надежда Ивановна гожйӧ мам ордас. <>
Екатерина МАКАРОВА.
Снимокъяс вылын: Альбина Ивановна Филиппова нылыс,
Елена Парменовна Сорвачева да Василий Иванович Сорвачев пиыс;
Елена Парменовна матыссаясыскӧд.